De onwaarschijnlijke beelden van 11 september hebben niemand onberoerd gelaten. Ex?Beatle Paul McCartney houdt op 20 oktober een groot benefietconcert in Madison Square Garden, New York. Officieel heet de benefiet The Concert For New York City, maar de media noemen het gretig Live Aid 2, naar het in 1985 gehouden dubbelconcert voor hongerend Afrika. Wellicht is die verwijzing iets te voortvarend. Door Eddie Hendrix

‘The Concert For New York’ vindt plaats op 20 oktober in Madison Square Garden, New York. De opbrengst gaat naar The Robin Hood Relief Fund, een New Yorks liefdadigheidsfonds, dat de inkomsten verdeelt onder The Twin Towers Fund (opgericht door burgemeester Giuliani van New York), en diverse andere fondsen. De show wordt live uitgezonden door VH1, en verschillende Amerikaanse radiostations. The Concert For New York begint om 20 uur lokale tijd (2 uur ’s nachts in België), en zal naar schatting vier uur duren.

Tot vandaag is Geldofs Live Aid het meest indrukwekkende benefietconcert gebleven. The Concert for New York City zal daar niets aan veranderen. Die oogt op papier al een stuk minder spectaculair. Het concert vindt plaats in Madison Square Garden, hartje Manhattan, een concertzaal die ruimte biedt aan 20.000 mensen. In vergelijking met de zitjes op Wembley en in het JFK Stadion is dat een lachertje. Het programma, zoals dat er een week geleden uitzag, is mooi, maar niet overdonderend. Toegezegd hebben James Taylor, Macy Gray, Bon Jovi, The Who, John Mellencamp, Melissa Etheridge, Goo Goo Dolls, India.Arie, Eric Clapton, Mick Jagger, Billy Joel en Marc Anthony. Niet-muzikale gasten zijn Jim Carrey, Gwyneth Paltrow, Jerry Seinfeld, Meg Ryan, Susan Sarandon en John Cusack.

Paul McCartney was vorige week nog aan het hengelen naar een aantal grote vissen, zoals U2, Bruce Springsteen, Neil Young, Led Zeppelin, Limp Bizkit en Eminem. Dat uitgerekend Eminem, Amerika’s meest staatsgevaarlijke vuilbekker, mogelijk één van de toppers zal zijn op Live Aid 2 is bizar. Past dit optreden in een poging om een bedenkelijk imago wereldwijd _ maar in de eerste plaats voor zijn eigen Amerika _ op te poetsen? Zestien jaar geleden werden er al vraagtekens gezet bij het zogenaamde engagement van bepaalde artiesten. Zijn hun beweegredenen altijd zo nobel? Of is het de geschikte kans om een beschadigd imago te herstellen, een op drift zijnde carrière te herlanceren, of om een op til staande nieuwe plaat extra te promoten?

Optreden voor vele miljoenen televisiekijkers als je net een nieuwe cd uit hebt, is lekker meegenomen. Neem McCartney zelf. Hij brengt op 13 november zijn nieuwe album Driving Rain uit. Jarenlang is hij op de vlakte gebleven als het op politieke of sociale statements aankwam, met uitzondering van de plaat Give Ireland Back to the Irish. Maar niet hij lag voor de wereldpers een week in bed lag om vrede af te dwingen. Niet hij schreef Give Peace A Chance en Imagine. En het was slechts onder impuls van zijn inmiddels overleden vrouw Linda dat McCartney ten strijde trok om de vleesetende mensheid tot het vegetarisme te bekeren. Nu stort hij dus zich op deze tragedie. Over zijn motieven is hij duidelijk. ‘Ik heb de schok van nabij meegemaakt. Ik zat net in een vliegtuig op de luchthaven van New York, samen met mijn vriendin Heather Mills, klaar voor de take off, toen de twee vliegtuigen zich in de Twin Towers boorden. We konden niet opstijgen en zijn dus in New York moeten blijven. Ik heb de ravage gezien, ik heb het puin zien smeulen. Dat heeft grote indruk gemaakt. Op een manier ben ik blij dat ik in New York was, omdat ik ook heroïsche taferelen heb gezien, die me veel moed hebben gegeven. Mijn speciale aandacht gaat naar de verongelukte brandweermannen, omdat mijn vader een vrijwilliger bij de brandweer was tijdens de Tweede Wereldoorlog.’

