Leuven krijgt een Openbaar Entrepot voor de Kunsten

Een voormalig douanegebouw is getransformeerd tot een cultuurhuis waar zeven organisaties onderdak vinden.

Op 9 september 2011 opent in Leuven een nieuw cultuurhuis de deuren. Het voormalige douanegebouw, het Openbaar Entrepot, werd de afgelopen maanden vertimmerd tot een multifunctionele kunstenplek waar zeven culturele organisaties (en hun (doel)publiek) een thuishaven vinden: het Openbaar Entrepot voor de kunsten of OPEK.

Die zeven culturele organisaties zijn Artforum vzw (een kunstenorganisatie die kinderen, jongeren en jonge kunstenaars in contact brengt met kunst vanuit het geloof dat kunst en cultuur verrijkt en verruimt), de stadstheatergezelschappen Braakland/ZheBilding (muziektheater) en fABULEUS (theater en dans met jong talent), Mooss vzw (een organisatie die zich inzet voor kunst- en erfgoededucatie), WiSPER (een kunsteducatieve organisatie die workshops allerhande organiseert), de opleiding Drama van het Lemmensinstituut en, tot slot, De FactorY (het beeldend en sociaalartistiek atelier van cultuurcentrum 30CC).

Artforum, Braakland/ZheBilding en fABULEUS zijn al langere tijd ‘huisgenoten’. In 2000-2001 bundelden zij de krachten en richtten de koepel-vzw TPAKT Infra op. Ze vestigden zich in de (als monument beschermde) Molens van Orshoven en dwongen met verenigde krachten zo gunstig mogelijke huurvoorwaarden af. Bovendien zorgde de koepel-vzw voor lagere overheadkosten bij alle organisaties. In 2005 traden ook Mooss en WiSPER toe tot dit samenwerkingsverband.

In 2009 zorgde de grondige renovatie van de wijk waar de Molens van Orshoven gelegen zijn ervoor dat de culturele organisaties (tijdelijk) naar een andere werkplek moesten uitkijken.

Multifunctionele, duurzame ontmoetingsplek

“Oorspronkelijk zochten we naar een plek waar we het komende decennium zouden kunnen werken”, aldus Dirk De Lathauwer, artistiek leider van fABULEUS en voorzitter van de vzw TPAKT. Maar het draaide even anders uit.

Toen de organisaties het voormalige Openbaar Entrepot (een beschermd monument) in het vizier kregen, gebouwd door architect Victor Broos in de zogenaamde ‘pakketbootstijl’ van de interbellumperiode, kleurden de toekomstplannen mooier en ambitieuzer dan aanvankelijk gedacht. Samen met architectenbureau ‘T Jonck-Nilis werd het oorspronkelijke pakhuis aan de Vaartkom (gebouwd in 1954 en in 1956 voor het eerst in gebruik genomen) gebruiksklaar gemaakt voor de werking van zeven verwante maar tevens unieke organisaties. Hét pronkstuk hierbij is de podiumkunstenzaal, die – als eerste in Europa – in stro-en-leembouw werd opgetrokken.

Het resultaat van de verbouwingen maar evengoed de aangezwengelde dynamiek tussen de verschillende organisaties maakte dat men op een meer structurele manier over het werken in deze plek begon na te denken. De stad had oren naar het verhaal en de nieuwe, duurzame bestemming van het gebouw. En dus kregen de zeven organisaties het gebouw voor 27 jaar in erfpacht. “OPEK moet een culturele ontmoetingsplaats worden in Leuven. Niet concurrentieel maar complementair met de andere kunst- en cultuurplekken van deze stad. Bovendien ligt het gebouw nu nog een beetje aan de rand van de stad maar door de stadsontwikkeling zal OPEK in de nabije toekomst veel meer centraal in Leuven liggen in een wervelende woon- en werkbuurt”, vertelt De Lathauwer.

De zeven organisaties die het gebouw huisvest, willen geenszins in elkaar opgaan maar ze willen wél elkaars werking ‘bevruchten’, intensiever en innovatief met elkaar samenwerken. “Alle organisaties die in OPEK gevestigd zijn vertegenwoordigen samen alle mogelijke manieren waarop mensen met kunst kunnen omgaan”, aldus De Lathauwer.

Officieel klinkt het dat:

OPEK een ontmoetingsplek wordt waar jong en minder jong kunst maakt of meemaakt, waar jong talent samenwerkt met ervaren kunstenaars, waar een actief en gemotiveerd publiek elkaar ontmoet tijdens voorstellingen, workshops, masterclasses, festivals of eenvoudigweg in het café met uitzicht op de Vaartkom. Als artistiek laboratorium maakt het Openbaar Entrepot voor de Kunsten nieuwe, inspirerende verbindingen mogelijk tussen kunst, educatie en publiek.

‘Work in progress‘

Tijdens het nakende seizoen 2011-2012 willen de zeven organisaties elkaars noden en wensen én de mogelijkheden van het gebouw verder aftasten en onderzoeken. Zo wil men op zoek gaan naar een manier waarop de overkoepelende werking van OPEK eventueel ondersteund zou kunnen worden door de overheid.

Wordt OPEK dan toch een nieuw kunstencentrum? Of een werkplaats? De Lathauwer stelt: “Over ons ‘label’ brainstormen we het komende jaar. We willen in eerste instantie een ontmoetingsplek zijn. Dus misschien moeten we wel subsidie aanvragen als werkplaats? Dit zoeken we de komende maanden samen uit. Dit seizoen is echt een seizoen waarin we onze gemeenschappelijke identiteit zullen onderzoeken én benoemen. Dat we momenteel zelfs over drie logo’s beschikken en dat ook de naam mogelijk nog kan veranderen, geeft aan dat dit gehele veelbelovende project nog volop ‘in progress‘ is.”

Een van de repetitieruimtes werd al een eerste keer ‘getest’ in juni door Braakland/ZheBilding. Vanaf 10 september bijt een voorstelling van dit gezelschap ook de spits af als eerste ‘officiële’ OPEK-première. Dan gaat Luide Muziek er in première, een samenwerking met het amateurtheatergezelschap De Figuranten uit Menen.

Els Van Steenberghe

Meer info (vanaf 1 september 2011): www.opek.be