Phara de Aguirre bij vrouwen van ’t verzet: ‘Bij de PKK hebben vrouwen evenveel te zeggen als mannen’

Phara de Aguirre trekt voor de documentairereeks Amazones op Canvas naar drie conflictgebieden om er de rol van vrouwen binnen het verzet te schetsen.

Die middag in de VRT-kantine: Nahid Shaikh trekt collega-journaliste Phara de Aguirre aan de mouw. Ze heeft een artikel gelezen over Koerdische strijdsters die meevechten tegen de IS, en dat zette haar aan het denken over de rol van vrouwen binnen het verzet. Tussen de soep en de patatten – dat mag u haast letterlijk nemen – bedenken de dames de basis van wat later de documentairereeks Amazones zal worden. Het hoeft tijdens de lunch immers niet altijd over de plannen voor het nakende weekend te gaan.

Van Palestijnse verzetsstrijdsters en Israëlische soldaten, over de guerrillaleden van de Colombiaanse FARC tot de Koerdische strijdsters tegen de IS in Irak: wereldwijd nemen duizenden vrouwen de wapens op om hun idealen na te streven. In drie afleveringen schetsen Shaikh, De Aguirre en regisseur Filip Lenaerts de rol van die vrouwen in conflictgebieden. ‘Maar alle eer voor Nahid, dat kan ik niet genoeg benadrukken’, glimlacht De Aguirre.

Wat opviel tijdens je bezoek aan de verzetsgroep FARC in Colombia, is de gelijkheid die er heerst tussen de guerrillaleden.

Phara de Aguirre: Niet alleen bij de FARC maar ook bij de Koerdische PKK is de samenleving gelijker maken een deel van hun strijd. Ze slagen daar wonderwel in: vrouwen hebben er evenveel te zeggen als mannen. Taken zoals de keukendienst en de wacht worden eerlijk verdeeld. Maar die strijd moet ook binnen de samenleving gevoerd worden. Zo willen ze in Colombia niet enkel een landhervorming, maar ook die gelijkheid van man en vrouw.

Klonk die feministische ondertoon ook bij de andere milities?

De Aguirre: Bij de PKK zeker. Daar is het vrij soortgelijk. Voor de jezidivrouwen die zich aansloten bij de peshmerga (het Koerdische leger, nvdr.) primeert dan weer veel meer de weerwraak op de IS. In Israël heb je de verplichte legerdienst voor jongens én meisjes, en in Palestina is het al decennialang de gewoonte dat vrouwen een rol spelen in het verzet.

Amazones toont ook de schaduwkant van de strijd, met onder meer verplichte abortussen en straffen op zwangerschap.

De Aguirre: Het was ook echt de bedoeling om niet één kant van het verhaal te vertellen, maar een zo juist mogelijk beeld te geven. Wanneer je kiest voor een bepaalde beweging, is dat ook het enige model dat mogelijk is voor de samenleving waarin je wilt leven. Die vrouwen streven heel gedreven hun visie na. Ze leven natuurlijk in een bubbel, met allemaal gelijkgestemden, dus ontsnappen aan dat model is vrijwel onmogelijk.

Vakantietripjes kun je die drie reizen bezwaarlijk noemen.

De Aguirre: Ze hebben er alle drie op ingehakt. Toen we in de bergen waren met de PKK, waren er twee dagen eerder vijf strijders omgekomen tijdens een bombardement. Toen ze werden begraven op een martelarenkerkhof, was van een van de lichamen maar de helft meer over. Dat beeld zal ik nooit vergeten.