Edele beweegredenen, maar wat er ook van zij, het is wel een late transformatie van Paul McCartney. Bob Geldof werd voor zijn geleverde inspanningen geridderd. Maar dàt kan geen argument zijn: McCartney onderging dat ritueel reeds vijf jaar geleden. Is zijn engagement een statement? Steekt hij zijn nek uit? Niet echt. Ieder weldenkend individu verwerpt terreur. Controversieel is het initiatief dus niet, in tegenstelling tot de missie van Bob Geldof. Hij klaagde niet alleen de honger an sich aan, maar ook de structurele achtergrond ervan. Het feit dat het Westen vier keer zoveel voedsel produceert als de wereldbevolking nodig heeft, en toch moeten vaststellen dat miljoenen mensen op de rand van de hongerdood staan. Geldof had de illusie dat zijn Live Aid niet alleen financieel iets zou opleveren voor de derde wereld, maar ook structureel. Het is wat dat betreft bitter om te zien dat een groot deel van de 4 miljard frank vrijwel onmiddellijk retour richting westerse regeringen ging, als aflossing van de torenhoge schuld van de derdewereldlanden.

Maar laten we niet cynisch zijn. McCartney doet tenminste wat. En als hij belt met de vraag of je wil komen spelen op zijn benefietconcert, dan heeft dat wellicht meer impact dan indien pakweg Jimmy Somerville aan de telefoon hangt. Ten tijde van Live Aid ’85 was Bob Geldof een zanger met middelmatig succes, die wel een wereldhit had gescoord met I Don’t Like Mondays, maar hij bleef toch een voetnoot in de muzikale historie. Nu kan je van Paul McCartney veel beweren, maar niet dat hij een voetnoot is geweest. Het imago van beide heren verschilt ook enigszins. Bob Geldof is de ongeschoren, sjofele, nonchalante slungel, Paul McCartney de gladgestreken, keurige, immer charmante en goedlachse nice chap.

Demonstratiewedstrijd

Is zo’n benefiet, met die serie wereldsterren, ook een garantie voor een muzikaal hoogstaand evenement? Neen. Het is zoals een demonstratiewedstrijd in het tennis. De toppers zijn er wel, maar ze geven doorgaans niet méér dan acte de présence.

Wat we onthouden van Live Aid ’85 zijn mooie, maar ook gênante momenten. Bono plukte een meisje uit het publiek, David Bowie schitterde met Thomas Dolby, het allerlaatste concert van Duran Duran met alle originele leden, de reünie van Black Sabbath, Status Quo, The Who en Led Zeppelin. Die laatste noodgedwongen zonder hun oorspronkelijke drummer John Bonham. Duivel-Doet-Al Phil Collins verving hem op Live Aid. Wat deed Phil eigenlijk niet op Live Aid? Hij speelde in Londen In The Air Tonight en Against All Odds, zichzelf begeleidend op piano, trad nadien op met Sting, nam vervolgens vierklauwens de Concorde naar Philadelphia, werd per helikopter van de vlieghaven naar het stadion gebracht, zong er opnieuw zijn twee liedjes, en drumde dus nog met Led Zeppelin. Phil was de rode draad. De Phil Rouge. Maar ontgoochelingen waren er ook. Een Rolling Stones-concert kwam er, ondanks de geruchten, niet. Mick Jagger speelde solo, terwijl Keith Richards en Ron Wood een abominabele Bob Dylan begeleidden. Dylan haalde bovendien de toorn van Bob Geldof op zich door op het podium te zeggen dat een deel van de opbrengst maar beter naar Farm Aid zou gaan.

