De diepere draai (7): (her)ontdek het oeuvre van Kate Bush, koningin van de artpop

Kate Bush © GF
Jonas Boel
Jonas Boel Jonas Boel is medewerker van Knack Focus

De cafés blijven op slot, de cultuursector ligt stil en versoepelingen zijn (nog) niet aan de orde. De uitgelezen kans om eens een muzikaal oeuvre uit te diepen. Tot het échte leven zich opnieuw in gang trekt, gidsen we u in de reeks ‘De diepere draai’ elke vrijdag door de discografie van een artiest, in vijf eenvoudige stappen. Deze week: Kate Bush.

Als rechtvaardigheid geschiedt dan wordt Kate Bush volgende maand bijgezet in de Rock’n’roll Hall of Fame. Wat Joni Mitchell voor de jaren ’60 was, betekende Bush voor de jaren ’80: een vrouw die de macho mannenwereld van de rockmuziek op stelten dan wel naar haar hand zette, met verbluffende teksten en unieke, muzikale omwentelingen.

Van wonderkind tot megaster en experimentalist, de curves in de carrière van Kate Bush lopen al even grillig als de artistieke bergen die ze in vijf decennia bedwong. Zonder Kate Bush geen Florence & The Machine, geen FKA twigs, Bat For Lashes, Björk, of Anohni. Toen ze in 2014 even terugkeerde naar het podium, voor 22 liveshows in Londen, inspireerde het Adele tot haar eigen comeback met het album 25.

Prince bewonderde haar, net als Robert Smith van The Cure en Rufus Wainwright, die haar één van de grootste queer iconen noemde. Maar bovenal is Kate Bush een zangeres en muzikant die haar eigen wereld creëerde. Het ideale coronamedicijn, voor wie vanuit zijn kot wil ontsnappen naar een andere, poëtische en sprookjesachtige kosmos. Maar waar beginnen? Deze vijf stappen helpen u op weg.

De instapplaat: Hounds of Love (1985)

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Soms is het simpel: waar beter te beginnen dan pal in het midden van een discografie? ‘Come on angel, come on darling’, verleidt Bush de luisteraar meteen in die fenomenale openingstrack Running Up That Hill. ‘Let me steal this moment from you now’. En harten stal ze, met haar complexe maar gefinetunede middenweg tussen progrock en excentrieke synthpop. ‘Hounds of Love proved there were no compositional mountains Bush couldn’t climb’, schreef Pitchfork in 2016 over het album dat ze drie jaar later tot het vierde beste album van de jaren ’80 doopten, tussen Remain In Light van Talking Heads en Straight Outta Compton van NWA (Prince stond op één met Purple Rain).

Met Hounds of Love bevestigde Bush haar status van een absolute, onwereldse weirdo met massa-appeal. Wie anders scoort er een hit met een song gebaseerd op de Oostenrijkse psychiater, filosoof, en amateur-uitvinder Wilhelm Reich, diens relatie met zijn zoon, en de ‘wolkenmachine’ die hij ooit bedacht? We hebben het over het door een kwiek strijkersensemble gedragen Cloudbusting, door platenfirma EMI initieel vooruitgeschoven als leading single, in plaats van Running Up That Hill. We zeiden het al: weird.

De plaat was ook de eerste van Bush die opgepikt werd in de VS. Rolling Stone noemde haar in een review ‘The Mistress of Mysticism’, en volgens The New York Times was ze ‘a real master of instrumental textures’. Geen loos compliment: Bush producete haar vijfde album helemaal in haar eentje, in een studio die ze zelf had gebouwd. Het hele opname- en mixproces duurde bijna anderhalf jaar.

In september 1985 werd het eindproduct aan de pers voorgesteld met een lasershow in het Londense planetarium (want, natuurlijk), en bij de release stootte de plaat Madonna’s Like A Virgin van de hoogste plek in de albumcharts. En ja, dat is voor een zonderling werk als Hounds of Love in 2021 nog even bijzonder als in 1985, het jaar waarin We Are The World één van de grootste hits was.

