Geen enkele succesrijke rockband klinkt anno 2012 zo uitdagend en avontuurlijk als Radiohead. Zijn eerste Belgische concert in vier jaar was dan ook muzikaal én visueel een zinnenprikkelende gebeurtenis. Na twee decennia bevinden Oxford’s Finest zich meer dan ooit op het topje van hun kunnen.
DA GIG: Radiohead in het Sportpaleis, Antwerpen op 18/10.
IN EEN ZIN: Bijgestaan door een tweede drummer speelde Radiohead een ongemeen strakke, tintelende set, waarin de hits schaars waren. Maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door de inventiviteit waarmee de groep dwarsstraatjes als electronica, drum’n’bass, ambient en jazz verkende. (Dat zijn twee zinnen, maar het concert duurde dan ook bijna tweeënhalf uur.)
HOOGTEPUNTEN: te veel om op te noemen.
DIEPTEPUNTEN: U maakt een grapje.
BESTE QUOTE van Thom Yorke, tot aankondiging van ‘Supercollider’: “En om te bewijzen dat we nog niet dood zijn, wagen we ons nu aan een nieuwe song.”
Het zijn witte raven: artiesten die hun populariteit als een vrijbrief beschouwen om grenzen te verleggen. Björk is er zo één en ook Radiohead maakt er een erezaak van een mainstreampubliek te confronteren met cutting edge-klanken die het anders wellicht nooit te horen zou krijgen. Thom Yorke en de zijnen staan nooit stil en hun pioniersrol beperkt zich niet tot hun muziek: ze experimenteren net zo goed met de manier waarop ze hun werk aan de man brengen. Bovendien is Radiohead een (h)echte groep, die sinds haar ontstaan, zo’n twintig jaar geleden, nooit van bezetting is veranderd. Op het podium vertaalt die eendracht zich in een ongemeen strak samenspel.
Tijdens de huidige toernee wordt Radiohead bijgestaan door een extra drummer, de van Portishead en Roni Size bekende Clive Deamer. Dat was geen toeval, want de ritmische component van de songs werd in Antwerpen serieus in de verf gezet. De set, die bijna tweeënhalf uur duurde, stond voornamelijk in het teken van recente platen als ‘In Rainbows’ en ‘The King of Limbs”. Er was ook ruimte voor ouder werk, maar verder dan ‘OK Computer’ uit 1997 daalde de groep niet meer af in de tijd.
Infernale disco
De aftrap, met ‘Lotus Flower’ en ‘Bloom’, was er meteen één van het verpletterende type: knagende baslijnen, borrelende electronica, scherp uithalende synths, dubby geluidseffecten en een Yorke -het haar in een dotje- die klonk alsof hij zich in een ver hiernamaals bevond. Dit was meeslepende maar nauwelijks te definiëren muziek waarin dwarse jazz, ambient en drum’n’bass elkaar voortdurend elleboogstoten toedienden.
Vaak had je het gevoel dat Radiohead zijn songs almaar verder uitkleedde tot er enkel nog een skelet van schurende beats overbleef. ‘Feral’ was zo’n verknipte, opzwepende dancetrack en ook een mooie, futuristische popsong als ‘Weird Fishes/Arpeggio’ was één en al onderhuidse nervositeit. Tijdens ‘The Gloaming’ en het wervelende ‘Myxomatosis’ stuiterde de zanger zowaar zelfs over het podium alsof hij zich in een infernale disco bevond.
Ook in visueel opzicht kwam Radiohead verbluffend uit de hoek. Iedere song werd in een andere hoofdkleur belicht, terwijl zwevende videoschermen een gefragmenteerd beeld gaven van de muzikanten en op de muur achter de groep nooit geziene digitale hoogstandjes te zien waren. Arty? Jazeker, maar voor een show van dit kaliber ook uiterst smaakvol.
Vertrouwde nummers als ‘Airbag’ en het door bluesy riffs aangezwengelde ‘I Might Be Wrong’ wisten, door de veranderde context, toch weer te verrassen. Dat komt omdat de muziek van Radiohead zich voortdurend transformeert en dus nooit eendimensionaal of voorspelbaar wordt. De songs zijn altijd verschillende dingen tegelijk. Zo was het even beheerste als subtiele ‘Nude’ een rusteloos rustpunt en klonk ‘Kid A’, met zijn vervormde stem en Jonny Greenwoods ‘prepared piano’, zowel wazig als trefzeker.
Dat de groep het nog steeds vermag transparante popminiatuurtjes met fijnmazige gitaren en catchy melodieën te voorschijn te toveren, bleek uit ‘Reckoning’, één van de publieksfavorieten. Maar zelfs wanneer Radiohead voor de rechttoe rechtaan-aanpak koos, zoals in ‘Morning Mr Magpie’, het verwrongen walsje ’15 Steps’ of het aan Sonic Youth en de Pixies refererende ‘Bodysnatchers’, zat er altijd nog een graad van complexiteit in de nummers die je op het puntje van je stoel hield.
Weesgegroet
In het statige ‘Pyramid Song’, bewerkte Jonny Greenwood zijn gitaar met een strijkstok, terwijl een doodgraverspiano de toon aangaf. In het sobere, semi-akoestische ‘Give Up the Ghost’ zat een geprogrammeerd koortje verborgen. ‘The National Anthem’ werd dan weer ingeleid door een vrouwenstem die, in het Nederlands, een weesgegroetje prevelde, tot de logge basriff er als een verwoestende kettingzaag doorheenkliefde. Het was een woelwater van een song, en zoveel kon ook gezegd worden van nieuw werk als het meerstemmig gezongen, bedrieglijk speelse ‘Identikit’ en het onlangs op Record Store Day vrijgegeven ‘Supercollider’.
Radiohead speelde in Antwerpen weinig hits, en wanneer er dan toch een oude bekende zoals ‘Karma Police’ werd opgediept, was het contrast met de rest van de set zo groot dat het resultaat als ontstellend conventioneel overkwam. Het epische ‘Paranoid Android’ daarentegen had nog niets van zijn oorspronkelijke dynamiek verloren. Het publiek raakte uiteraard door het dolle heen en na drie bisrondes namen Thom Yorke en de zijnen afscheid met het wild opspattende ‘Idiotheque’.
Na afloop van het concert hoefde zich echt niemand meer het hoofd te breken over de vraag waarom Radiohead één van de meest relevante groepen van dit tijdsgewricht is. Doorgaans hebben we een hekel aan superlatieven, maar vooruit, voor één keer moet het kunnen: dit was zonder meer fantastisch. En we gaan het geen twee keer zeggen.
Dirk Steenhaut
DE SETLIST: Lotus Flower / Bloom / Airbag / Weird Fishes/Arpeggi / Kid A / I Might Be Wrong / The Gloaming / Separator / Reckoner / Pyramid Song / Nude / Identikit / Karma Police /The National Anthem / Feral / Bodysnatchers // Give Up the Ghost / Supercollider / Morning Mr. Magpie / Myxomatosis / Paranoid Android // 15 Step / Everything in Its Right Place // Idioteque.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier