Met ‘Trek eens aan mijn vinger’ zult u niet ver meer komen: het niveau in de Vlaamse stand-up comedy is de voorbije jaren sterk gestegen, met succes tot in het buitenland als gevolg. Naar aanleiding van de start van ‘Comedy Casino’ op Canvas: een overzicht van de belangrijkste namen uit de comedy-scene. ‘Ik STA PRAKTISCH IN MIJN BLOOTJE ACHTER DE MICRO.’ Door Gunter Van Assche

Wim Helsen

Neurotische schlemiel met een ‘potske’, die met zijn absurde verhalen vol vrije associatie zalen in Vlaanderen en Nederland platspeelt

Begin In de zomer van 2001 heb ik me voor het eerst aan stand-up gewaagd. Dat gaf me zo’n geweldig gevoel dat ik sinds die dag niets anders meer wilde doen. Ik kon trouwens niets anders.

DoorbraakHeden Soup!, mijn eerste theaterprogramma. Maar eigenlijk wist ik al van in het begin dat ik door zou breken. Ik heb er altijd naar gestreefd om van mijn podiumwerk te kunnen leven. Wat ook hielp, is dat ik zowat sinds dag één in Nederland heb gespeeld. Daardoor kan ik behoorlijk rondkomen van stand-up comedy.

Voorbeeld Ik haal mijn inspiratie uit andere kunsttakken: de heldere en levendige schilderstijl van Johannes Vermeer bezielen me, maar evengoed het donkere van Jeroen Bosch. Mijn opvoeringen hebben daar iets van weg, al zijn ze misschien iets minder goed.

Typische humor Onmogelijk om op te antwoorden. Ik probeer net tegen de verwachtingen van anderen in te gaan. Het enige principe dat ik eerbiedig, is dat mijn eigen verbeeldingskracht de motor van alles is.

Nigel Williams

Britse Vlaming of Vlaamse Brit Oud die op het podium zijn gal spuit over kleine en grote ergernissen in de maatschappij

Begin In 1998 ben ik begonnen in café De Busker. Daar had ik een paar weken voordien andere stand-uppers aan het werk gezien. Toen kwam ik zelf pas toe aan optreden. Werken in shifts, een huwelijk en gebrek aan durf hadden me tot dan toe opgehouden.

Doorbraak Ik heb veel ervaring opgedaan door andere comedians aan te kondigen: zo kreeg ik meer kansen op een avond om mijn teksten bij te schaven. Ik hoefde ook niet telkens grappig te zijn. De doorbraak hier is er gekomen met De Penismonologen: die hebben me ongelooflijk veel aandacht gegeven.

Voorbeeld De traditionele Britse garde met Billy Connolly op kop. Maar iederéén die met humor bezig is, inspireert me. Ik leer van elke komiek, zelfs van Geert Hoste, wiens humor mijlenver van de mijne staat. Hij heeft zo’n knappe timing dat ook hij een goede komiek is.

Typische humor Ik ben geen typetjesman, of grapjas: ik gedraag me meer als de ‘Grumpy Old Man’ die door de stad slentert en zich overal aan ergert – vaak terecht. Qua stijl hoop ik dan weer dat mijn humor dezelfde golvende groove heeft als jazzmuziek.’

Urbanus

Primus inter pares in de Vlaamse comedy. Brengt binnenkort een nieuw comedy-programma op één, waarin hij in duel gaat met een jonge komiek

Begin Ik ben begonnen in 1973, toen de kleinkunst opkwam. In dat genre ging het niet van ‘Ik hou van jou, ik blijf je trouw’, en de humor in die teksten trok me aan. Er was toen nog geen sprake van stand-up, ik was een plezante kleinkunstenaar. Ik wilde gewoon een zanger zijn, zoals Jan De Wilde.

Doorbraak Na een jaar kreeg ik bij elk concert in een jeugdhuis vier nieuwe aanbiedingen. Die kettingreactie is vreemd genoeg elke keer blijven doorgaan. Vier jaar later ging ook Nederland plat. Ik zong steeds minder liedjes en de vertellingskes werden steeds langer.

Voorbeeld Woody Allen is een onuitputtelijke bron van inspiratie, zijn humor is echt waanzinnig goed. Ik heb een tijd echt met zijn films gedweept. Nu ja, ik heb ze niet eens allemaal gezien, maar dat heeft meer te maken met het feit dat ik te weinig uit mijn luie zetel kom.

Typische humor Na Bakske Vol Met Stro en Madammen Met Een Bontjas kreeg ik de stempel van ‘geëngageerd humorist’, terwijl ik dat helemaal niet wou zijn. Ik heb een gloeiende hekel aan gazetten uitpluizen en politieke grappen zijn niet aan mij besteed. Ik probeer humor te brengen die duidelijk is: zowel een kleuter als zijn oma moet kunnen lachen met mijn konijnen en mijn kiekens.

Kamagurka

Godfather van de jonge stand-up comedians en symbool van het Belgische absurdisme

Begin Toen ik eind de jaren zeventig met de Vlaamse Primitieven optrad, ging ik steeds meer aandacht besteden aan de aankondigingen tussen de liedjes. Het idee dat je enkel met je stem een publiek in de ban kon houden vond ik geweldig. De invloed van de punk hé?

Doorbraak Kamiel Kafka heeft voor de grote bekendheid gezorgd, vooral met zijn ‘en ik ga het geen twee keer zeggen’. Kafka was een gemakkelijk typetje voor me, omdat zijn accent overeenkwam met mijn eigen dialect.

VoorbeeldStandup Comic, de hilarische dubbelaar van Woody Allen uit 1979, heeft echt mijn ogen geopend: Allen zei weinig, maar kreeg net daardoor zoveel lachers op zijn hand. Verder natuurlijk ook hulde aan Urbanus, Freek De Jonge en Lenny Bruce.

Typische humor Mijn humor bestaat uit een even grote dosis absurdisme als levenservaring. Voorbeelden geven kan ik niet: de meeste grappen worden direct van de harde schijf van mijn geheugen gewist . Ik vind mijn laatste grap altijd de beste.

Wouter Deprez

Jonge en slimme hond die zich vastbijt in ‘boerenleute’ en diepzinnige praat

Begin Mijn vuurdoop was zes jaar geleden, op de Gentse Feesten. Voordien heb ik ettelijke andere jobkes geprobeerd, maar niets lukte. Om te verhinderen dat ik een gefrustreerde oude zaag zou worden, ben ik dan maar op een podium gaan staan.

Doorbraak Ik heb eigenlijk nooit eerder gedacht in termen van een doorbraak. Je kunt hoogstens spreken van een financiële doorbraak: die moet er zo’n drie jaar geleden gekomen zijn. Sindsdien hoef ik alleszins geen andere shit meer te doen om rond te komen.

Voorbeeld Woody Allen als stand-upper. Het tempo van zijn grappen ligt verschroeiend hoog en de humor is ook veel scherper dan in zijn films. Hij omhelst zijn underdogpositie ook op een hilarische manier. De verhalen zijn duidelijk verzonnen, maar je gelooft hem.

Typische humor Het meeste voldoening haal ik zelf uit De Raad van de Redder, een sketch waarin ik een remedie zoek voor problemen, ongemakjes en filosofische kwesties. Ik moet de hele tijd inpikken op de reacties uit het publiek. Dat is echt mijn favoriete soort humor omdat alles afhangt van het moment.

Gunter Lamoot

Noemt zichzelf ‘een totaal overroepen loser’, maar heeft wél de jongste editie van de Comedy Cup op zijn naam staan

Begin In februari 1999 besloot ik om helemaal alleen, als een sukkelaar, op een podium te staan. Voordien speelde ik typetjes in Studio Kafka. De reden om stand-upper te worden was eenvoudig. Het was de enige manier om mezelf te verlossen van al mijn bullshit.

