Vraagt u zich af wat al die close-ups, halve personages en bizarre shots in ‘Oud België’ te betekenen hebben? Hoe toevallig, want dat gingen wij net vragen aan Indra Siera, de regisseur van de reeks. ‘Ik wilde tonen dat ‘die idioot van die K3-filmkes’ toch iets in zijn mars heeft.’

B riljant, zijn tijd ver vooruit!’ ‘Afgrijselijk slecht! Regie trekt op niets.’ ‘Vernieuwend gebruik van montage en cameravoering deed niets af van de dramatische kracht en begrijpelijkheid. ”Jammer genoeg werd voor mij de aandacht van het verhaal onnodig veel afgeleid door de nerveuze en chaotische beeldenmontage en de zeer vervreemdende beelden.’ ‘Heel knap stukje televisie en bijzonder gedurfd qua vormgeving. ”Hoog gemikt, maar schromelijk gemist.’ ‘Een reeks met lef, dat is het minste wat gezegd kan worden.’ Het zijn enkele van de reacties die binnenkwamen op onze website daags na de start van Oud België. De serie van Stany Crets en Peter Van den Begin over de ondergang van revuetheater Ancienne Belgique lokt gemengde gevoelens uit, dát is het minste wat gezegd kan worden.

Die verdeeldheid heeft natuurlijk vooral te maken met de niet-alledaagse regie van de reeks, de manier waarop je als kijker om de oren wordt geslagen met close-ups van koffiekoppen, bizarre flashbacks en flarden tekst die rechtstreeks uit de koker van de personages lijken te komen. Verantwoordelijke voor die beeldenstorm is Indra Siera, de 37-jarige regisseur van Oud België. Nu zou je als je het curriculum van Siera overloopt niet meteen verwachten dat de man met de meest experimentele en compromisloze Vlaamse tv-serie in jaren op de proppen zou komen: de man verdiende tot nog toe vooral zijn sporen in de reclamewereld én als regisseur van twee K3-films, Het Magische Medaillon en Het IJsprinsesje. Het was op de set van die laatste prent dat hij en Stany Crets elkaar leerden kennen, en nadat Siera eerder al de regie van Fans en Debby & Nancy’s Happy Hour op zich nam, mocht hij ook Oud België inblikken.

Was je verbaasd over hoe de reacties uiteenliepen?

Indra Siera: Neen, wel over de felheid van sommige reacties. Mensen zijn wat tv betreft blijkbaar heel hard geworden, en daar ben ik van geschrokken. Vooral omdat ik vind dat Oud België niet eens zo vernieuwend is. Flashbacks, flash-forwards, afwijkende kaders… heel veel regisseurs zijn mij daarin voorgegaan, zeker in de cinema. Misschien is het bij momenten een beetje barok, maar wat wil je? Eender welke jonge kunstenaar die een project als dit in de schoot krijgt geworpen, zou willen tonen wat hij kan.

Enkele woorden die vaak vielen, waren ‘arty farty’ en ‘gekunsteld’. Wat vind je daarvan?

Siera: Pff, mensen zeggen zoiets snel. Soms lijkt een flash-forward of een flashback misschien bizar, maar alles heeft zijn functie. Ik kan ook in alle eerlijkheid zeggen dat elk frame door mijn handen is gegaan: Oud België is een van de weinige producten die ik ooit gemaakt heb waarvan ik pertinent zeker ben dat ik alles eruit heb gehaald wat erin zat. Ik ben Stany en Peter en de producenten grenzeloos dankbaar omdat ze mij de kans hebben gegeven, maar ik heb er ook zelf dag en nacht aan gewerkt.

Wat is dan bijvoorbeeld de diepere betekenis van die shots waarbij personages afgesneden worden of in een hoekje van het scherm staan?