Geldof noemde die uitspraak van Dylan dom. ‘ Live Aid was er voor mensen die in levensgevaar waren, niet voor mensen die niet zo goed boeren. Als je zoiets als Dylan zegt, begrijp je er geen bal van.’ Geldof was ook niet te spreken over het optreden van Lionel Richie, die ‘deed alsof het hele gebeuren rond hem draaide’. Richie was, samen met Michael Jackson, de maker van We Are The World, de Amerikaanse tegenhanger van het door Bob Geldof zelf gecomponeerde Do They Know It’s Christmas Time. Michael Jackson trad niet op, net zo min als de twee andere supervedetten van die tijd, Prince en Bruce Springsteen. Prince omdat hij op dat moment niet meer wilde optreden, Springsteen omdat hij net in het huwelijk was getreden. Een tête-à-tête diner met Bob Geldof heeft hem zelfs niet van gedacht doen veranderen.

Geldof kon wél Paul McCartney strikken. ‘Heel belangrijk vond ik dat. McCartney betekent dat er een aantal miljoen mensen méér kijken, die anders niet geïnteresseerd zouden zijn.’ Bob mocht zelfs meespelen met hem, en werd op het einde van de show in Londen door McCartney op handen gedragen. ‘Nooit in mijn leven was ik zo gegeneerd’, zei Geldof achteraf.

Terugblikkend op zijn Live Aid is hij evenwel niet over de hele lijn blij. ‘Het was voor mij een morele verplichting iets te doen, ik heb geld kunnen inzamelen dat een groot aantal mensen geholpen heeft, maar het probleem blijft nog altijd even schrijnend. Dat we niet bij machte (willen) zijn dit op te lossen, daar word ik nog steeds razend van.’

Na Live Aid geraakte Saint Bob, zoals hij minzaam werd genoemd, zelf in financiële problemen, er was zelfs sprake van een faillissement. En als je hem vraagt naar de mooiste dag in zijn leven, dan antwoordt hij zonder schroom: ‘De dag dat we met Boomtown Rats, als Ierse groep, op 1 stonden in Engeland met Rat Race. In een universeel kader wellicht niet zo belangrijk, maar voor mij persoonlijk wel, veel bevredigender dan Live Aid.’

—————kader————————————

In woord en daad

Talloos zijn de reacties van artiesten op de aanslagen. Een greep uit het aanbod.

* 22 september, Hollywood: America: A Tribute To Heroes: twee uur durende benefiet met o.m. Bruce Springsteen, Neil Young, Eddie Vedder, U2, Sheryl Crow, Billy Joel, Mariah Carey, Stevie Wonder, Paul Simon, Fred Durst, Celine Dion en talloze film- en televisievedetten. De opbrengst, twee weken na het evenement geschat op 7 miljard frank, gaat integraal naar de families van de slachtoffers.

* 29 september, Montreal: Quebec/New York: A Show For Life. Canadese benefiet, met Celine Dion in de hoofdrol. Het waren haar eerste concerten sinds ze drie jaar geleden aankondigde te stoppen om zich volledig aan haar gezin te wijden.

* Diverse artiesten passen hun geplande cover art aan. Hiphopgroep Coup wilde op de hoes van het nieuwe album twee groepsleden de beide Twin Towers laten dynamiteren. ‘De werkelijkheid heeft onze waanzinnigste ideeën overtroffen.’ The Dream Theater dacht voor hun nieuwe live-cd aan een in lichterlaaie staande New York-skyline. Nu denken ze aan iets anders.

* De nieuwe single van Bush zal niet Speed Kills maar wel The People That We Love heten. Daar kunnen mensen zich niets ergs bij voorstellen.

* Ook Sheryl Crow zal enkele nummers aanpassen op haar nieuwe album, dat volgende maand verschijnt.

* De New Yorkse sensatie The Strokes haalt New York City Cops van zijn debuutalbum. Het nummer bevat de tekst ‘ She said, New York City cops/They ain’t too smart‘. Drie dagen na de aanslagen zijn The Strokes de studio ingegaan om een vervangnummer op te nemen.

