‘WIJ ZIJN DE SUCCESVOLSTE ONBEKENDE BAND TER WERELD’

Probeer Violent Femmes te begrijpen en hersens zullen kraken. Ziehier een obscure band uit Milwaukee, Wisconsin die desondanks miljoenen platen heeft verhandeld. Een band waarvan de bassist de zanger ooit een proces aandeed, maar die na een jarenlange stilte weer toert alsof er niets gebeurd is. En waarvan die voorman, tevens gitarist, in zijn eigen covergroep speelt. Viool. ‘Wij gaan regelrecht tegen elk businessmodel in.’

Professioneel gênant moment nummer negenendertig. Ik bel Gordon Gano (midden op de foto) op, boegbeeld van Violent Femmes, en met toenemende verbijstering merken we dat we onlangs niet alleen terzelfder tijd in de kleedkamer van een bekende rockgroep – Pixies – hebben verwijld, maar zelfs met elkaar koetjes en kalfjes hebben uitgewisseld. Dat alles zonder dat ik de songschrijver en zanger van Gone Daddy Gone, Blister in the Sun, American Music, Gimme the Car, Add It Up of Good Feeling – akoestische, punky folkpopsongs die ik zó in de jukebox in mijn hoofd kan afspelen – wist te linken aan de fotogalerij van hem in mijn hoofd.

GORDON GANO: Hahaha! Mijn theorie daarover is dat ik klein ben. Op het podium had je mij, ondanks mijn bril, waarschijnlijk meteen herkend. Ach, dat is zo’n beetje het verhaal van Violent Femmes. Bijna iedereen kent Blister in the Sun, zeker nadat fastfoodketen Wendy’s dat nummer in een commercial had mogen gebruiken. Maar hoeveel mensen weten dat het óns nummer is? Ooit kwam een grote fan me vragen wat er eigenlijk op de hoes van onze eerste plaat staat. Bleek dat hij, net zoals zijn vrienden, en de vrienden van zíjn vrienden, enkel een gekopieerde cassette ervan in huis had. Bizar. Maar wel een compliment voor mij als songschrijver: een massa mensen daarbuiten kan mijn songs van voor naar achter meefluiten, zonder dat die hen via foefjes als videoclips of marketingcampagnes door de strot zijn geduwd.

Violent Femmes komt binnenkort naar België. Nooit gedacht dat nog te mogen meemaken.

GANO: Je bedoelt vanwege de rechtszaak?

Is er dan geen vertrouwensbreuk ontstaan nadat Brian Ritchie je zeven jaar geleden, nota bene net na een succesvolle tournee, een proces aan de broek smeerde? Hij wilde erkend en vergoed worden voor zijn zogenaamde bijdrage aan jouw songs.

GANO: Ik neem aan dat Brian het op een iets andere manier dan ik zal verwoorden, maar hij heeft die zaak grandioos verloren. (lacht) Een minnelijke schikking? Vergeet het. Dat ging om een detail waarover we het nu niet moeten hebben, waarvoor wat geld van de ene rekening naar de andere is versluisd. Maar 99 procent van de vergrijpen waarvan hij me beschuldigde, heeft de rechter verticaal geklasseerd.

En na afloop gingen jullie – voor even weliswaar – gewoon weer de baan op. Dat mag je mij eens uitleggen.

GANO: Wel, op muzikaal vlak hebben we altijd al een geweldige connectie gehad, vanaf het eerste moment dat we samenspeelden. Persoonlijkheid, achtergrond, afkomst, dat was allemaal van geen tel. We met with the music. Onze eerste ontmoeting na de rechtszaak was meteen een repetitie, in LA. Dat was de enige manier waarop Violent Femmes had kunnen doorgaan. Samenzitten en praten kunnen Brian en ik namelijk niet, we zijn het over zowat alles oneens. (lacht) Maar je had het over vertrouwen. Dan moet je ook in rekening brengen dat we gedurende al die jaren duizenden concerten hebben gespeeld. Dat creëert een muzikáál vertrouwen dat zich niet zomaar laat wegcijferen. Ik denk dat hij een grote flater heeft begaan, maar voor mij hoeft hij dat niet toe te geven. Dat die oude koeien maar in de gracht blijven. Want de muziek die we samen spelen is niet achterhaald of versleten.

De aanleiding voor de huidige tour, die vorig jaar begon, is de dertigste verjaardag van jullie titelloze debuut uit 1983.

