U2 @ Sportpaleis: Heimwee naar jeugdige onschuld

U2 heeft voorlopig genoeg van de grote stadions. Met het oog op haar huidige iNNOCENCE & eXPERIENCE-tournee kiest de groep voor kleinere arena’s. Zelf hadden we het begrip ‘intiem’ nog nooit met het Sportpaleis geassocieerd, maar Bono & co. deden de zaal wél knusser lijken dan ze was.

Goed, hun platen klinken de jongste jaren niet echt opwindend meer, maar live doen de heren van U2 er alles aan om relevant te blijven. Ze opereren al 39 jaar in dezelfde bezetting, een unieke prestatie waar zelfs The Stones het tegen moeten afleggen, en hun vorige concertreis, de 360° Tour van vier jaar geleden, was, met een opbrengst van 645 miljoen euro, zowat de lucratiefste uit de geschiedenis.

Toch kwamen de Ieren recent ook op minder positieve manieren in het nieuws. Zo bleken ze, ondanks hun imago van wereldverbeteraars, middels een uitgekiend staaltje van fiscale spitstechnologie, op grote schaal belasting te ontduiken. Hun cd ‘No Line on the Horizon’ en de musical ‘Spiderman’, waar Bono en The Edge de muziek voor schreven, werden commerciële flops en ook de manier waarop U2 zijn jongste cd ‘Songs of Innocence’ in de markt zette, lokte een storm van protest uit. De groep sloot een deal met Apple, die haar 100 miljoen dollar rijker maakte en ervoor zorgde dat de mp3-bestanden van de plaat gratis maar ongevraagd aan een half miljard iTunes-gebruikers werden opgedrongen. Velen beschouwden het als een ongewenst cadeau, wellicht omdat ‘Songs of Innocence’ niet bepaald het meest geïnspireerde werkstuk uit de carrière van de Dubliners was.

U2 had vierenhalf jaar aan de songs gewerkt en volgens bassist Adam Clayton waren dat er minstens vier teveel. Zelfs frontman Bono, na zijn zware fietsongeval in Central Park inmiddels voldoende hersteld om weer op het podium te staan, gaf het in Antwerpen deemoedig toe: “We got lost in the songs”. Niettemin moet je het een band van het formaat van U2 nageven dat ze zich uit de naad blijft werken om van haar optredens een belevenis te maken.

De huidige U2-tournee is alweer een gedurfd staaltje van audiovisuele hi-tech. Bono en zijn maats vinden telkens nieuwe, verrassende manieren om de ruimte te gebruiken en de afstand tussen muzikanten en publiek zo klein mogelijk te maken. In het Sportpaleis maakte U2 gebruik van twee podia, waarvan één in het midden van de zaal, die met elkaar verbonden waren via een lange catwalk. Op die laatste was, in de lengte van de zaal, een dubbelzijdig LED-scherm bevestigd, waarop allerlei visuals ingenieus vermengd werden met real time-beelden van de groepsleden. Bovendien waren de luidsprekers her en der aan het plafond bevestigd, waardoor de klank uit alle richtingen leek te komen en het nieuwe materiaal iets meer reliëf kreeg. Het pleit ook voor de band dat de setlist geen enkele avond dezelfde is. Ieder concert bestaat weliswaar uit 26 songs, maar sinds het begin van de tournee heeft U2 al 45 verschillende nummers ten gehore gebracht. Volgens gitarist The Edge is dat een probaat middel tegen routine.

De Bono-show

Intimi fluisteren dat het kwartet rondreist met een mobiele studio en tussen de bedrijven door sleutelt aan het tegen volgend jaar aangekondigde ‘Songs of Experience’, het sluitstuk van een tweeluik, genoemd naar een bundel van de achttiende eeuwse Engelse dichter en mysticus William Blake. Maar dat is toekomstmuziek.

Tijdens het eerste deel van de set in Antwerpen werd in ruime mate geput uit ‘Innocence’, een ode aan de punk en new wave uit de begindagen van U2. De songs verwezen naar de jeugdjaren van de muzikanten in het Noord-Dublin van de seventies en werden vermengd met ouder werk dat er thematisch bij aansloot.