Het spectaculaire debuut: The Kick Inside (1978)

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Voor Kate Bush zich kon ontpoppen tot ‘de voorouder van elke nieuwe, vrouwelijke artiest die glamour, conceptualisme, innovatie, en autonomie probeert samen te voegen’ (dixit The Guardian, die Grimes, Julia Holter, en FKA twigs als recente acolieten noemt), was ze een vroegrijpe tiener die opgroeide op het idyllische, Britse plattenland, in de ban van klassieke literatuur en de folk- en progrockcollectie van haar broer Paddy.

Ze is pas zestien, wanneer David Gilmour van Pink Floyd haar eerste demo’s hoort. De gitarist geeft haar het duwtje in de rug richting EMI, waar ze twee jaar in de coulissen mag ‘rijpen’. En dan, op haar negentiende, verschijnt The Kick Inside, een debuut dat ontploft in een stofwolk van sensuele romantiek, sprookjespoëzie, mystiek, barokke arrangementen, en, euhm, walvisgezang. De Britse progrock had één klap z’n kroonprinses gevonden.

Bedenk dat de brutale naschokken van de punk nog verre van weggedeemsterd waren, dat disco en new wave en vogue waren, toen Bush ten tonele verscheen met Wuthering Heights, een op de klassieke roman van Emily Brontë gebaseerde, melodramatische semi-torch song, in de verf gezet door die kinderlijk hysterische octaven en een theatrale videoclip die geschiedenis zal schrijven (doe uzelf een plezier en google ‘The Most Wuthering Heights Day Ever’). Ook de single zelf is historisch: het was de eerste keer dat een vrouw met een zelf gepende en zelf uitgevoerde song een nummer één-hit scoorde in Engeland. In 1978, jawel.

Te intellectualistisch, te esoterisch, te kunstig, te kitsch, … Kate Bush had niet iedereen mee, in haar erotische, in vaseline gebalsemde droomwereld gevuld met galmende saxofoons en overdadige piano (ironisch genoeg outte Johnny Rotten van de Sex Pistols zich ooit wél als fan). Maar de zelfbewuste, hypervrouwelijke teksten en stoutmoedige, artistieke inzichten die voor het eerst kiemden in The Kicks Inside (‘een verbluffend geslaagd debuut’, volgens NME) zinderen tot vandaag nog diep na in de muziekgeschiedenis.

De creatieve putsch: The Dreaming (1982)

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Vier jaar na haar debuut had Kate Bush er één (en meteen ook laatste) spectaculaire livetournee opzitten, en haar eerste nummer één-album in Engeland gescoord, Never For Ever, in 1980. Onderweg had ze ook de mogelijkheden van de synthesizer opgepikt. En die zou een hoofdrol spelen op The Dreaming, de eerste langspeler die Bush helemaal alleen producete en de plaat die ze zelf omschreef als ‘my “she’s gone mad” album’.

Het was onder meer Stevie Wonder die Bush richting de eindeloze toepassingen van de Fairlight CMI had gewezen. De digitale synthesizer/sampler stelde haar in staat om totale controle over haar muziek te nemen, de opstap van alternatieve popster naar experimentele avant-garde. ‘She’s obviously trying to become less commercial’, merkte de recensent van Smash Hits destijds terecht op.

De tribale percussie-uitbarstingen in opener Sat In Your Lap, de oer-Britse kroegentochtambiance van There Goes A Tenner, de krankzinnige achtergrondstemmetjes tijdens de grillige wals Suspended In Gaffa, de Led Zeppelin-waardige drums in Leave It Open, de industriële cadans van de titeltrack, … The Dreaming kaatst en botst alle kanten tegelijk op, pers en publiek stonden erbij en keken er meewarig naar. Commerciële zelfmoord klonk zelden zo meedogenloos, meeslepend, en verslavend.

