De geschiedenis van Auto-Tune in 10 songs

Believe van Cher, het eerste nummer waarin Auto-Tune opvallend werd gebruikt, is twintig jaar oud. Het technische studiotrucje, ooit verguisd door iedere zanger die zichzelf serieus nam, zit vandaag zelfs in nummers van een nachtegaal als Beyoncé. Een overzicht in tien nummers.

1. Cher – Believe (1998)

Oftewel: het eerste nummer

Het verhaal: Cher bleef in 1998 sukkelen met de strofe van wat later haar grootste hit zou worden en stelde aan haar producers voor om met vocoders te experimenteren. Producer Mark Taylor vond iets dat in de buurt lag: de Retune Speed-knop van Auto-Tune, een staaltje pitch correction software dat toen een jaar op de markt was. Die knop bepaalde de snelheid waarmee een valse noot gecorrigeerd werd op een schaal van 1 tot 9. Maar Auto-Tune had ook een ‘0’-setting, die aan een menselijke stem een onnatuurlijk roboteffect meegeeft. En de robotversie van Cher bleek net te zijn wat de strofe van Believe nodig had.

‘Cher ging uit haar dak. Op een goede manier’, aldus Taylor. Toen de platenbazen bij Warner Records Believe hoorden, eisten ze dat het effect er weer afgehaald zou worden. ‘Over mijn lijk’, antwoordde de zangeres. Twee maanden later stond Believe in drieëntwintig landen op nummer één en werd het de 23ste meest verkochte single aller tijden.

2. Radiohead – Packt Like Sardines In A Crushed Tin Box (2001)

Oftewel: de eerste credibele artiest die Auto-Tune gebruikte

Het verhaal: Op Amnesiac, de eerste Radiohead-plaat na de grote koerswijziging, wilde Thom Yorke maar één ding: vooral niet als Thom Yorke klinken. De zanger zong teksten die hij willekeurig uit een hoed trok, gooide zijn stem door allerlei effecten en gebruikte dus ook Auto-Tune, bijvoorbeeld op openingstrack Packt Like Sardines In a Crushed Tin Box. ‘In de meeste interviews die ik doe zit altijd een subtext: “Ben jij dit?” Al die verschillende stemmen zijn een manier om te zeggen: “Tuurlijk ben ik dit niet.”‘

3. T-Pain – Calm The Fuck Down (2007)

Oftewel: de fun, de hits, de hoge hoed en de robotstem

Het verhaal: Faheem Rashad Najm was net getekend bij het label van Akon, maar zocht nog naar een gimmick die hem onderscheidde van alle andere aanstormende rappers. Op tv passeerde een remix van Jennifer Lopez’ If You Had My Love door Darkchild, die J-Lo’s stem door Auto-Tune had gejaagd. ‘Ik moet dat effect hebben’, zei T-Pain.

Alzo werd de samenwerking tussen T-Pain en Auto-Tune geboren. In tegenstelling tot diegenen die voor hem kwamen, zong hij rechtstreeks met het programma. T-Pain optimaliseerde zijn stem niet om zo goed mogelijk te zingen. Hij optimaliseerde zijn stem om zo goed mogelijk te klinken in Auto-Tune.

Het gevolg: drie platina platen in vijf jaar tijd en een status-upgrade tot favoriete gastzanger van Kanye West, Lil Wayne, Flo Rida en Chris Brown.

4. Lil Wayne – Lollipop (2008)

Oftewel: de soundtrack van een medicijnenverslaving

Het verhaal: Lil Wayne deed meer dan op de trend springen. Hij gebruikte Auto-Tune niet om als een robot te klinken. Lil Wayne, op dat moment zwaar verslaafd aan codeïne, gebruikte het als een psychedelisch effect. Wat de flanger-pedaal was voor de psychedelica van de jaren zestig, was Auto-Tune voor Lil Wayne. Lollipop, de eerste single van de plaat, zou zijn eerste en enige nummer één-hit worden in de States.

