HBO laat u lachen met malafide dominees in ‘The Righteous Gemstones’

HBO waagt zich met The Righteous Gemstones aan een strakke en vooral knettergekke comedyserie over een Amerikaans fenomeen dat ons Europeanen vooralsnog bespaard blijft: op geld en macht beluste televisiedominees. Er zal tandengeknars opstijgen uit de Biblebelt.

‘Er zitten zoveel piemels in deze serie dat we ons op een bepaald moment afvroegen: zitten er niet te veel piemels in deze serie?’ Danny McBride, de showrunner van The Righteous Gemstones, overdrijft niet. Kleine piemels, grote piemels en piemels onder een afdakje van vet: allemaal komen ze voorbij in het jongste geesteskind van de man achter Eastbound & Down en Vice Principals. Zelfs naar HBO-maatstaven is dat behoorlijk gewaagd, want in zijn negendelige serie behandelt McBride sowieso al een thema waar de meeste Amerikaanse fictiemakers liever in een wijde boog omheen drentelen: de maffiose praktijken van protestantse herders die op de rug van hun goedgelovige schapen een imperium uitbouwen.

Ook de familie Gemstone heeft haar zaakjes prima voor elkaar. Onder impuls van de tirannieke pater familias Eli (John Goodman) en zijn (intussen overleden) echtgenote is hun bescheiden geloofsgemeenschap in de loop der jaren uitgegroeid tot een multinational, inclusief somptueuze landhuizen en drie privéjets – The Father, The Son en The Holy Spirit. De openingsscène toont hoe Eli en zijn niet bijster snuggere zonen – de misogyne, blasfemieën spuiende Jesse (McBride zelf) en de latente homoseksueel Kelvin (Adam DeVine) – vijfduizend Chinezen tot de Heer bekeren in een gigantisch zwembad. Eenmaal thuis worden ze herenigd met hun cynische zus Judy (Edi Patterson), die zich ferm tegen haar zin enkel met de administratie mag bezighouden. Ze is nu eenmaal een vrouw in een gemeenschap waar die van geen tel zijn en vooral hun mond moeten houden.

Er hangen echter donkere wolken boven het rijk van de Gemstones. De dominee van een kleine kerk (Dermot Mulroney) verzet zich met alle macht tegen de opening van een nieuwe Gemstone-tempel in zijn stad, en veel erger nog: verdachte sujetten persen Jesse af met een tape waarin hij te zien is terwijl hij cocaïne snuift in het gezelschap van poedelnaakt vrouwelijk schoon. Aangezien Eli het familiefortuin in de smiezen houdt en Jesse zijn faux pas niet aan zijn vader wil opbiechten om het vereiste miljoen dollar te verkrijgen, lijkt een confrontatie met de afpersers onafwendbaar.

Klinkt eerder als de premisse van een misdaadserie? Klopt. McBride en zijn vaste kompaan, regisseur David Gordon Green ( Joe, Halloween), zetten de Gemstones neer als nietsontziende bedriegers die, achter hun façade van vroomheid en godvrezendheid, een misdaadsyndicaat runnen, met de ontzagwekkende Eli als de godfather van het gezelschap. Daarvoor plukken ze gretig uit de misdaadcatalogus van de laatste vier decennia. Zo worstelt Eli met dezelfde problemen als Don Corleone in The Godfather – gewetenskwesties, rouw en zorgen over zijn opvolging – en refereren sommige scènes openlijk en met succes aan de maffiafilms van Martin Scorsese. Dat is altijd handig meegenomen.

Hoewel het geweld in The Righteous Gemstones bijwijlen gratuit is, ligt de nadruk natuurlijk op de humor, en die behelst meer dan mannelijke geslachtsdelen. Aan de hand van spitse dialogen en vaak uiterst gênante situatiehumor bekritiseert McBride de dwangmatig religieuze stoethaspels in zijn geboortestreek, het diepe zuiden van de VS. Daarvoor beschikt hij over een cast die ook lager op de aftiteling uitstekend werk levert. Zo is Tony Cavalero geweldig als de verlegen Keefe, een bekeerde satanist met een 666-tatoeage en tegelijk de love interest van Kelvin. Ook Walton Goggins ( The Shield, The Hateful Eight), altijd goed voor een potje hysterie, werkt extra op de lachspieren als Baby Billy, een ex-kindster die voorganger wordt in de zoveelste Gemstone-kerk.

The Righteous Gemstones is een uiterst hilarische kennismaking met een fenomeen dat – prijs de Heer! – in onze contreien grotendeels onbekend is. Al is de boodschap wel universeel: degenen die je de hemel beloven, zijn niet zelden de grootste duivels.