GANO: Ja, dat verhaaltje zou ik je moeten opdissen. Maar in werkelijkheid zijn we weer samen omdat we de kans kregen om op Coachella te spelen (een van de grootste en voornaamste festivals in de VS, nvdr.). We hadden elkaar al in geen jaren meer gezien, en plannen om daar snel verandering in te brengen waren er niet. Maar aan dat aanbod bleek zo’n significant bedrag vast te hangen dat elk van ons voor zichzelf had uitgemaakt: als we ooit nog een reünie willen organiseren, is het nu. Die dertigste verjaardag bleek een ideale aanleiding om dat debuut van voor naar achter te spelen, iets wat we live nog nooit hadden gedaan. Het is ook geweldig om in de persoon van Brian Viglione, onze nieuwe drummer, die van The Dresden Dolls komt, een nieuwe bron van energie te hebben.

Violent Femmes wordt altijd een cultgroep genoemd, maar heeft wel miljoenen platen verkocht. Nogal tegenstrijdig, niet?

GANO: Ja. Ik denk al lang dat we ’s werelds succesvolste onbekende band zijn. (lacht)

Weet je precies hoeveel miljoen?

GANO: O, euh… vijfhonderd?

(lacht)

GANO:(schatert) Ik kon het niet laten. Neen, ik heb geen idee.

Negen miljoen, las ik ergens, maar dat artikel was al bijna tien jaar oud.

GANO: Oké, aangezien geen van ons beiden het zeker weet, antwoord ik voortaan: tussen de vijf en vijfhonderd miljoen. (lacht) Hoe dan ook bewijst dat cijfer dat Violent Femmes een atypische groep is. In het begin verkochten we voor geen meter. Wij gaan regelrecht tegen elk businessmodel in.

Beschouw je die eerste plaat ook als de belangrijkste uit jullie carrière?

GANO: Dat is de publieke consensus, nietwaar. Maar binnen de groep hadden we vroeger toch meer een boontje voor de opvolger, Hallowed Ground. Omdat we er instrumentaal en qua arrangementen meer verschillende richtingen mee uitgingen. Het vreemde is dat veel mensen voor die plaat aanvankelijk de neus ophaalden. Maar door de jaren is dat spectaculair veranderd. Dat merkten we toch aan de reacties tijdens optredens.

Voor platen die midden in de jaren tachtig zijn opgenomen, is dat er niet aan te horen.

GANO: Juist. Geen synths. Geen grote drumsound, want onze oorspronkelijke drummer Victor DeLorenzo kon ook met borstels rocken als de beesten. Ik geloof zelfs dat Violent Femmes perfect in de jaren vijftig had kunnen bestaan.

Door jou bezongen onderwerpen als drugsmisbruik, seksuele frustratie of familiemoord waren toen anders nog niet in zwang.

GANO: Inderdaad. Ik zou geheid in de gevangenis zijn gegooid. (lacht)

Klopt het dat je nooit meer songs hebt geschreven als tijdens je tienerjaren, nog voor de band begon?

GANO:O yeah. Ik herinner me nog levendig hoezeer ik school haatte, en om talloze redenen gefrustreerd rondliep. Ik dacht: als ik nu maar een fantastische song zou kunnen schrijven, dan zou ik het allemaal nog kunnen verdragen. Of dan hoorde ik hemeltergend slechte muziek op de radio, en was ik er meteen op gebrand beter te doen. Ik ben songs beginnen te schrijven op mijn dertiende, en rond mijn vijftiende had ik de meeste nummers al klaar die op onze eerste twee platen zijn beland.

En vijfendertig jaar later, je midlifecrisis al ruimschoots voorbij, speel je ze nog steeds.

GANO: Jazeker! Men heeft ons al vaak gevraagd of we die nummers niet spuugzat zijn. Gelukkig voor iedereen, zowel in de band als in het publiek, is het antwoord ‘neen’. De reden is de respons die ons bij elk optreden te beurt valt. Ik sta er nog altijd van versteld – en het is moeilijk te geloven als je het al een paar duizend keer hebt gespeeld – hoe fris een lied als Blister in the Sun op het podium aanvoelt. Ik zou me hoegenaamd niet kunnen voorstellen dat ik dat hier thuis even tevoorschijn zou tokkelen. In geen miljoen jaar. (bedenkt zich) Hoewel, misschien speel ik het morgen wel. Hier in Denver is er namelijk een groepje dat zich heeft bekwaamd in songs van Violent Femmes, en waar ik me af en toe bij aansluit.

