‘Atlantic Crossing’: ook de Noorse ‘Crown’ krijgt kritiek

Sofia Helin en Kyle MacLachlan – u mag ze gerust herinneren aan hun onvergetelijke rollen in The Bridge en Twin Peaks – spelen in Atlantic Crossing een Noorse prinses en een Amerikaanse president. En net als recent bij The Crown wordt de reeks verweten het niet zo nauw te nemen met de feiten. ‘Voor een historisch exposé moet je niet bij ons zijn.’

De Noorse kroonprinses over wie het hier gaat, is Märtha van Zweden, de Amerikaanse president is Franklin D. Roosevelt. Wanneer de nazi’s Noorwegen onder de voet lopen, vlucht Märtha met haar kinderen naar de VS. Roosevelt nodigt hen uit om in het Witte Huis te verblijven. Atlantic Crossing suggereert dat de president en de prinses het op zijn minst goed met elkaar konden vinden. Dat is niet geheel nieuw. Roosevelts zoon James heeft later gezegd dat ‘er een reële mogelijkheid is dat zich een heuse romantische relatie ontwikkeld heeft’. Meer omstreden is het idee dat Märtha in haar eentje FDR overtuigde om in Europa de strijd te vervoegen. Elders wordt ook getoond hoe ze Roosevelt haast bij het handje nam om Japan de oorlog te verklaren na de aanval op Pearl Harbor.

Historisch te kort door de bocht of niet, die these drijft Atlantic Crossing, een erg ambitieuze en dure Noorse serie die The Crown naar de kroon tracht te steken. De rol van prinses Märtha ging naar Sofia Helin, de Zweedse actrice die jarenlang de bizarre, maar schrandere politie-inspecteur Saga Norén speelde in Nordic noir The Bridge. Voor Roosevelt werd een beroep gedaan op Kyle MacLachlan, de fetisjacteur van David Lynch die onsterfelijk werd als Agent Cooper in Twin Peaks. Hij kan het niet laten om tijdens ons Zoominterview ostentatief van een damn good cup of coffee te genieten.

Wat Atlantic Crossing ook doet, jullie zullen beiden altijd vereenzelvigd blijven worden met The Bridge en Twin Peaks.

Kyle MacLachlan: Geeft niet. Ik omarm het Twin Peaks-universum met heel mijn hart. Vooral sinds dat fenomenale recente seizoen (Twin Peaks: The Return van drie jaar geleden, nvdr.). David Lynch heeft me een fantastische geschenk gegeven door me daarin heel verschillende personages te laten spelen. Zo’n uitgelezen kans krijgen bitter weinig acteurs. Ik ben zeer trots op Twin Peaks. Ik vind het zelfs erg leuk om te discussiëren of lol te trappen met de hardnekkige fans van de serie.

Sofia Helin: Ik zou precies hetzelfde kunnen antwoorden. Ik draag elk personage dat ik heb gespeeld mee, maar Saga Norén steekt erboven uit. Dat is mijn hartsvriendin. Saga is zoveel slimmer dan ik. Ik vraag haar soms zelfs om raad: wat zou jíj doen? (schatert)

Kyle, je vertolkt niet voor het eerst een historisch personage. In Tesla dook je dit jaar nog op als Thomas Edison en in Oliver Stones The Doors (1991) deed je je voor als toetsenist Ray Manzarek. Behoor je tot de school die voluit voor de imitatie gaat?

MacLachlan: Ja. Daar hoef ik geen seconde over na te denken. Ik imiteer graag. Als een spons probeer ik zoveel mogelijk informatie op te slorpen en pas helemaal op het einde geef ik eigen gevoeligheden en fantasie wat ruimte.

Vóór de opnames van The Doors heb ik Ray Manzarek een paar keer ontmoet. Hij was erg nostalgisch naar de gloriejaren van The Doors en zijn band met Jim Morrison. Ik genoot van die gesprekken maar de puurste inzichten verwerf je door de oude interviews, optredens en ander beeldmateriaal te herbekijken en specifiek te letten op iemands lichaamstaal of manier van spreken. Roosevelt was een ander verhaal omdat er zo enorm veel documentatie, geluidsopnames en nieuwsbeelden bestaan. Maar ik vond het mijn plicht om te bestuderen hoe hij praat, waar hij zijn klemtonen legt, hoe hij zijn gelijk haalt.

Helin: Het was fascinerend om je te zien veranderen in FDR, Kyle, mijn complimenten. Alleen al door dat gedoe met die antieke rolstoel was het een veeleisende rol. Zonder het te weten gaf je me een masterclass acteren.

MacLachlan: O, dank je, maar de fat suit deed de helft van het werk. (lacht)

Die stijfdeftige prinsessenkleren moeten jou het werk niet makkelijker gemaakt hebben, Sofia.