5. Kanye West – Welcome to Heartbreak (2008)

Oftewel: het geluid van een man die zo verstomd is door rouw dat hij geen mens meer is. Zeggen wij niet, wel Rolling Stone.

Het verhaal: 2007 was geen goed goed jaar geweest voor West. Zijn moeder, Donda West, was overleden door complicaties na een cosmetische ingreep; enkele maanden later geraakte het uit met zijn verloofde Alexis Phifer. Voor het eerst sinds hij was beginnen rappen, voelde hij zich reddeloos verloren. En de sound van die reddeloosheid was Auto-Tune. Of zoals ye het zelf zegt: ‘Auto-Tune meets distortion, with a bit of delay on it and a whole bunch of fucked-up life.’

6. Bon Iver – Woods (2009)

Oftewel: ja, ook de messias van de indiewereld doet aan Auto-Tune.

Het verhaal: ‘Tu quoque, Justine mi!’ dachten veel fans toen meneer Vernon twee jaar na zijn debuutplaat For Emma, Forever Ago – zijn baard! zijn gitaar! Skinny Love! – uit de bossen kwam met Woods. Bijna vijf minuten lang herhaalt hij dezelfde vier zinnen, loopt hij zijn zang en harmoniseert hij met zeven keer zijn eigen stem – en dat alles met heel veel Auto-Tune. Woods was een meesterwerk, maar ook een statement. Het bewijs dat de geruchten van Auto-Tunes dood ruimschoots overdreven waren.

7. James Blake – I Mind (2011)

Oftewel: voor innerlijke leegte in een koude wereld bestaat een knopje

Het verhaal: Op de titelloze debuutplaat van James Blake is Auto-Tune meer dan een effect: het is een volwaardig instrument. De producer laat zijn stem alle kanten opglijden, tot je zelfs niet bij benadering kan zeggen waar ze begint of ophoudt. ‘Soms is Auto-Tune de enige manier waarop je een bepaald geluid kunt bereiken’, zei Blake na de release van James Blake. ‘Ik kan zingen, maar ik wil met mijn vocals kunnen doen wat ik wil.’

8. Future – Tony Montana (2012)

Oftewel: wanneer de rapper een cyborg wil worden

Het verhaal: Future borduurt verder op het werk van de T-Pains en Kanyes van deze wereld en zet een emotionele, virtuele alias van zichzelf neer met Auto-Tune. ‘Hij heeft er een gangbare bron voor gevoelens van gemaakt’, zegt zijn producer in een interview met Red Bull. ‘Het is een integraal deel van zijn geluid geworden, van wat hij wil zeggen en van de manier waarop hij de zangnoten treft.’

9. The Carters – Apeshit (2018)

Oftewel: Beyoncé heeft géén Auto-Tune nodig, maar ze gebruikt het wel

Het verhaal: Beyoncé was twee decennia lang het toonbeeld van een stem die geen Auto-Tune verdroeg; Jay-Z had in 2009 nog een moment van stilte gevraagd voor het overlijden van Auto-Tune op D.O.A. (Death of Auto-Tune). En toch kunnen twee van de grootste sterren ter wereld niet anders dan zich aanpassen aan het dominante geluid van vandaag.

10. Emma Robinson – Stay (2013)

Oftewel: zelfs buiten de studio willen mensen als Auto-Tune klinken

Het verhaal: als uitsmijter, om te tonen dat het effect dat ooit vervloekt werd door iedereen die pretendeerde voor ‘de echte muziek’ te zijn, stellen we u Emma Robinson voor. De 18-jarige student werd enkele jaren geleden een hit op Reddit en YouTube toen ze haar Rihanna-cover online gooide en het internet haar ervan beschuldigde met Auto-Tune te hebben gesjoemeld. Wat bleek: Robinson klinkt van nature als een zangeres die door Auto-Tune is gegaan. Meer zelfs, ze kán niet anders zingen. Voor wie het wil proberen: de techniek heet sideways yodeling.