Doorbraak Toen ik in 2004 de eerste keer de Comedy Cup won, wisten organisatoren me ineens te vinden. Daarvoor kenden ze me alleen in het stand-up wereldje.

Voorbeeld Ik keek als kind vaak naar Fawlty Towers. Heel toepasselijk, want we woonden thuis zelf in een klein hotel, in Oostende. Ook Dave Allen vond ik geniaal: hem ga ik in februari coveren. De relaxte manier waarop hij grappen vertelde, was onnavolgbaar.

Typische humor Op dit moment zit ik in een fase van grove moppen, maar over een maand breng ik misschien weer pure onzin. Ik schrijf mijn teksten vooraf niet uit; vaak verzin ik gewoon iets ter plekke. Voor hetzelfde geld ga ik dan ongelooflijk af, maar ik heb er nog nooit mee gezeten om mezelf belachelijk te maken.

Jovanka Steele

Californische Gentse die in de Britse pubs vaker om een nieuw rondje teruggefloten wordt dan de serveuse

Begin Ik ben begonnen in Amerika, in 1853 (lacht). Schrijf dat maar op, want ik ben te onzeker om te vertellen hoe lang ik in de marge heb geploeterd. Ik heb honderden audities gedaan als actrice, maar niemand wou me. Behalve één comedygezelschap. Uiteindelijk.

Doorbraak Het heeft jaren geduurd voor ik ook maar enigszins grappig was op het podium. In de hele geschiedenis bestaat er geen slechtere comédienne. Mijn doorbraak is er pas gekomen toen ik al tien jaar bezig was: sindsdien kan ik zelf naar mijn performances terugkijken zonder weg te willen kruipen.

Voorbeeld Comedians als Bill Cosby waren in het begin een grote invloed, maar vandaag is er eerlijk gezegd niemand aan wie ik me spiegel. Chris Rock en Bill Hicks vind ik wel echte genieën: onnavolgbaar grof!

Typische humor Alles behalve politiek en sport, omdat ik daar geen knijt van ken. In Engeland krijg ik de lachers vaak op mijn hand als ik de spot drijf met hun openbare instellingen. Belgen hebben ook zo’n gezonde zelfspot, maar jullie krijg ik pas onder tafel als ik de Hollanders afzeik.

Thomas Smith

Brit, geboren in Delft en opgegroeid in Antwerpen. Zijn shows draaien rond identiteit en televisie, links en rechts aangevuld met seks

Begin De zomer van 1999. Ik wil al sinds mijn twaalfde acteren of optreden, alleen vond ik geen expressievorm die me paste. Pas als dertiger zag ik het licht, in een café waar ze een promotie voor Hoegaarden hielden. Daar was tegelijk een avond voor stand-up comedians en ik wist direct: hier hoor ik thuis.

Doorbraak Pas na drie jaar had ik genoeg naam om regelmatig te worden geboekt. Eigenlijk ben ik blij dat ik in de luwte heb kunnen groeien. Deelnemen aan comedy cups kan je carrière versnellen, maar ik hou er niet van: wedstrijden zijn alleen goed voor sporters.

Voorbeeld Vooral Engelstalige comedians, want mijn beide ouders zijn Brits. De Ierse satire van Dave Allen heeft mijn jeugdjaren getekend, later kwamen daar Eddie Izzard en Bill Hicks bij.

Typische humor Het meest hou ik van droge humor, over seks en televisie. Ik deel alledaagse gedachtenkronkels met de zaal, en ik heb het ook vaak over mijn roots, als buitenbeentje dat in Antwerpen opgroeide.

Alex Agnew

Een cabaretier als een drilboor, en ‘een tornado op het podium’, aldus De Telegraaf

Begin Toen ik als jong gastje de video’s van Eddy Murphy zag, wist ik: dit wil ik ook doen. Maar ik was te bang om op een podium te gaan staan, tot in 2001. Pas toen dacht ik: ‘Fuck it, ik durf op mijn bek te gaan.’ Daarna ben ik aan vrije podia beginnen mee te doen en zo ben ik langzaam opgeklommen.