Bono, 55 intussen, blijft een man van het Grote Gebaar en een geboren frontman, zodat een U2-show altijd ook een beetje een Bono-show wordt. De gezonnebrilde zanger – half messias, half entertainer – omarmt zijn publiek en neemt het moeiteloos mee op zijn eigen trip. Na de weinig spectaculaire opener, ‘The Miracle (of Joey Ramone)’, beet de groep zich meteen vast in prille classics als ‘I Will Follow’ en ‘Electric Co’, waarin The Edge andermaal mocht bewijzen wat voor inventieve en unieke gitarist hij wel is. Bono zong vervolgens over zijn moeder, die stierf toen hij veertien was (‘Iris’), de straat waarin hij opgroeide met Guggi van de Virgin Prunes (het fijne ‘Cedarwood Road’) en de jongenskamer waar hij, met de gitaar van zijn broer, indruk poogde te maken op Alison Stewart, het meisje dat later zijn vrouw zou worden (‘Song For Someone’). Door de wonderen van de techniek werden beelden van Bono hier vermengd met de animatie op het scherm.

‘Sunday Bloody Sunday’, door de groep buskend op de catwalk gebracht, vormde een thematisch blokje met ‘Raised By Wolves’, over de bomaanslagen van 17 mei 1974 die in Dublin en Monaghan 34 dodelijke slachtoffers eisten, zonder dat er ooit iemand voor werd veroordeeld. ‘Until the End of the World’ klonk scherp en krachtig, begeleid door een filmpje van een tsunami en duizenden witte papiertjes die uit de hemel naar beneden dwarrelden.

Tijdens de zeer korte pauze werd de catwalk getransformeerd in iets wat op de vroegere Berlijnse muur geleek. Uit de graffiti onthielden we slogans als ‘Everything you know is wrong’, ‘Guilt is not God’ en ‘Tomorrow belongs to me’. Intussen bracht Bono ook hulde aan de onverstoorbare ritmesectie van de groep. Hij introduceerde drummer Larry Mullen als “the heartbeat of innocence” en bassist Adam Clayton als “the great jazzman of U2”.

Machinegeweren en megafoons

Tijdens het op een dancegroove geplante ‘Even Better Than the Real Thing’ werd het Sportpaleis in een heuse disco getransformeerd en tijdens ‘Mysterious Ways’ plukte Bono een blondine uit het publiek, die op het centrale podium met de groep mee mocht dansen en met een camera een rechtstreekse podcast mocht helpen verzorgen. Met het oog op ‘Sweetest Thing’, één van de zwakste broertjes uit de U2-catalogus, beroerde The Edge een rode akoestische gitaar, terwijl de zanger met twee vingers piano speelde.

Vervolgens nam The Edge plaats aan het klavier en werd U2 even een duo: eerst in ‘Every Breaking Wave’, een sentimenteel aanstekermoment, daarna in het elegische ‘October’, waarbij het publiek beelden geserveerd kreeg van een door oorlogsgeweld verwoeste stad. Een en ander vormde de aanloop naar het grimmige ‘Bullet the Blue Sky’: The Edge ging hier met zijn gitaar om als met een machinegeweer, terwijl Bono zich van en megafoon bediende.

De finale stond geheel in het teken van publieksfavorieten, type ‘Where the Streets Have no Name’, de uit volle borst meegzongen MLK-hommage ‘Pride’, de ballad ‘With or Without You’ en de hit ‘Beautiful Day’, waartoe de zanger nog eens een klein meisje uit het publiek viste. Als bissen kregen we onder meer het van Paul Simon geleende ‘Mother and Child Reunion’ en het hymnische ‘One’, waarin Bono het zingen grotendeels aan de toeschouwers overliet. “We feel sheltered by you”, zei de zanger nog. “Met de emotie die in deze zaal hangt, zou je met gemak ieder wereldprobleem kunnen oplossen”.

In Antwerpen koos U2 niet altijd voor zijn sterkste repertoire – prijsbeesten als ‘New Year’s Day’, ‘Bad’, ‘Acrobat’ en ‘Love is Blindness’ blonken uit in afwezigheid -, zodat, wat ons betreft, de echte kippenvelmomenten schaars bleven. Maar u zult ons zeker niet horen ontkennen dat de aanwezigen op een hoogwaardige show werden getrakteerd.

DE SETLIST: The Miracle (Of Joey Ramone) / Electric Co / Vertigo / I Will Follow / Iris (Hold Me Close) / Cedarwood Road / Song For Someone / Sunday Bloody Sunday / Raised By Wolves / Until The End Of The World // Invisible / Even Better Than The Real Thing / Mysterious Ways / Elevation / Sweetest Thing / Every Breaking Wave / October / Bullet The Blue Sky / Zooropa / Where The Streets Have No Name / Pride / With Or Without You // City of Blinding Lights / Beautiful Day / Mother and Child Reunion / One.