Détroit @ AB: Op het scherp van de snee

Noir Désir, één van de beste rockbands die onze zuiderburen ooit hebben gehad, is niet meer. Maar frontman Bertrand Cantat heeft inmiddels, samen met Pascal Humbert, ex-bassist van 16 Horsepower, Détroit opgericht. En met die band gaf hij een verpletterend concert in de grote zaal van de AB.

Om een kunstwerk objectief te beoordelen zou je het eigenlijk los moeten zien van zijn schepper. Maar kun je een landschapschilderijtje van Adolf Hitler nog onbevangen benaderen, als je weet dat de maker ervan de belichaming is van een verwerpelijke ideologie die miljoenen mensen de dood heeft ingejaagd? De Franse rockzanger Bertrand Cantat stelt ons voor een soortgelijk dilemma. In 2003 sloeg hij in de Litouwse hoofdstad Vilnius, onder invloed van drugs en alcohol, zijn toenmalige vriendin, de actrice Marie Trintignant, dood. De rechter gaf hem een milde straf: acht jaar opsluiting, waarvan hij er uiteindelijk slechts vier diende uit te zitten.

In 2007 kwam hij voorwaardelijk vrij en ging hij weer samenwonen met Kristina Rady, de vrouw met wie hij officieel getrouwd was, die hem altijd was blijven steunen en met wie hij een zoon en een dochter had. Maar ook nu liep het gruwelijk mis. Op een bepaald moment sprak Bertrand Cantats echtgenote een wanhopige boodschap in op het antwoordapparaat van haar ouders. De inhoud van het bericht verscheen inmiddels integraal in een boek van de journalisten Stéphane Bouchet en Frédéric Vézard. “Bertrand is gestoord, labiel en extreem gewelddadig”, klonk het. Rady, een bekende actrice en literair vertaalster, bleek door Cantat voortdurend geterroriseerd en fysiek mishandeld te worden en was ten einde raad. Ze zei voor haar leven en het welzijn van haar kinderen te vrezen. Zes maanden later was ze dood. Ze had de hand aan zichzelf geslagen.

Uiteraard verdient iemand die, volgens de maatstaven van justitie, zijn straf heeft uitgezeten een nieuwe kans. Maar het destructieve gedrag van Bertrand Cantat jegens vrouwen roept toch vragen op. Kun je iemand, hoe getalenteerd ook, die dergelijke dingen op zijn kerfstok heeft en zich via het publieke forum weer in de kijker werkt, op dezelfde manier beoordelen als andere rocksterren? Gaat er achter het sympathieke imago van Cantat een monster schuil? Kun je, als toeschouwer, nog geloven in de oprechtheid van een artiest die blijkbaar meerdere gezichten heeft? Hoor je in zijn songs wel wat je dénkt te horen? En hoe pijnlijk moet het niet zijn voor de nabestaanden van Marie Trintignant en Kristina Rady, dat de man die hen hun geliefden ontnam, door zijn fans weer op een voetstuk wordt geplaatst en op radio en televisie komt, alsof er nooit iets is gebeurd?

Vulkaan

Het zijn slechts enkele van de morele vragen waar we mee worstelden, toen we de tot de nok gevulde AB binnenliepen. Uiteraard is het niet aan ons om over Bertrand Cantat te oordelen. Maar gewild of niet, wat we wisten kleurde onvermijdelijk onze perceptie en zette een domper op ons enthousiasme, ook al zette Détroit (Frans voor ‘zeeëngte’ of ‘doortocht’) een ronduit imposante prestatie neer. Cantat is nu eenmaal een begenadigde songschrijver, een geweldige zanger en een charismatische performer die op het podium twee uur lang het beste van zichzelf gaf. Daarbij werd hij geruggensteund door een band die de hele avond op het scherp van de snee speelde en waarin we, buiten de van 16 Horsepower, Lilium en Wovenhand bekende Pascal Humbert, ook gitarist Nicolas Boyer, toetsenman (en occasioneel gitarist) Bruno Green en drummer Guillaume Perron aantroffen.

Met Détroit bracht Bertrand Cantat een jaar geleden de cd’ Horizon’ uit, een donkere, intense plaat waarop folk, blues, postrock en Frans chanson naadloos aan elkaar worden gelast. In kwalitatief opzicht hoeft dat werkstuk nergens onder te doen voor het beste van Noir Désir en dat bleek in Brussel meteen uit het poëtische ‘Ma muse’. De groep had iets van een sluimerende vulkaan die op uitbarsten stond en die hoge intensiteitsgraad liet zich ook voelen in de schuimbekkende garagerock van ‘Le creux de ta main’ of het trage, pakkende ‘Ange de désolation’.

Naar de geestdriftige reacties in de zaal te oordelen was de liefde van het publiek onvoorwaardelijk, al had dat wellicht ook iets te maken met het feit dat meer dan de helft van de set uit Noir Désir-klassiekers bestond. Zo hoorden we niet minder dan zes nummers uit ‘666667 Club’ voorbijkomen.

‘Ernestine’, het gebalde ‘A ton étoile’, de rock-‘n-roll-uppercut ‘Lazy’ (één van de drie Engelstalige songs op het menu), het van gevaarlijke explosieven voorziene ‘Lolita nie en bloc’: in de AB werden ze woord voor woord meegebruld. Het donkere, knagende ‘Le fleuve’ dreef dan weer op martiale ritmen en de bluesy harmonica van Cantat.

Held

Na een uur was het officiële concert al afgelopen, maar rekening houdend met de bissen zaten we toen eigenlijk nog maar halverwege. Tijdens het op walsbenen geplante ‘Droit dans le soleil’ stonden enkel Bertrand Cantat en Pascal Humbert op het podium, respectievelijk met een akoestische gitaar een een aangestreken contrabas, en ook het majestueuze ‘Glimmer in Your Eyes’, nu met de volledige band, kreeg een unplugged-behandeling. Maar Détroit had ook nog een opwindende finale in petto met het deraillerende ‘Sa majesté’ (strakke groove, machtige baslijn), het half gerapte ‘Un jour en France’, het naar The Stooges lonkende ‘Fin de siècle’ en de verpletterend energieke hymne ‘Tostaky’.

De ‘Ber-trand-Ber-trand’ scanderende toeschouwers waren duidelijk door het dolle heen en werden voor hun loyaliteit bedankt met een fraai ‘Le vent nous portera’ en het stuwende ‘Comme elle vient’ dat, na afloop, door het publiek nog minutenlang a capella werd aangehouden. De adoratie was totaal en hoewel Détroit inderdaad een topconcert speelde, liet het toch een ietwat bittere nasmaak na. Want soms is rock-‘n-roll gewoon superieur theater dat het geheugen lijkt aan te tasten. Bertrand Cantat werd in Brussel als een held ontvangen, maar iemand die vrouwen in elkaar slaat kan nooit een held zijn. Cantat is een getroebleerde geest die gezegend is met een gulle dosis talent. Alleen: misschien zou hij enkel in zijn muziek mogen bestaan.

DE SETLIST: Ma muse / Horizon / Ernestine / A ton étoile / Le creux de ta main / Lazy / Le fleuve / Lolita nie en bloc / Ange de désolation / Null and Void // Droit dans le soleil / Glimmer In Your Eyes / Sa majesté / Un jour en France / Fin de siècle / Tostaky // Le vent nous portera / Comme elle vient.