PJ Harvey in Vorst Nationaal: Mutter Courage met een minirok

Ooit maakte ze naam met messcherpe feministische punkblues, maar de jongste jaren glijdt PJ Harvey steeds verder af van haar rock-‘n-rollverleden. In Vorst, waar ze aantrad met een voortreffelijke tienkoppige band, lag de nadruk vooral op de politieke songs uit haar jongste platen.

Op haar vorige cd, het alom gelauwerde ‘Let England Shake’ uit 2011, belichtte Polly Jean Harvey de rol van Groot-Brittannië in tal van internationale conflicten. Op het dit voorjaar verschenen ‘The Hope Six Demolition Project’, dat de neerslag vormt van enkele reizen naar Afghanistan, Kosovo en Washington DC, doet ze iets soortgelijks voor de VS. Het is een soort ‘Let America Shake’, over de gevolgen van armoede en oorlog. De plaat, die een tweeluik vormt met het boek ‘The Hollow of the Hand’, met foto’s van cineast Seamus Murphy en gedichten van Harvey, heeft iets van een nieuwsreportage. Natuurlijk is het nobel dat de zangeres dezer dagen verder kijkt dan haar eigen navel. Alleen lijkt ze zich een beetje te vergalopperen aan haar onderwerp en is muziek wellicht niet het best geschikte medium om getuigenis af te leggen van wat ze zoal heeft gezien.

Op ‘The Hope Six Demolition Project’ komt de inmiddels 47-jarge zangeres nauwelijks verder dan oppervlakkige observaties, die gepresenteerd worden zonder oordeel en zonder context. Een song als ‘The Community of Hope’ stuitte al op genadeloze kritiek van welzijnswerkers die haar kennis van zaken in twijfel trokken. Het is mooi dat Polly Jean Harvey weigert platgetreden paden te bewandelen en naar manieren blijft zoeken om haar horizon te verbreden, maar de nieuwe songs zijn niet alleen zwaar op de hand, het is ook niet altijd duidelijk welke waarheden ze er precies mee wil communiceren. Ze reduceert de luisteraar tot een soort voyeur en zingt strijdliederen waarin je vergeefs zoekt naar echte persoonlijke betrokkenheid. In Brussel stond PJ Harvey op het podium als een moderne Mutter Courage, in minirok en met een pluimenoutfit. Met haar hoge, flexibele stem klonk ze als een koormeisje en refereerde ze soms meer aan cabaret en aan Broadwaymusicals dat aan rock of blues.

Wafel

Het concert begon met een soort marching band die, met behulp van trommels en blaasinstrumenten, ‘Chain of Keys’ (over een vrouw uit Kosovo dat de huissleutels bewaart van buren die wellicht nooit meer terug zullen keren) op gang trokken. PJ Harvey werd bijgestaan door een uitgebreide band waarvan de meeste leden multi-instrumentalisten waren. Onder hen: oudgedienden zoals John Parish, drummer Jean-Marc Butty, de van The Bad Seeds bekende Mick Harvey, Alain Johannes van Queens of the Stone Age en saxofonist Terry Ewards van Gallon Drunk. Het decor leek nog het meest op een reusachtige betonnen wafel en het grootste deel van de set stond in het teken van de recentste cd, waarop de boodschap meer gewicht kreeg dan de muziek.

In het stuwende ‘Community of Hope’ en ‘Orange Monkey’ deed de unisono samenzang denken aan het epische theater van Brecht of ‘Mistero Buffo’ van Dario Fo. ‘A Line in the Sand’, over vluchtelingen die elkaar uitmoorden voor een voedselpakket, manifesteerde PJ Harvey zich bijna als een operazangeres, maar ze diepte ook regelmatig een sax op. Dat instrument bespeelde ze al tijdens de vroege eighties, toen ze nog deel uitmaakte van Automatic Dlamini, de band van haar mentor John Parish. Regelmatig stond de zangeres dus achteraan op het podium, waar ze mee toeterde met de rest van de blazerssectie. Op andere momenten werd het groepsgeluid beheerst door martiale ritmen en toen ze een hoofdstukje uit ‘Let England Shake’ aansneed, kwam het accent op weirde folk te liggen. Ook recenter werk, zoals het rechtlijnige ‘Medicinal’ of het op trage dronegeluiden en straatsamples gebouwde ‘Dollar, Dollar’ hadden weinig met popmuziek te maken, maar het werd zo trefzeker gespeeld dat je er alsnog door geprikkeld raakte.

Bezwerend

Tussendoor putte Harvey een paar keer uit ‘White Chalk’, wat een beklemmend ‘When Under Ether’ (over een vrouw die een abortus ondergaat) en een met sixties-orgeltjes versierd ‘The Devil’ opleverde. Het potige ‘The Wheel’, met drie gitaristen die precies dezelfde riffs speelden, had geïnspireerder gekund. ‘Ministry of Social Affairs’ derentegen werd, alleen al door de huilende free-jazzsolo van saxofonist Terry Edwards, naar woeste hoogten gestuwd.

Ondanks het wisselvallige niveau van de songs had PJ Harvey van het publiek de hele avond opvallend veel krediet gekregen. Toch was er pas tegen het einde van de set, toen ze enkele van haar oude classics prijsgaf, sprake van ongeremde geestdrift. Het krolse ’50 Ft Queenie’, het moordlied ‘Down By the Water’ en het even knagende als bezwerende ‘To Bring You My Love’ deden het opwindingsniveau van het concert meteen met enkele graden stijgen.

Met een kolkend ‘Highway 61 Revisited’ als eerste bis bracht Polly Jean Harvey een impliciete ode aan de kersverse winnaar van de nobelprijs voor literatuur en met ‘Guilty’, een prima outtake uit haar jongste plaat, trok ze een sierlijke streep onder een bijna twee uur durende set. Door de materiaalkeuze was PJ Harveys passage in Vorst zeker niet de memorabelste die we al hadden meegemaakt, maar de inzet en de veelzijdigheid van haar muzikanten leveren haar alsnog een extra ster op.