Wacht, dus jij speelt in je eigen coverband?

GANO: Ja, haha. Met een vrouw op zang! Toen ik van dat groepje hoorde, heb ik mezelf meteen aangeboden. Ik speel live allerlei vioolpartijen, die uiteraard niet op de platen staan. Puur omdat ik vind dat ik de autoriteit heb om dat te doen, ze kunnen me moeilijk buitengooien, niet? (lacht)It’s so much fun.

Waarom is Violent Femmes hoofdzakelijk een akoestische groep?

GANO: Omdat we er jammerlijk in gefaald zijn te klinken als mijn absolute puberhelden Johnny Thunders & The Heartbreakers. (lacht) Brian en Victor waren net als ik verzot op de punkrock van Ramones en zo, maar geen enkele club of bar wilde ons hebben. Dat waren we op een dag zo kotsbeu – want we wisten dat we goed genoeg waren – dat we gewoon op straat zijn gaan spelen. Zonder microfoons of versterkers. Pas enkele jaren later ontdekte ik dat daar een woord voor bestaat – busking – want in Milwaukee deed niemand dat toen, en waarschijnlijk nu nog steeds niet. Ik neem graag nog wel eens een Telecaster ter hand, maar vooral Brian en Victor zijn bij akoestisch blijven zweren. Dus alle eer komt hen toe.

Voor eens en altijd: klopt het dat Violent Femmes alles te danken heeft aan James Honeyman-Scott, de gitarist van The Pretenders die jullie van de stoep plukte om ’s avonds hun voorprogramma te spelen?

GANO: Hm, dat heeft de geschiedenis ervan gemaakt. Want dat optreden heeft ons zeker geen platendeal opgeleverd, of extra optredens, of een manager. Integendeel, het enige wat veranderde, was dat we een hoop mensen tegen ons in het harnas hebben gejaagd. (lacht) Andere bands waren jaloers, en promotors waren boos omdat we deden wat niet was afgesproken. En dan had je nog de gebruikelijke blaaskaken die vinden dat zij mogen uitmaken wat cool is en wat niet. Maar het leverde wel een mooi verhaal op toen we een jaar later toch onze eerste plaat uitbrachten bij het label Slash.

Op jullie website heeft Brian Ritchie een hoop – al dan niet waarheidsgetrouwe – anekdotes uit het hobbelige parcours van Violent Femmes verzameld. Klopt het dat jouw geestelijke vader Jonathan Richman je ooit midden in de nacht heeft opgebeld om zijn excuses aan te bieden nadat hij iets onaardigs over jullie had gezegd in een interview?

GANO: Daar herinner ik me dan niets meer van. Hoewel het wel klinkt als iets wat Jonathan zou doen, want hij is een gevoelige en attente man. Ik weet alleen dat ik onlangs nog een optreden van hem heb gezien en dat dat geweldig was – hij is echt in vorm tegenwoordig. En ik kon het uitstekend met hem vinden, op allerlei vlakken. Maar zal ik misschien vertellen hoe ik hem heb leren kennen?

Een en al oor!

GANO: Een van de eerste optredens die ik speelde, nog voor Violent Femmes, was als zijn voorprogramma. Alleen wist ik niet hoe hij eruitzag, gek genoeg. Ik moet zeventien zijn geweest, en het was de eerste keer dat ik in een middelgrote zaal stond, met mijn krakkemikkige gitaar. Alsof ik nog geen zenuwen genoeg had, kreeg ik ook af te rekenen met een heckler, zo iemand in de zaal die voortdurend denigrerende commentaar roept op alles wat je doet. Na het optreden zie ik die vent in de backstage toch wel met een grote grijns op me afkomen, zeker. ‘Hallo, ik ben Jonathan, en jij klinkt precies zoals ik toen ik jouw leeftijd had.’ (lacht hard) Is dat niet geweldig?

VIOLENT FEMMES

Op 19/9 in de AB in Brussel.

DOOR KURT BLONDEEL

Gordon Gano ‘NEE, IK BEN DIE OUDE NUMMERS NOG STEEDS NIET SPUUGZAT, MAAR IK KAN ME NU OOK NIET VOORSTELLEN DAT IK BLISTER IN THE SUN ZOU ZITTEN TOKKELEN.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content