Geen wonder dus, dat dit één van de favoriete albums is van Björk. Vreemder is dat ook Big Boi van hiphopduo Outkast een groot bewonderaar is. ‘This is like, dirty’, zei de rapper en producer ooit over het album tegen het magazine Complex. ‘It was just a well put-together record. She killed it’. ‘Een geheel ongebonden mistress-piece’, schreef criticus Simon Reynolds over de plaat, die Kate Bush definitief haar kroontje van koningin van de artpop opleverde.

De langverwachte comeback: Aerial (2005)

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Na de release van The Red Shoes in 1993 werd het stil rond Kate Bush. Heel stil, lang stil. De zangeres had altijd een leven in de schijnwerpers gemeden, maar deze keer vertoefde ze wel erg lang in de schaduwen. Bush’ grote verdwijntruc inspireerde zelf een roman, Waiting For Kate Bush van John Mendelssohn, over fans die nagelbijtend wachten op de terugkeer van de ster.

En in 2005 was het zover: Aerial zag het licht, haar eerste album in 12 jaar tijd. Een dubbelaar, een songcyclus over de wonderen der creatie, kunst, fauna en flora, het verglijden van de tijd, en haar jonge zoon Bertie, de voornaamste reden voor haar lange afwezigheid. De zestien songs baden dan ook in een vredevolle, gouden gloed van huiselijke en landelijke rust. Een (soort) chill out-plaat dus, met plaats voor kamerorkeststrijkers, flamencojazz, pianoballades, bucolische folk, milde reggae, en vogelzang.

‘Een wonderbaarlijk, complex werk dat Kate Bush terugvoert naar de artistieke status die ze voor het laatst bezat rond de tijd van Hounds of Love’, schreef The Independent. En Bush was nog niks van haar excentrieke streken verleerd. In Pi zingt ze over een wiskundige en zijn liefde voor getallen: 3.1415926535/ 897932, enzoverder, enzovoort. Mrs Bartolozzi is een erotische fantasie waarin een wasmachine de hoofdrol speelt: ‘I watched them go ‘round and ‘round/ My blouse wrapping itself in your trousers’.

Aerial werd beloond met twee nominaties voor de BRIT-awards: beste artiest en beste album. Mojo zette de plaat op drie in hun eindejaarlijstje, vlak onder I’m A Bird Now van Antony & The Johnsons. De eerste single die leadzangeres Anohni ooit kocht? Wuthering Heights. ‘She was so magical’, zei ze in 2005 tegen The Guardian over Bush. ‘De wereld waarin ze leefde was bijzonder poëtisch, een soort sprookjesland’.

Probeer ook eens: Don’t Give Up (1986)

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Met een status als de hare zal het niet verwonderen dat er behoorlijk wat rariteiten te sprokkelen zijn in de discografie van Kate Bush. Haar cover van Marvin Gaye’s Sexual Healing, bijvoorbeeld, in 2005 een B-kant van de single King Of The Mountain. Of de muziek die ze in opdracht van Coca Cola bedacht voor de reclamespots van het nieuwe fruitdrankje Fruitopia. In 1986 nam ze voor een liefdadigheidsshow een duet op met Rowan ‘Mr. Bean’ Atkinson.

Haar ultieme duet is er één met tijd- en zielsgenoot Peter Gabriel: Another Day, een cover van de Britse folkzanger Roy Harper die ze opnamen voor een kerstspecial van Bush in 1979. Niet te vinden op Spotify, waar u genoegen moet nemen met een andere samenwerking tussen het duo: de ontroerende single Don’t Give Up, te vinden op Gabriels hitalbum So (1986). Bush’ jeugdheld Elton John beweerde ooit dat de song hem door de donkerste dagen van zijn cocaïneverslaving hielp.

En wie echt diep wil draaien moet ook eens goed naar Why Should I Love You? uit haar album The Red Shoes luisteren. Die backing vocals en synths? Niemand minder dan Prince. Omgekeerd zong La Bush achtergrondzang voor De Purperen op My Computer, te vinden op z’n album Emancipation (1996).

Kate Bush & Peter Gabriel – Another Day (1979)mrskiplinghttps://www.youtube.com/user/mrskiplingvideo1502001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/5e8QufvJuwQ/hqdefault.jpg

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content