Doorbraak Hoe arrogant dit ook klinkt: eigenlijk wist ik vanaf mijn eerste optreden al dat het goed zat. Maar de echte doorbraak kwam er in 2003, toen ik als eerste Belg in de geschiedenis het Leidse Cabaretfestival won. Ik werd vaker geboekt en kon mijn job als receptionist in de Vlaamse Opera opgeven.

Voorbeeld Bill Hicks, the main man of all comedians: hij vertelde zijn waarheid, maar was tegelijk zo grappig dat je in je broek piste. Je hoefde het ook niet met hem eens te zijn om je kapot te lachen.

Typische humor Ik krijg het op mijn heupen als iemand zegt dat ik ‘goed drilboren kan nadoen’. Daarnaast zeg ik wél meer dan veel andere Vlaamse comedians. Ik verkondig heel wat standpunten. Maar verder moet ik het zelden van pointes hebben. Mijn verhaal is niet om te lachen, de manier waarop ik het vertel wél.

Raf Coppens

Het grafgezicht van de Vlaamse comedy en sinds een paar jaar eindejaarsconferencier voor VTM

Begin Na mijn ingenieurstudies in 1988, besefte ik dat ingenieur worden eigenlijk niet zo leuk was. Omdat ik niet wist wat ik daarna met mijn leven moest aanvangen, ben ik stomweg dingetjes beginnen neerschrijven. Uiteindelijk sukkelde ik kwansuis het podium op.

Doorbraak Ik modderde maar wat aan als zanger in het groepje Anonieme Artiesten, totdat ik zo’n tien jaar geleden de prijs Humorologie won in Marke. Daarna kon ik een jaar lang een hele reeks optredens geven. Tegenwoordig doe ik drie voorstellingen per week.

Voorbeeld Toen ik begon, bewonderde ik het verbale spervuur van Mark Uytterhoeven in De Taalstrijd (Radio1). Maar Guy Mortier was nog beter: met de grove borstel door Kerk en politiek – dat was ongekend in die tijd.

Typische humor Stilistisch is het niet hoogstaand wat ik doe: met een uitgestreken gezicht breng ik de idiootste verhaaltjes. Of het nu racistisch of vrouwonterend is: al wat grappig is, vertel ik. Mijn slapstick is in feite als een concert van de Ramones: niet subtiel, maar wel rechttoe rechtaan.

Piet De Praîtere

Werd wereldberoemd als Etienne met het open verhemelte, daarna als Dikke Gilbert, een stand-up comedian op prozac met Gilles de la Tourette

Begin Tien jaar geleden ben ik de wereld van de comedy ingerold dankzij Kamagurka. Hij vroeg me om mee op tournee te gaan en stoorzender te spelen. Zo kwam ik vanuit het niets direct in grote zalen. Sindsdien heb ik optreden altijd gecombineerd met werk voor VT4 en VPRO, of stempelen.

Doorbraak Kamagurka’s Studio Kafka op Studio Brussel, waarmee ik bekend werd als Etienne met het open verhemelte. Dat typetje heb ik onlangs ingeruild voor dikke Gilbert – die lijdt aan Tourette – en nu doe ik echt pure stand-up. Ik sta praktisch in mijn blootje achter de micro.

Voorbeeld Wim T. Schippers fascineerde me als kind enorm: zijn humor was wereldvreemd en bizar, maar tegelijk toch normaal. Heel wat van zijn grappen zijn vandaag nog niet gedateerd. Daarnaast was ik ook een grote Monty Python-fan. En ik moest ook altijd erg lachen om André Van Duin.

Typische humor Voor mij is de grens tussen theater en cabaret flinterdun. Daarnaast vind ik de fijnste humor die waarin je de kleine ergernissen van een beenhouwerijbezoek zo lollig uitvergroot dat een atoombom boven Hiroshima maar een voetnoot meer lijkt.