Siera:Oud België speelt zich af in een groot theater, maar het verhaal gaat over de kleine drama’s waarmee de mensen daar geconfronteerd worden: verliefdheid, bedrog, ziekte, financiële problemen… Daarom hebben we de personages bewust vaak klein getoond en staan ze soms een beetje verloren in de ruimte. Je moet het beeld dus ‘lezen’ en interpreteren, en sommigen vinden dat fijn, anderen niet. Ik ga ook niet ontkennen dat zoiets vermoeiend kan zijn, alleen zijn mensen het gewoon om ongedisciplineerd naar tv te kijken. De eerste tien minuten zijn ze aan het babbelen of koffie aan het drinken, ze lopen af en toe eens naar de keuken…. Bij Oud België wilde ik dat vermijden: de kijker moet stil zijn tijdens de uitzending, hij moet het zijn volle aandacht geven. Ik vind dat we mensen moeten opvoeden, daarin ben ik een griezelig ouderwetse man, vrees ik. (Lacht) En dat is polariserend: Oud België is een trein: ofwel ben je mee, ofwel niet.

Ik heb in ieder geval de indruk dat je van Stany Crets en Peter Van den Begin volledige vrijheid hebt gekregen.

Siera: Ja, al denk ik dat ze vooraf ook niet precies wisten hoe het er zou uitzien. Het resultaat was voor hen evenzeer een verrassing. Er zijn wel wat discussies geweest, ja, maar dat begrijp ik: Oud België is tenslotte hun kind. Ze hadden me oorspronkelijk ook gevraagd omdat ze weten dat ik een efficiënte vakman ben die met weinig middelen een mooi resultaat kan neerzetten. Maar plotseling bleek dat de vakman een artistieke visie had, en dan botste dat wel eens. Zodra ze echter overtuigd waren, hebben zij me voor de volle 100 procent het vertrouwen gegeven. En het basismateriaal was supergoed, je moet daar niet onnozel over doen. Het scenario was af, en ik heb enkel geprobeerd om daar visueel wat aan toe te voegen.

‘Als Indra weer eens shots nam van een of ander detail, dacht je: ‘What the fuck doet hij nu toch?’, zei Stany enkele weken geleden in Focus. Heb je veel uitleg moeten geven op de set?

Siera: Neen, ik heb niets uitgelegd. Vooral omdat wij tegen een onwezenlijk tempo hebben moeten draaien: we hadden maar elf draaidagen in plaats van de gebruikelijke twaalf, en per dag maar acht draaiuren in plaats van negen. Ik had geen tijd om uit te leggen wat ik van plan was. Bovendien dacht ik: als ik het niet uitleg, hoef ik me ook niet te verantwoorden. (Lacht) Nu goed, zo evident was het niet: tijdens de montage is er zoals gezegd wel wat gediscussieerd, maar daar zijn we allemaal vrolijk doorgesparteld.

Wat is het idee achter al die close-ups van banale gebruiksvoorwerpen?

Siera: Enerzijds gebeurt dat om sfeer te scheppen: je moet laten zien dat het verhaal zich in de jaren 70 afspeelt, en we hadden geen budget om tientallen auto’s voor het theater te laten passeren. (Lacht) De rekwisiteurs hebben op dat vlak ongelooflijk werk geleverd: zij hebben bijvoorbeeld aan de lopende band sigarettenpakjes van Belga in elkaar zitten steken, er wordt zoals je weet behoorlijk wat afgepaft in de reeks. Dan kun je toch niet anders dan daar een shot van te maken, uit respect voor hen?

Die details geven echter ook meer betekenis aan het verhaal. Als je toont hoe iemand met een pen in zijn mond aan het nadenken is en hoe hij, als zijn vrouw zegt dat ze hem nodig heeft, maar verder blijft tikken, dan wordt die scène des te pijnlijker. Die accenten zetten je als kijker aan het denken, door die close-ups dwing je mensen om te interpreteren. Het zijn miniuppercuts, in your face.

‘Oud België’ lijkt daardoor ook een reeks die meer gemaakt is om op dvd te bekijken dan op tv.

Siera: Misschien wel. Dat was toch mijn doel, om iets te maken dat langer blijft hangen, dat je een tweede keer wilt bekijken om nieuwe dingen te ontdekken en de puzzelstukjes in elkaar te zien vallen. Ik wil mensen echt onderweg die rijkdom meegeven, maar dat kan zoals gezegd vermoeiend overkomen.

Met uitzondering van de scènes van de optredens is alles met één camera opgenomen. Dat moet toch gekkenwerk geweest zijn?

Siera: Wij hebben de benen van onder onze reet gelopen, ja. Dat kunnen we alleen in Vlaanderen, denk ik, zo hard werken. De hele ploeg heeft bergen verzet, ook al wisten die mensen vaak ook niet waar ik precies heen wilde. Achteraf is me duidelijk geworden dat bijvoorbeeld de acteurs zich onder elkaar vragen stelden tijdens de opnames, maar ze hebben zich wel altijd 200 procent gegeven.

Je belangrijkste wapenfeit tot nog toe was de regie van twee K3-films. We kunnen ons voorstellen dat de kijkers van ‘Oud België’ niet meteen de link zullen leggen, maar zie je zelf een verband?

Siera: Het beperkte budget en de nood om met heel weinig tijd en middelen iets in elkaar te boksen. Die K3-films zijn op achttien dagen tijd opgenomen, en om dat tot een goed einde te brengen heb je een metier nodig, vakmanschap waarop je daarna altijd kunt terugvallen. Wees maar zeker: de regisseurs die bij Studio100 werken, zijn stuk voor stuk mensen die hun baan heel goed verstaan. Paul De Leeuw speelde bijvoorbeeld mee in K3 en het magische medaillon. Oorspronkelijk zou die een dag afkomen voor de opnames, maar dat werd gereduceerd tot een halve dag en uiteindelijk heeft hij drie uur op de set gestaan. En in die tijd hebben we zeventig shots gedraaid! Zeventig! Als je dat in het buitenland vertelt, verklaren ze je gek.

Daarom zijn Stany en Peter en (productiemaatschappij) Eyeworks ook bij mij beland. Ze hadden weinig tijd en weinig geld, maar wilden een reeks met een grote production value, dus dachten ze: ‘Als je op twee weken een K3-film kunt inblikken, moet dit ook lukken.’ En dan ben ik daaraan begonnen als een jonge leeuw, om te bewijzen dat ‘die idioot van die K3-filmkes’ toch wat in zijn mars heeft. Voor alle duidelijkheid: ik ben echt wel trots op die films, en ik kijk zeker niet neer op dat werk. Maar ik besefte wel dat ik me meer zou moeten bewijzen dan iemand anders.

Ik veronderstel dat je hier toch meer van jezelf in kwijt kon?

Siera: Dat is waar. De link tussen de twee is het vakmanschap, maar als je vraagt naar het verschil, dan is het absoluut dat. Daardoor was dit project ook een stuk intensiever: ik zeg niet dat een K3-film opnemen ontspanning is, maar een reeks als Oud België vraagt toch wel meer van je, dat moet ik toegeven. (Lacht) Je moet langer nadenken, het is een groter gevecht in de montage, het is nog meer je kind. Ik zou echter niet willen kiezen tussen de twee: ik wil de afwisseling. Als ze mij morgen vragen om nog een K3-film te maken, neem ik dat direct mee.

En heb je plannen om een ‘serieuze’ film te draaien?

Siera: Niet meteen, ook al krijg ik hier en daar te horen dat dat zou moeten. Omdat je als regisseur van een tv-serie altijd anoniem blijft: als je naam wilt maken, moet je een film draaien. Oké, misschien is dat in het geval van Oud België minder het geval dan normaal, maar het is nooit mijn bedoeling geweest om hiermee een visitekaartje af te geven. Mijn hart ligt ook bij tv. Ik ben zot van al die geweldige tv-reeksen waarmee we momenteel worden doodgegooid, Britse series als The Street of Prime Suspect, of die toppers van HBO, en die worden meestal ook gemaakt door anonieme regisseurs. Ik heb deze kans gekregen en ik heb ze met beide handen gegrepen, maar ik hoef niet per se bekend te worden.

Oud België

Elke zondag, 21.00 – één. De dvd van de reeks komt eind januari uit bij Bridge Entertainment.

Door Stefaan Werbrouck

‘Met die accenten en close-ups dwing je de kijkers te interpreteren. Het zijn miniuppercuts, in your face.’

‘Mensen kijken veel te ongedisciplineerd naar tv. Ik wil dat ze tijdens ‘Oud België’ wel hun aandacht bij het scherm houden.’