Hugh Laurie is terug: ‘God, ik ben zo ongrappig! Ik ben de minst grappige persoon in de wereld’

HBO’s prestigieuze ruimtesatire Avenue 5 heeft moeite om de juiste toon te vinden, maar aan hoofdrolspeler Hugh Laurie ligt dat alvast niet. Als kapitein Ryan Clark voegt de Britse komiek, acteur, schrijver en muzikant een fijn nieuw lemma aan zijn cv toe.

Veertig jaar in de toekomst maakt het soort luitjes dat in onze tijd op cruise gaat gewoon ruimtecruises, bijvoorbeeld op het luxueuze Avenue 5 van de jonge miljardair Herman Judd (Josh Gad), die zelf ook aan boord is wanneer zijn ruimteschip door een technisch defect uit koers raakt. Nadat de nieuwe baan om de aarde (na veel vijven en zessen) op drieënhalf jaar is begroot, blijkt de ervaren kapitein Ryan Clark (Hugh Laurie) helemaal geen ervaren kapitein te zijn maar een acteur, net als zijn verblindend mooie crew. Avenue 5 wordt eigenlijk vanaf de aarde bestuurd. De weinige echte technici aan boord zitten verstopt onder een luik onder een tapijt op de brug, en de échte kapitein heeft bij het technische defect het loodje gelegd. Het komt er nu vooral op aan te blijven glimlachen.

De premisse en het decor zijn magnifiek, maar in de vier afleveringen die we al te zien kregen, laat showrunner Armando Iannuci (Veep) veel kansen liggen om daar geslaagde satire uit te puren. De personages zijn scherp afgetekend, maar je hebt ze stuk voor stuk al eens gezien: de even domme als zelfingenomen miljardair, zijn cynische assistente, de chef klantenrelaties die altijd het verkeerde weet te zeggen, het ruziënde koppel en de pedante vrouw die zich tot spreekbuis van de passagiers opwerpt.

De grappen volgen elkaar op als een meteorietenregen, maar zijn ook even ongericht. Dat maakt van de reeks vooral een peperdure sitcom, die voorlopig in de lucht blijft dankzij de afgemeten vertolkingen van Zach Woods (als chef klantenrelaties), Ethan Phillips (een ex-astronaut en iedereens favoriete pispaal) en vooral Hugh Laurie, die nog eens komisch voluit mag gaan en als ‘kapitein’ Clark een mooie samenvatting van zijn carrière ten beste geeft. Het ene moment doet hij onnozel als in Blackadder, de reeks waarmee hij in de tweede helft van de jaren tachtig doorbrak, het andere jongleert hij net als in House, M.D. met accenten. Het is vast maar een kwestie van tijd voor hij ook begint te zingen. De unieke carrière van een briljante Engelsman, voor u helemaal opgefrist.

Roeien voor Cambridge

In het tweede seizoen van de anarchistische Britse sitcom The Young Ones (1982-84) nemen de hoofdpersonages als vertegenwoordigers van ‘Scumbag College’ deel aan de tv-quiz University Challenge. In de snobs van Footlights College Oxbridge, hun tegenstanders, herkent u de piepjonge Ben Elton, Emma Thompson, Stephen Fry en Hugh Laurie. De eerste schrijft mee aan de reeks, de andere drie waren een paar jaar eerder op het prestigieuze Edinburgh Fringe Festival in de prijzen gevallen met hun aan Cambridge gerelateerde theatergezelschap Footlights. Ze spelen dus gewoon zichzelf: geprivilegieerde jongeren die aan een gerenommeerde universiteit in de voetsporen van hun puissant rijke ouders treden.

Voor hij begon te acteren, zat Laurie trouwens net als zijn papa in het roeiteam van Cambridge. (Laurie senior haalde in 1948 zelfs olympisch goud in Londen.) Thompson en Laurie zijn in de tijd van Footlights een poosje een item, maar het is met Fry dat Laurie zowel professioneel als privé een langlopende relatie aangaat.

Zat ook in die Young Ones-aflevering: Rowan Atkinson, met wie Laurie enkele jaren later oog in oog staat op de set van Blackadder, waar meerdere collega’s Lauries wurgende onzekerheid opmerken. Tony Robinson, die in die legendarische comedyreeks Baldrick speelt: ‘Hugh sloeg zichzelf constant voor de kop: “God, ik ben zo ongrappig! Ik ben de minst grappige persoon in de wereld.”‘ De waarheid is dat Laurie hier voor het eerst zijn onwaarschijnlijke fysieke én verbale talent als komisch acteur laat zien. Als hij nu, zoveel jaren later, op de brug van Avenue 5 met een niet functionerend roer staat te manoeuvreren, moeten we opnieuw aan zijn Captain George uit Blackadder denken.

De trein is vertrokken. Met Stephen Fry – ook briljant in Blackadder – lanceert Laurie in 1987 de sketchshow A Bit of Fry and Laurie, die van het duo een Britse household name maakt. Hoewel de twee niet vies zijn van onzin en fysieke humor, blijft vooral het knetteren van twee grote geesten bij. De peperdure opleiding waar hun ouders voor betaald hebben, schemert door in de vier seizoenen van Jeeves and Wooster – naar het werk van schrijver P.G. Wodehouse – die ze in dezelfde periode draaien: Laurie speelt de wereldvreemde fat Wooster, Fry slimme butler Jeeves, die Wooster telkens weer uit de nesten helpt.