Piv Huvluv

(Jan Cattrysse) Bluesy cabaretier met galgenhumor en notoir bedplasser

Begin De eerste Comedy Cup van Humo in ’98 was mijn eerste wapenfeit: ik haalde de finale. Voordien had ik jarenlang straattheater gedaan, maar dat voelde nooit zo goed aan.

Doorbraak Een doorbraak à la Raf Coppens of Nigel Williams zit er voor mij voorlopig niet in. Ik ben nog altijd onderwijzer in het tweede leerjaar.

Voorbeeld Ik had vroeger een dubbel-lp van Neerlandsch Hoop die ik van voor tot achteren kende. Maar om dat nu als invloed te bestempelen? Dan is Arno meer een held geweest, omdat hij steeds zijn zin deed. En Guido Belcanto bewonder ik ook, om zijn tegendraadse houding.

Typische humor Ik vertel de grootste onzin, gebaseerd op mijn eigen leven. In september gaat er bijvoorbeeld een nieuwe show in première, waarin ik beken dat ik tot mijn veertiende in mijn bed heb geplast.

Bert Kruismans

Specialist in Belgische zaken en de slimste snor ter wereld

Begin Peter Perceval, de regisseur waarmee ik ook nu nog werk, vroeg me in het najaar van 1997 om kritiek te geven bij een try-out van stand-up comedians. Ik zei hem toen vlakaf hoe rotslecht de show was en dat zelfs ik het beter zou kunnen. Twee weken later maakte ik mijn debuut, in Café Busker om half één ’s nachts.

Doorbraak De aanbiedingen zijn beginnen binnen te stromen toen ik de Slimste Mens werd. Dat viel toevallig samen met het begin van mijn theatertournee België voor Beginners, een voorstelling waar ik vandaag nog stééds mee rondtoer. Dankuwel, televisie!

Voorbeeld Sinds mijn veertiende heb ik geen idolen meer. Monty Python vind ik – zoals iedereen – goed, maar de oude garde Wim Sonneveld en Youp Van ‘T Hek is even briljant. Al zou ik niet in hun voetsporen willen treden.

Typische humor Ik steel met mijn ogen: alles wat rond mij gebeurt, turn ik om tot een humoristische bedenking. Ik ben geen verhalenverteller zoals Wim Helsen, maar ik breng heel onverbloemd waarheden die mensen niet noodzakelijk willen horen. Met mijn humor scoor ik ook door de geladen stiltes in de zaal, of zelfs door afkeer.

Bart Vanneste

Als Freddy De Vadder (”k goa èp joe mule sloan!’) pionier van de rock-‘n-rollcomedy in het West-Vlaams

Begin In 1994 heb ik samen met Gunter Lamoot en Piet De Praîtere de Groote prijs W.P. Stutjens gewonnen (een humorwedstrijd van Studio Brussel; nvdr.). Een jaar later heb ik mijn eerste stappen op het podium gezet, toen ik met Kamiel Kafka op tournee mocht.

Doorbraak De twee seizoenen met Kamagurka in het radioprogramma Studio Kafka (1995). Toen ik in 2001 Humo’s Comedy Cup won, stond ik echt op de kaart.

Voorbeeld Hans Teeuwen, Monty Python, Arjan Ederveen in Kreatief met Kurk, Jiskefet, Bottom en The League of Gentlemen. In het binnenland heb ik altijd het meest genoten van het absurdisme bij Urbanus en Kamagurka.

Typische humor In mijn voorstellingen gebruik ik elementen uit mijn eigen leven, maar die trek ik dan door tot in het extreme. Ik probeer pertinent géén grappen te vertellen. Ik breng veel liever baldadige humor. Er moet een angeltje in zitten.

COMEDY CASINO

VANAF VRIJDAG 13/1 22.25 CANVAS

EXTRA OP WWW.FOCUSKNACK.BE

Stand-up comedians Raf Coppens, Nigel Williams en Bert Kruismans over hun voorbeelden Buster Keaton, Hans Teeuwen en Bill Hicks.

Gunter Van Assche