7 onvergetelijke filmpersonages van Joel en Ethan Coen

Met het Cannes-voorzitterschap in handen van Joel en Ethan Coen, duiken we nog eens in het werk van de bekende regisseurs. Eén constante: aan kleurrijke hoofdrolspelers geen gebrek in hun films. Minstens even memorabel zijn hun randpersonages. Denk Jesus Quintana uit ‘The Big Lebowski’.

De rode loper is uitgerold: ’s werelds meest prestigieuze filmfestival ter wereld kan van start gaan. Dit jaar met niet één, maar twee juryvoorzitters: Joel en Ethan Coen.

Het onafscheidelijke duo heeft intussen een indrukwekkende cv bijeengefilmd. In 1991 wonnen ze de Gouden Palm en de prijs voor beste regie voor hun film ‘Barton fink’. In 1996 en 2001 gingen ze in Cannes aan de haal met de onderscheiding voor beste regisseurs voor hun films ‘Fargo’ en ‘The Barber’. Hun meest recente hit, ‘Inside Llewyn Davis’, won er twee jaar geleden de Grand Prix. Uiteraard zijn de broers ook bekend van de ultieme cultkomedie The Big Lebowski.

Wie hun werk een beetje kent, kan het beamen: aan kleurrijke protagonisten geen gebrek in hun wondere, licht misantropische wereld. Van Barton Fink tot The Dude. Minstens even memorabel zijn hun randpersonages. Welkom in Mondo Coen.

Loren Visser (M. Emmet Walsh in Blood Simple, 1984)

Hij trekt vliegen aan, zweet als een rund, is voor geen vettig haar te vertrouwen en barst zelfs dodelijk verwond in een sardonische bulderlach uit. Privédetective Loren Visser – karakterveteraan M. Emmet Walsh – is het eerste sardonische creatuur van de Coens, een geïnspireerde perversie van de archetypische antiheld uit de films noirs van James M. Cain en Raymond Chandler, en in deze grimassende debuutfilm ingehuurd door een Texaanse bareigenaar die zijn vrouw van overspel verdenkt. Vissers motto en bij uitbreiding dat van de Coens: ‘Nothing comes with a guarantee’.

Bernie Bernbaum (John Turturro in Miller’s Crossing, 1990)

‘I’m praying to you! Look in your heart! I’m praying to you! Look in your heart! I’m praying to you! Look in your heart! I’m praying to you! Look in your heart…’ De meest pathetische smeekbede uit de Coen-cataloog en bij uitbreiding de hele filmgeschiedenis komt op naam van Bernie Bernbaum, een gluiperige Joodse bookmaker die Iers gangster Tom Regan alsnog hoopt te doen afzien van zijn plannen om hem dichter tot Jahweh te knallen. Of conform Bernies opportunistisch wereldbeeld: dichter tot het gouden kalf. Een sublieme neonoir over de rivaliteit tussen een Ierse en een Italiaanse misdaadclan tijdens de grote Drooglegging in de VS, met Bernie – vertolkt door Coen-habitué John Turturro – smekend, huilend en sjacherend in het dubieuze midden.

Waring Hudsucker (Charles Durning in The Hudsucker Proxy, 1994)

Het volumineuze hoofd – géén Coen-film zonder dikkerdje – van speelgoedgigant Hudsucker Industries pleegt onverwachts zelfmoord door zijn vadsige lijf van de 44e verdieping te gooien. Daarmee zegt Waring Hudsucker echter nog geen definitief adieu aan deze indertijd geflopte screwballkomedie met bretellen en hoelahoep. Hij komt namelijk terug als de engel die volslagen idioot en nieuwbakken bedrijfsleider Norville Barnes vanuit het hiernamaals mag bijstaan met wijze raad. Het is slechts een van de talloze geweldige bijrollen van karakterreus Charles Durning, ook te zien in O Brother Where Art Thou en eind december 2012. In zijn slaap. Niet door van een kantoorgebouw te springen.

Jesus Quintana (John Turturro in The Big Lebowski, 1998)

‘You said it, man. Nobody fucks with the Jesus!’ Behalve achtjarige jongetjes misschien. Het is veroordeeld pedofiel Jesus Quintana duidelijk menens wanneer hij met haarnetje en purperen pak een bowlingbaan betreedt om er zich te meten met eeuwige slacker Jeffrey ‘The Dude’ Lebowski en diens bowlingbuddy’s.

Bij de release werd deze hilarische pastiche op het LA-detectivegenre style noir zelfs naar Coeneske normen té maf bevonden. Maar dankzij The Dude, Jesus, Duitse nihilisten, vaginale performancekunstenaressen en nog wat vreemde vlerken groeide The Big Lebowski uit tot een cultklassieker nog voor iemand ‘Dios mio, man’ kon roepen. John Turturro droomt al jaren van een spin-off gebaseerd op zijn personage – The Passion of the Jesus – al luidt het antwoord van de Coens vooralsnog: ‘Yeah, well, that’s just like your opinion, man’.

Anton Chirgurh (Javier Bardem in No Country for Old Men, 2007)

Je hebt sociopathische killers die haren te berge doen rijzen, je hebt er die haren doen uitvallen, en dan heb je ook nog Anton Chigurh die zo’n bizar haar heeft dat je niet weet of je nu moet grijnzen of gruwelen. Zelf is deze zwijgzame engel des doods meer in moord dan in mode geïnteresseerd, want Chigurh knalt zo ongeveer iedereen af die in deze geweld(dad)ige adaptatie van Cormac McCarthy’s misdaadroman zijn pad kruist – behalve wanneer hij een muntje opgooit en het lot zijn slachtoffers gunstig gezind blijkt. Javier Bardem won een Oscar en een Golden Globe voor zijn incarnatie van deze ijzingwekkende killer met pagekapsel – een look die de Coens haalden bij een foto van een bordeelbezoeker uit de seventies.

Uncle Arthur (Richard Kind in A Serious Man, 2008)

Zijn vrouw heeft een ander en gooit hem het huis uit, zijn zoon en dochter slaan aan het puberen, zijn buurvrouw daagt zijn hormonenspiegel uit… Néén, het leven van Larry Gopnik – fysicaleraar, familieman, Jood en schlemiel – is bepaald geen pretje. Tijdens die beproevingen krijgt hij dan ook nog eens Uncle Arthur over de vloer, die zijn dagen vult met tv-kijken, zuipen, zich met van alles moeien, een map tot het universum ontwikkelen en… gezocht wordt voor uitlokking en sodomie. Het levert een grijnzende midlifecrisiskomedie op gesitueerd in het suburbia en de late sixties van Joel en Ethan Coens jeugd.

Roland Turner (John Goodman in Inside Llewyn Davis, 2013)

John Goodman – de favoriete fattie van de Coens – was ex-bajesbuddy en crimineel op de vlucht in Raising Arizona. Hij was de diabolische handelsreiziger die Barton Fink het – euh – hoofd op hol bracht. Hij was de Joodse Vietnamveteraan die The Dude bijstond, bij voorkeur gewapend, in The Big Lebowski. Hij was de eenogige bijbelverkoper in O Brother Where Art Thou, de Coen-lezing van Homeros’ Odyssee. En in deze folkballade mag hij muziekgoeroe, junk en voodooman Roland Turner incarneren, een mysterieuze mix van Dr. John en William Burroughs, inclusief purperen pak, wandelstok én koddige coiffure uiteraard.

Dave Mestdach