Het verfijnde bronmateriaal zal ook als inspiratie dienen voor Lauries debuutroman The Gun Seller (1996), een heel leesbaar werk dat humor aan een ingewikkelde spionageplot paart. Opmerkelijk: Laurie dient het manuscript in onder een pseudoniem, omdat hij niet gezien wil worden als de zoveelste beroemdheid die een boek schrijft. Het is pas op aandringen van de uitgever dat hij beslist zijn eigen naam op de cover te zetten.

Tekst gaat verder onder de foto.

Na een carrière van vijftien jaar lijkt niets Laurie nog te kunnen tegenhouden. Maar dan gaat het mis: tussen het verschijnen van zijn boek en zijn titelrol in het Amerikaanse House, M.D., dat van hem een wereldster zal maken, maakt hij acht jaar lang zo goed als niets van betekenis. Er is sprake van een tweede roman, The Papier Soldier, die er nooit komt maar tot op vandaag aangekondigd staat op Amazon. Hij speelt een hoop bijrollen in matige tot slechte films: de live-actionremake van 101 Dalmatians (1996), Spiceworld (1997), het Leonardo DiCaprio-vehikel The Man in the Iron Mask (1998), enkele Stuart Littles… In 1998 duikt hij ook op in een aflevering van Friends, in eigen land doet hij een paar jaar later de spionagereeks Spooks. Nooit is hij minder dan degelijk, maar waar is de komiek met de goddelijke timing en het onwaarschijnlijke taalgevoel?

Een mogelijke oorzaak ligt in deze anekdote. In 1996 neemt Laurie voor het goede doel deel aan een demolition derby, een autowedstrijd waarbij het de bedoeling is dat je je tegenstanders van de baan ramt. Om hem heen volgen de botsingen en ontploffingen elkaar in ijltempo op, zijn tegenstanders en het publiek weten met hun opwinding geen blijf, maar zelf voelt hij niks dan verveling. Hij beseft dat er iets niet in orde is, zoekt hulp en komt tot de vaststelling dat hij een klinische depressie heeft, waar hij sindsdien af en aan voor in behandeling is. Net als Stephen Fry, bizar genoeg. Zijn boezemvriend stort in 1995 in en leeft sindsdien in het besef dat hij bipolair is.

‘Mijn agent is écht goed’

Ryan Clark speelt in Avenue 5 niet alleen dat hij een kapitein is. Hij doet ook alsof hij uit de States komt, maar telkens als hij in paniek raakt, schakelt hij onbewust over op Brits. Dat is een verwijzing naar House, M.D. (2004-2012), de ziekenhuisreeks waarin Laurie de hele wereld wijsmaakte dat hij een Amerikaan is. Volgens de legende zat hij in Namibië voor Flight of the Phoenix (2004), zijn zoveelste filmflop, toen hij in de badkamer van zijn hotel (‘de enige plaats met genoeg licht’) een sollicitatievideo maakte en opstuurde naar de producers. Zijn Amerikaans accent was zo overtuigend dat executive producer Bryan Singer dacht dat Laurie een landgenoot was.

Laurie kreeg de rol, trok zichzelf uit het moeras en werd de best betaalde tv-acteur in de VS. Dat zijn vader veel minder verdiende, terwijl hij een échte dokter was, gaf Laurie naar eigen zeggen een zeker schuldgevoel. Maar daar viel allicht mee te leven.

Hoewel dokter Gregory House soms geweldig grappig was, is de komiek Hugh Laurie sinds het wereldsucces van House wat ondergesneeuwd geraakt, al komt hij af en toe wel piepen op awardshows. Sla YouTube erop na en vergewis uzelf ervan dat Laurie geweldige dankwoorden schrijft. In 2006 zei hij op de Golden Globes: ‘Toen ik een lijst maakte van de personen die ik wilde bedanken, kwam ik aan 172 namen. Omdat dat te veel is, heb ik ze alle 172 op kleine papiertjes geschreven en in mijn linker broekzak gestoken. Ik zal er nu drie namen uit trekken.’ Waarop hij een script supervisor, een haarstyliste en zijn agent bedankt. Bij die laatste: ‘Dit is niet mijn handschrift. Hij is écht goed.’

Tekst gaat verder onder de foto.

House geeft Laurie de kans zijn hobby mee naar het werk te nemen: muziek. In één episode oefent hij de arpeggio’s van Eddie Van Halen, in een andere speelt hij een quatre-mains met een patiënt. In ons favoriete muzikale fragment ontlokt hij een harmonium de intro van A Whiter Shade of Pale, waarop het origineel wordt opgestart en de camera door de gangen van het ziekenhuis zweeft voor een dramatische round-up van de episode.

Lauries muzikale talent bleek al in A Bit of Fry and Laurie (zoek op: ‘I’m in Love with Steffi Graf’) en Jeeves and Wooster, maar het succes van House geeft hem de kans een gerespecteerd muzikant te worden. Op het album Let Them Talk (2011) zet hij met hulp van Dr. John en Allen Toussaint de muziek van New Orleans naar zijn hand, op Didn’t It Rain (2013) trekt hij verder door het Amerikaanse zuiden. Wij zijn niet zo tuk op zijn benadering van de blues, maar je merkt dat Laurie muziek ademt.

Na House breekt weer een luwe periode aan, met de half geflopte Hulu-reeks Chance en gastrolletjes in bijvoorbeeld Veep van Armando Iannuci. Het enige echt opmerkelijke dat hij de afgelopen tien jaar heeft gedaan, is de John Le Carré-verfilming The Night Manager, waarin aimabele Hugh bewijst dat hij als het moet ook een doortrapte klootzak kan spelen. Hij wint er in 2017 terecht zijn derde Golden Globe voor. Het lijkt ons sterk dat Avenue 5 zijn prijzenkast verder zal aanvullen, maar het doet deugd hem weer op het scherm te zien als komiek.