‘Dinez in de sneeuw’ (De Spelerij), ergens tussen kolder en kanker

Mathias Sercu blijft niet gespaard van ellende in het leven. Zijn redding? Zijn pen én zijn acteertalent. Hij schreef (en speelt in) Dinez in de sneeuw waarin een terminaal zieke man de plooien met zijn familie tracht glad te strijken op een winteravond in het Ardeense dorpje Dinez… Gelukkig zorgt regisseur Gregory Caers ervoor dat het stuk geen tearjerker wordt.

Op het uiteinde van enkele houten balken – de balken liggen op de speelvloer in de vorm van een ‘A’, zonder het schuine streepje in de rechterbovenhoek – staan Mathias Sercu en Paula Bangels muisstil. Ze kijken nogal verschrikt voor zich uit. Bangels houdt Sercu met vlakke handen vast. Alsof ze hem zo subtiel mogelijk wil ondersteunen. De twee spelen Kurt en Leen, een koppel dat misschien voor de laatste keer geniet van een rustig avondje in hun chalet in de Ardennen. Want Kurt kampt met kanker.

Voelt u bij deze openingsscène van Dinez in de sneeuw de te jankende violen en de te dikke, warme tranen opwellen? Wij zetten ons alvast in ‘ik spurt nu nog de zaal uit’-houding. Gelukkig bleven we zitten. Want regisseur Gregory Caers is geen cliché-kotsende tearjerkersmachine maar een sluwe vos met gevoel voor humor en voor schone scènebeelden. De balken – gaandeweg zie je er de plattegrond van het huisje in – maken het de acteurs moeilijker om vrij te bewegen. Het zijn de doodlopende vluchtroutes. Er wordt al eens gezwalpt of met de armen gezwaaid om het evenwicht te bewaren. In die bewegingen vond Caers de sleutel voor een regie die het donkere thema niet zwarter kleurt maar net lichter maakt. Hij laat zijn acteurs op emotionele piekmomenten met armen zwieren en met handjes wapperen. Dat klinkt nogal gekunsteld maar het werkt gek genoeg wél. Daardoor degradeert Caers de terminale ziekte tot een aanleiding om de gespannen relatie tussen echtgenoten en familieleden met poëtische flair en dansante toets te onderzoeken.

Wanneer Kurt een flauwte krijgt, vangt Leen hem op. Dat levert een even grappige als pijnlijk herkenbare dans op. En wanneer zenuwpees Leen compleet ‘flipt’ na een ruzie en een pijncrisis, laat Caers Bangels zo ‘over the top’ flapperen met de handjes en sperren met de ogen, dat het hilarisch wordt zonder te verzakken in ongeloofwaardige kolder. Knap. Hetzelfde geldt voor Joris Hessels als de overenthousiaste broer Geert. Ook zijn spel wordt regelmatig een dans van uitzinnigheid. En waar ieders handen aan het begin van de avond nog heel gecontroleerd in de hoogte gaan – alsof ze houterig juichen -, zo wapperen en grijpen ze steeds meer in het luchtledige wanneer de avond en de (amoureuze) onthullingen vorderen.

Bijster origineel is het verhaal niet maar de enscenering ervan is dat des te meer, mede dankzij de spelerskeuze. Raspaarden Sercu en Hessels (beide in goeden doen, al heeft Sercu het iets lastiger om voluit in die ‘beweeglijke’ regie mee te gaan) krijgen opmerkelijk sterk weerwerk van Bangels (die zich ontpopt tot een geweldige tragédienne) én van Hannelore Bedert die Geerts minzame partner Nora vertolkt (en vanaf nu op haar visitekaartje naast singer-songwriter ook ‘actrice’ mag zetten). Tijdens de première zat het spreekritme van Bangels soms in een te hoge versnelling en de rust van Bederts Nora verloor soms spankracht. Dat lossen de actrices tijdens de tournee wel op.

Sercu heeft zoiets triests als leven met een doodzieke broer vertaald in een potige tekst vol wijze (en luchtige!) zinnen en rake, soms ietwat voorspelbare metaforen. Van die tekst maakte Gregory Caers een met swingende overgave gespeeld stuk over hoe ziekte de façade verpulvert waarachter iemand zijn ware ik en gevoelens verbergt.

Dit is geen vernieuwend noch wereld verbeterend maar wel verrassend menselijk toneel. In Dinez in de sneeuw balanceert De Spelerij tussen kolder en kanker door met dansante zwier te focussen op hoe de veerkracht van de liefde wordt getest als Magere Hein je op de hielen zit. Dat stroeve openingsbeeld is overigens niets meer dan de verraderlijke stilte voor de storm.

Smaakmaker:

Els Van Steenberghe