Focus trakteert op Cannes: ‘Borgman’

Het Filmfestival van Cannes gaat door de coronacrisis niet door. Ter compensatie biedt de Belgische filmdistributeur Cinéart van 12 tot 23 mei elke dag Cannes-films uit het archief aan. Knack Focus mag daar dagelijks vijf video-on-demandvouchers voor weggeven.

(Her)beleef Cannes bij u thuis. Het Filmfestival van Cannes kan omwille van de coronacrisis niet doorgaan in de Franse badstad. Van 12 tot 23 mei, de periode waarin het festival normaal gezien had plaatsgevonden, biedt filmdistributeur Cinéart onder de noemer ‘Once upon a time in Cannes’ dagelijks twee titels uit het archief van Cannes online aan.

Wij mogen elke dag vijf video-on-demandvouchers voor één van die twee titels weggeven. Die blijven geldig tot 22 juni en tot 48 uur na activatie. Op het programma vandaag: zwarte suspensekomedie Borgman.

Tien films heeft de eigenzinnige Nederlandse theater- maker, schilder en cineast Alex van Warmerdam ondertussen op zijn naam staan. Slechts één daarvan vond Cannes goed genoeg om mee te dingen naar de Gouden Palm: Borgman, een absurdistische thrillerkomedie met aardig wat Vlaams volk in de cast, onder wie Jan Bijvoet en Jeroen Perceval.

Bijvoet is Camiel Borgman, een opgejaagde zwerver die in een hut onder de grond woont en die eruitziet als Bad Seed-gitarist Warren Ellis: een kluizenaar annex beleefde gentleman. Of hij even een bad zou kunnen nemen, vraagt Borgman wanneer hij onverwachts aanbelt bij de Van Schendels, die een eigentijds huis in een rustige villa- wijk betrekken. Van heer des huizes Richard (Jeroen Perceval) mag het niet, maar zijn vrouw Marina (Hadewych Minis) wil hem stiekem wel ontvangen. Voor de schijnbaar gelukkige familie het weet, wordt hun huis en leven overgenomen door deze vreemde man en zijn trawanten, van wie er eentje (gespeeld door Van Warmerdam zelf) kinderruggen opensnijdt. Er gebeuren nog meer vreemde dingen en plots gaan zelfs hazewinden, gifpijlen, manipulatie door hypnose en bizarre merktekens op lichamen een rol spelen.

Op het eerste gezicht heeft deze giftige sociale parabel nogal wat gemeen met Teorema (1968) van Pasolini, een marxistisch manifest waarin een familie uit de betere middenklasse, dienstmeid incluis, in de ban raakt van een geheimzinnige indringer – het begin van hun morele en emotionele bankroet. Ook de vreemde snuiter Borgman kun je zien als een mengeling van God en de duivel. Of is hij gewoon een perverse alien? Van Warmerdam zet wel meer in op het fantastische, het irrationele, op seksuele dreiging ook, waardoor Borgman eerder een macabere, surrealistische variant op Pasolini’s cultfilm wordt.

Van Warmerdam, dankzij Abel (1986), De noorderlingen (1992) en De jurk (1996) de aanvoerder van het Nederlandse filmabsurdisme, houdt ervan de werkelijkheid tot in de kleinste details naar zijn hand te zetten. Van de riante tuin met vijver tot de modernistische, bunkerachtige villa met grote schuiframen aan de achterkant: alles in Borgman is in functie van de film gebouwd. Die drang naar een perfecte scenografie komt de beklemmende sfeer ten goede, een terrein dat Van Warmerdam in deze bizarre nachtmerrie over ons schuldgevoel, onze neiging tot zelfdestructie of onze angst voor de vreemdeling intrigerend én hilarisch verkent. (Luc Joris)