Open brief aan Benny Claessens
De voorstelling ‘Spectacular Lightshows Of Which U Don’t See The Effect’ bij NTGent doet Guido Lauwaert besluiten om een brief aan Benny Claessens te schrijven.
Een productie die een voorstelling wil zijn maar er geen is, en toch iets voorstelt. Voer voor discussie levert, de meningen verdeelt in twee kampen: je houdt ervan of je haat deze performance, wegens de tegenstelling die ze oproept. De antipode van voorstelling. Wat juist de bedoeling is. Al is die maar half bereikt.
Het decor. Een studio met links een raam, achterin een tweepersoonsbed, een nachttafeltje met een schemerlampje, vooraan een tafel en frontaal twee stoelen en een asbak.
De acteurs. Twee naamloze mannen. Een struise en een frêle. Benny Claessens en Risto Kübar.
Het concept. Een passiespel. De mannen betreden de kamer, kleden zich uit en naakt beginnen ze aan het voorspel, het zoeken naar de eerste knuffel, even belangrijk als de eerste penseelstreek van een schilder op het doek, het eerste shot van een cineast, de eerste zin van een schrijver, of dat nu voor een gedicht, een toneelstuk, een kort verhaal, een roman of een essay is.
Het gaat moeizaam. Tot na een klein uur abrupt overgeschakeld wordt naar het zoeken der lippen. Misschien dat de kus de gewenste intimiteit brengt. Tweede faling. Even afstand nemen. Een sigaret roken, een slok water drinken. Waarop een derde poging volgt. Ze kruipen in bed. Vinden elkaar niet, al rukken ze elkaar af [of zichzelf; de donsdeken levert de onzekerheid hieromtrent]. Nogmaals proberen. Een worsteling als zoektocht naar tederheid, intimiteit. Het passiespel is een baan met veel rijvakken. Maar het vierde is geen inrijstrook Gevolg: geen ritsen. Ze geven het op. Verlaten de kamer. Betreden de vierde ruimte. Verdwijnen naast de zittribune. Geven de voyeurs het nakijken. Komen niet terug om te groeten. De voyeurs worden weer toeschouwers. Ze druipen af. Blijven [figuurlijk] zitten met deze fricassee.
Het spel. Woordeloos maar niet geluidloos. Het hijgen van de stem. Het botsen, schuren, strelen van de lichaamsdelen. Het klankspel van de voeten op de vloer, tegen de muren, in de hal. Een paar liedjes, een wijsgerige tekst met onderliggend muziek, projectie van flarden [in het Engels] uit de essayistische roman van Del sentimiento trágico de la vida van Miguel de Unumuno [1864-1936]. Deze Spaanse filosoof, dichter en [toneel]schrijver bestreed de filosofie van Spinoza. In de genoemde roman staan de hartstochten van de mens centraal, die geen organische natuur meer heeft en haar tracht weer te vinden in het bezitten of beheersen van de ander. En dát is de essentie van deze performance, en daar het kind een naam moet hebben: Spectacular Lightshows.
Sta me toe, waarde lezers, over te schakelen naar een andere golflengte.
Beste Benny,
Het is niet belangrijk hoe goed je bent, maar hoe je bent goed. En goed ben je. Steengoed. Ik heb je zien groeien van een acteur met scholing [Studio Herman Teirlinck] naar een acteur die geen acteur meer is maar een levend kunstwerk. Dat heeft je tot memorabele rollen gebracht, met zoals ik schreef als [hopelijk voorlopig] hoogtepunt je aandeel in Accattone.
In Spectacular Lightshows, schitter je ook. Helaas wordt die schittering afgezwakt door een tegenspeler van minder niveau. Als toeschouwer zag ik dat door een zwakke lichaamstaal van Risto Kübar. Zijn spel was koud, geen moment bevlogenheid. Dat haalde de voorstelling onderuit. Waardoor in die heerlijke vreemde pauze een derde van het publiek er onderuit muisde.
O wat hou ik ervan dat de toeschouwer aan het twijfelen wordt gebracht. Die pauze, die geen pauze was, eerder een halte om te zoeken naar een nieuwe houding in het passiespel. Ook Christus zakte niet enkel driemaal onder zijn last [een adempauze], maar verwisselde enkele malen het kruis van schouder.
Het publiek had de keuze, zo stond in het programmaboekje. Blijven zitten of de zaal verlaten. Was ik toeschouwer geweest zou ik blijven zitten zijn. Helaas was ik aanwezig in functie van spion, criticus [wat een onwezenlijk woord], en heb daarom even de zaal verlaten om te zien wie gevlucht is. Trapsgewijs, was het. Tot aan de deur, tot vóór de deur [even een luchtje scheppen, nietwaar], om vervolgens langzaam wandelend te verdwijnen.
Benny, ik mag je meer en meer om je envergure. Jullie hebben elk een andere invulling, de vergelijking is eigenlijk ridicuul, maar Julien Schoenaerts kon acteren zonder iets te zeggen. Zijn pauzes, overgangen van de ene naar de andere gedachte of zin, waren majesteitelijk. Dat geldt ook voor jou. Het zijn jouw Spectacular Lightshows. In stiltes roep je een heerlijke spanning op, een kleine beweging betekent een groots gebaar. Het mooiste in de voorstelling was hoe je even met een vinger aan een muur prutst, een wereld van onvermogen, machteloosheid ermee verbeeldend.
Tot slot, Benny, is het jouw voorstelling. Dat respecteer ik. Maar zelfs Julien riep tot zijn laatste eigen productie er een regisseur bij, in de eindsprint van het productieproces. Om te zeggen ‘dit weg, ‘dat meer vooraan’, ‘die fase eruit’. Al neem je maar een paar voorstellen van je raadgever over, de voorstelling zal er sterker door worden. Hij neemt de blindheid weg die ontstaat tijdens het repetitieproces. Laat je weer zien waar het in essentie om draait. Bij jou. Ben ik fout, zeg het mij, gooi het online.
Je reactie zal mijn respect voor jou als mens en acteur niet veranderen. Zoals ik hoop dat ook jouw waardering van jou voor mij door deze mening over de voorstelling en ‘open brief’ niet omslaat.
Guido Lauwaert
SPECTACULAR LIGHTSHOWS – productie NTGent – www.ntgent.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier