Deze schrijver analyseert Marco Borsato alsof het literatuur is: ‘Ik wil méér genadeloze kritiek op films en tv’

In zijn online talkshow De snijtafel fileert de Nederlandse auteur Kasper C. Jansen liedjes, films en tv-programma’s tot op het bot. Hij pleit ervoor om kritischer te zijn voor popcultuur. ‘Waarom zou De wereld draait door niet langs dezelfde meetlat mogen liggen als iets waarover is nagedacht?

‘Wat [Marco Borsato] daar letterlijk zegt is: “Als ik jou verlaat, vindt de apocalyps plaats.”‘ Het is een citaat uit een aflevering van De snijtafel, de webserie van de Nederlandse auteur Kasper C. Jansen. Daarin bespreekt Jansen samen met een gastspreker elke maand een popcultureel product. Dat kan een song zijn, zoals hierboven Marco Borsato’s De waarheid, maar ook een film, zoals Oscarslokop La La Land. Jansen waagde zich zelfs al aan een speech van Geert Wilders.

Jansen gaat niet over één nacht ijs. Voor hij iets bespreekt, schrijft hij het volledig uit. ‘Elk woord en elke onafgewerkte zin zul je terugvinden in mijn transcriptie. Daarbij maken mijn gast en ik dan aantekeningen, die we samen doornemen. Onze reacties op elkaars opmerkingen zijn geïmproviseerd.’ Het resultaat is een gesprek van vier tot soms wel zeven uur, dat Jansen dan indikt tot een video van gemiddeld een halfuur.

Door over elk woord door te bomen, komen Jansen en co tot verrassende ideeën. Ze merken op dat La La Land drie keer opnieuw lijkt te beginnen, dat David Van Reybrouck zich moeilijk kan verplaatsen in het perspectief van gelovigen en dat Thierry Baudet, de nieuwe grote man op de rechterflank van het Nederlandse politieke spectrum, de betekenis van het woord ongehoord niet begrijpt.

‘Dat soort tekstkritiek is traditioneel voorbehouden aan literatuurwetenschappers en boekenrecensenten, maar waarom zou je een talkshow als De wereld draait door niet langs dezelfde meetlat kunnen leggen als een gedicht, of tenminste iets waarover is nagedacht?’ vraagt Jansen zich af. ‘Toegegeven, televisie en popmuziek zijn vluchtige cultuurvormen, maar misschien is net dát de reden dat ze wegkomen met zoveel kletskoek?’

Over wat kletskoek is, kunnen de meningen verschillen, maar Jansen is in elk geval bikkelhard voor fenomenen die doorgaans worden bejubeld. Het begon zelfs allemaal met een alom geprezen film, Christopher Nolans Inception. ‘We waren verbijsterd over het algemene enthousiasme. Zelf vonden we hem zo waardeloos dat we dachten: nu gaan we voor een webcam zitten en uitzoeken waaróm we hem zo slecht vinden.’

Zijn wij dan te mild of Jansen en co te streng? ‘Ik vind het moeilijk om cultuurkritiek te vinden in de traditionele media’, zegt hij zelf alvast. ‘Ik wil méér scherpe, rationele, genadeloze kritiek op popmuziek, films en tv. Vaak is het ofwel een potje stroop smeren – wie populair is, krijgt standaard vier of vijf sterren – ofwel poep gooien à la Geenstijl.nl, met veel scheldwoorden en agressief taalgebruik. Maar wat ik mis, is redelijkheid, niet als in aanpappende neutraliteit, maar als in tegen iemand die onzin vertelt zeggen: “Jij vertelt onzin.”’

De snijtafel kende al verschillende broodheren, waaronder het journalistieke platform De Correspondent, maar maakte ook ‘onafhankelijke’ episodes. De Nederlandse omroep VPRO, die de show op dit moment onderdak geeft, bestelde ooit enkele pilootafleveringen voor op de ‘echte’ televisie, maar die haalden nooit het scherm. ‘Zolang de heersende opvatting over wat televisie moet zijn, is wat die is, maken wij geen kans. We nemen onze tijd, doen niet aan visueel spektakel, hebben geen rondspringende presentatoren en interviewen geen toevallige passanten over dingen waar ze geen verstand van hebben. Kortom: we steken niets in ons programma waar we ons zelf aan ergeren, wat ons bijgevolg ongeschikt maakt voor de televisie. De zijlijn is onze natuurlijke plek.’

Maar ook als webserie vindt de kritiek van Jansen en zijn vrienden een publiek, met filmpjes die soms tot ver boven de 100.000 views halen. Of dat een succes mag genoemd worden? Jansen laat het antwoord afhangen van zijn humeur. ‘Als ik positief ben, zeg ik tegen mezelf: “Voor een programma waarin drie kwartier rustig gepraat wordt, worden we extreem druk bekeken.” Want mensen die weten wat goed bekeken wordt, zouden hierover zeggen: “Daar kijkt geen hond naar.” Maar in vergelijking met vloggers en make-uptutorials zijn we klein bier uiteraard.’