* De clip van Analyse, de nieuwe single van The Cranberries, wordt opnieuw gemaakt. In de clip zijn beelden van een vliegtuig te zien, hangend boven de skyline van een grote stad, afgewisseld met beelden van een lijk

* De clip van Ozzy Osbournes nieuwe single Gets Me Through is aangepast voor MTV. In de oorspronkelijke clip explodeert een televisietoestel en stort het plafond in. Ozzy Osbourne, ex- Black Sabbath, was vanuit zijn hotelkamer getuige van de aanslagen op de Twin Towers. ‘Het ergste wat ik ooit in mijn leven heb gezien. Recht moet geschieden, onze vijand moet worden vernietigd.’

* De nieuwe single van Dave Matthews Band wordt niet, zoals gepland, When The World Ends, maar wel Everyday.

* Madonna schenkt de opbrengst van haar concert van 13 september in Los Angeles aan de families van de slachtoffers.

* Janet Jackson, James Taylor, Travis en Maxwell doen hetzelfde met hun concertwinst.

* Arista Records brengt Whitney Houstons tien jaar oude versie van het Amerikaanse volkslied opnieuw uit. De opbrengst gaat naar de slachtoffers.

* Sting schrapt zijn 50ste verjaardagsfeest in Marokko op 27 september.

* CMJ Music Marathon, het jaarlijkse muziekevenement in New York dat op 13 september moest plaatsvinden met o.a. Coldplay en Ben Folds, wordt uitgesteld tot 10 oktober.

* Britney Spears geeft geen persconferentie op 13 september in Sydney, Australië.

* David Bowie, verblijvend in New York, spreekt zijn afschuw uit: ‘Ik kon mijn ogen niet geloven, de wereld zal niet meer dezelfde zijn. In downtown Manhattan heerst nu, 24 uur na de aanslag, een huiveringwekkende stilte. De zonsopgang was vanochtend veel vroeger te zien. Het zicht was niet meer belemmerd.’

* Moby: ‘Iedereen hier in New York probeert dit te begrijpen en te verwerken. Maar dat lukt niet. We kennen allemaal minstens één iemand die in de buildings werkte.’

* R.E.M.: ‘Het is moeilijk dit in woorden te brengen, dit is het droevigste wat we ooit hebben meegemaakt. Onze gedachten, gebeden en gevoelens gaan uit naar de slachtoffers van dit zinloze geweld.’

* Yusuf Islam, vroeger zanger Cat Stevens, heeft zich in scherpe bewoordingen uitgesproken tegen de terreuraanslagen. ‘Dit is een vreselijke aanval van terroristen op onschuldige mensen. Ik weet niet wie dit op zijn geweten heeft, maar het is absoluut een groepering die de islam totaal verkeerd beleeft en interpreteert.’ Yusuf Islam kreeg tien jaar geleden het Westen over zich heen toen hij het eens was met de fatwa van ayatollah Khomeini tegen Salman Rushdie

* Jim Peterik (Survivor) en Johnny Van Zandt (Lynyrd Skynyrd) nemen het liedje The Day America Cried op. Zowel Lynyrd Skynyrd als Survivor treden, ook op 20 oktober, op tijdens een dino-rockers-benefiet, genaamd The Volunteers Of America. Nog van de partij zijn onder meer Styx, REO Speedwagon, Bad Company, Edgar Winter, Journey en Kansas.

* Michael Jackson werkt samen met Destiny’s Child, Justin Timberlake (‘N Sync), Nick Carter (The Backstreet Boys), Mya en Britney Spears aan de single What More Can I Give. Hij rekent op een opbrengst van 2 miljard frank.

* Zelfs Elvis helpt. RCA Records brengt America The Beautiful uit, een cd-single met live-tracks van Presley. Van elke verkochte single zal 2 dollar naar de slachtoffers gaan. De single verschijnt wereldwijd op 15 oktober.