Helin: Het was soms ongemakkelijk, ja, maar niets was zo lastig als de verplichting om de hele tijd tegen iedereen lief te zijn. Mannen moesten destijds sterk zijn, vrouwen lief. Onder die dwang ging de generatie van mijn oma gebukt. Vreselijk. Ik vond het in mijn rol al behoorlijk frustrerend, wat moet dat in het echt niet zijn geweest? Tussen twee opnames kon je me regelmatig horen vuilbekken om even stoom af te laten. (lacht) Het voelt als een gevangenis om altijd lief te moeten zijn.

In hoeverre ben je nu een expert in kroonprinses Märtha? Wat weet je bijvoorbeeld over haar zus Astrid?

Helin: Märtha verloor haar zus enkele jaren voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in een tragisch ongeluk. Ze was koningin van België en haar dood heeft jouw land serieus getraumatiseerd, niet? Ik heb de waarheid niet in pacht maar ik weet ondertussen best veel over Märtha. Het personage in de serie blijft wel een interpretatie. Wat haar overkwam, hoe ze zich voelde, wat ze dacht, dat weet niemand behalve Märtha zelf. Ons doel is om de kijker te beroeren, om zijn of haar hart en ziel te raken aan de hand van het verhaal van een historisch figuur.

Waar ligt de prioriteit van Atlantic Crossing? De kijker entertainen met een goed verhaal of historisch volledig accuraat zijn?

MacLachlan: Atlantic Crossing is ‘geïnspireerd door ware gebeurtenissen’. Zodra die woorden op het scherm verschijnen, weet je toch dat men je een interpretatie voorschotelt en geen documentaire? Ik vind dat je van de kijker mag verwachten dat hij of zij dat begrijpt. Wij vertellen een verhaal.

Helin: Precies. Wij zijn vertellers. Voor een historisch exposé moet je bij ons niet aankloppen. Die traditie is zo oud als de mensheid. We vertellen al duizenden jaren verhalen over mensen aan de macht. Soms zijn dat bewonderende verhalen, soms ontluisterende. We gaan dat blijven doen. Dat zit in ons. Mag ik wel opmerken dat de geschiedenis voor een groot gedeelte door witte mannen is geschreven? Misschien zijn er daardoor belangrijke vragen niet gesteld of interessante invalshoeken niet gezien. Het is dan niet alleen aan de onderzoekers om daar iets aan te doen en op zoek te gaan naar mensen en facetten van de geschiedenis die onbelicht zijn gebleven. Ook vertellers kunnen dat.

Kroonprins Olaf, de latere koning van Noorwegen, kreeg veel krediet voor zijn verzet tegen de Duitse bezetter, terwijl het avontuur van zijn echtgenote Märtha amper bekend is. Zinspeel je daarop?

Helin: Van mijn kindertijd tot nu heb ik bijna uitsluitend series en films gezien die mannelijke helden naar voren schuiven. Daar zaten heel wat goede titels tussen. Maar hoe is het nu mogelijk dat Atlantic Crossing pas de eerste serie is over een heldin van de Tweede Wereldoorlog? Mijn buurland Noorwegen deed het voorbeeldig tijdens de oorlog. Het was een klein, arm land maar het vocht voor zijn voortbestaan en vrijheid. Er moet dus een schat aan heel uiteenlopende verhalen van vrouwen bestaan, van de allerarmsten tot de allerrijksten.

Vinden jullie het aannemelijk dat een Noorse kroonprinses de Amerikaanse president overtuigd heeft om in een wereldoorlog te stappen?

MacLachlan: Roosevelt omringde zich met sterke, intelligente vrouwen met een duidelijke visie. Zijn vrouw Eleanor was zijn morele kompas en had een enorme invloed op hem. Prinses Märtha past ook in dat plaatje. Het lijkt me logisch dat ze lobbyde voor haar vaderland. Roosevelt wist wat hij deed en liet dat lobbyen toe. Hij geloofde net als prinses Märtha dat Amerika Europa te hulp moest snellen. Maar de hoofden stonden totaal niet naar een nieuwe oorlog. Amerika herinnerde zich de verliezen van de Eerste Wereldoorlog nog. De geesten moesten nog rijpen.

Het was een zeer moeilijke periode in de wereldgeschiedenis. Wij weten nu dat het goed is afgelopen maar zij destijds niet – vergeet dat niet. De vrees dat het helemaal verkeerd zou uitdraaien, was reëel. Roosevelt droeg een enorm zware verantwoordelijkheid en moest beslissingen voor het algemeen belang nemen die veel individuen verpletterden. Door covid zijn we nu in een vergelijkbare situatie aanbeland.

Was Roosevelt ook niet gewoon gesteld op goed gezelschap en op een verzetje na het werk?

MacLachlan: Hij was een bon vivant die vasthield aan een cocktailparty om vijf uur. Hij was ook een geweldige gastheer die zowel een klein als een groot gezelschap kon entertainen. Daar bestaan veel verhalen over. Met de groten der aarde, Churchill bijvoorbeeld, kon hij ’s nachts uren en uren discussiëren, sigaren roken en whiskey drinken. Hij had die vluchtroute nodig om dag na dag moeilijke beslissingen te kunnen nemen.