Met Théâtre Source bracht de Belgische kunstenaar Philip Aguirre twee jaar geleden water en theater naar Kameroen. Straks te zien op Docville: de gelijknamige documentaire die Koen Van den Bril maakte over de realisatie van dit monumentale kunstwerk in een monumentaal armoedige buurt. ‘Van de eerste spade tot de feestelijke inhuldiging.’
Ruim drie jaar geleden werd beeldend kunstenaar Philip Aguirre y Otegui uitgenodigd op de kunsthappening Festival Sud in Douala, de grootste stad van Kameroen. De invitatie kwam van Doual’art, een initiatief van de lokale ‘prinses’ Marilyn Douala Manga Bell en haar levenspartner Didier Schaub. Samen met het koppel ging hij in de stad op zoek naar een geschikte locatie voor een kunstproject. In een krottenwijk liet hij zijn oog vallen op een modderige bron waar dagelijks een duizendtal mensen hun drinkbaar water komen tappen.
In zijn mooie, sobere documentaire Théâtre Source toont regisseur Koen Van den Bril hoe Aguirre de bron gaandeweg omvormt tot een klassiek amfitheater – steen voor steen, in de verzengende Afrikaanse hitte. ‘Op een retrospectieve van Philips werk in Mu. Zee in Oostende zag ik de eerste maquettes van Théâtre Source. Ik heb hem meteen gebeld met de vraag of ik hem achterna mocht reizen naar Kameroen’, vertelt Van den Bril. ‘Ik volgde hem al jaren. Zijn kunst betekent veel voor mij. Ik vind dat hij zich moeiteloos kan meten met Tuymans, Fabre of Panamarenko, om het nu maar even bij de grote Antwerpenaren te houden. Ik heb de constructie gevolgd, van de eerste spade die in de grond ging tot de feestelijke inhuldiging.’
Dat liep naar verluidt niet bepaald van een leien dakje.
KOEN VAN DEN BRIL: Ik heb twee jaar lang met mijn camera in Philips zog gelopen, en toen was hij er al bijna drie jaar mee bezig – om het project te financieren moest hij eigenhandig fondsen inzamelen en de nodige vergunningen bij elkaar bedelen. Zo heeft hij zijn maquettes en etsen verkocht om geld in het laatje te krijgen. En toen de werken eenmaal konden starten, waren er nog allerlei problemen van technische aard: de infrastructuur, de wegen, het werkmateriaal – een betonmolen hadden ze er bijvoorbeeld niet, het moest allemaal met hamer en beitel.
Maar nu zijn de bewoners van de wijk duidelijk trots op hun nieuwe toeristische trekpleister. ‘We hebben de mooiste wijk van heel Kameroen’, vinden ze.
VAN DEN BRIL: De vloedgolf van migranten die in Douala aanspoelt, creëert natuurlijk problemen. Overheid en regering doen weinig tot niets. Maar als ze zien dat er een kunstwerk wordt neergepoot, komen ze plots wel hun steentje bijdragen, om mee van de aandacht te genieten. De Kameroense kunstenaar Joseph-Francis Sumégné heeft een twaalf meter hoog standbeeld opgericht op een druk kruispunt in Douala: La nouvelle liberté heet het. Het is met veel moeite gerealiseerd, maar nu is het een icoon van de stad – zoals New York zijn Vrijheidsbeeld heeft, heeft Douala zijn Liberté. Door de impact van het Festival Sud kwamen er veel buitenlanders naar kijken. Waarna de lokale politici dan maar een duit in het zakje zijn gaan doen. Je zult het zien: dat gaat met het Théâtre Source ook gebeuren. De zandweg naar de bron is nu nog één grote, smerige krater, maar er komen al mensen speciaal naar Kameroen om het kunstwerk te bekijken en het is intussen een ontmoetingsplek voor de hele buurt.
Aguirre heeft zich bij het bouwen van Théâtre Source gebaseerd op de Griekse en Romeinse architectuur.
VAN DEN BRIL: Als je goed naar zijn werk kijkt, zul je merken dat dat een constante is. Het is ook de reden waarom ik mij zo tot hem aangetrokken voel: hij is steeds op zoek naar zuivere vormen, in een uitgepuurde stijl. Een atelierbezoek bij Philip is altijd heel bijzonder voor mij: geestelijk bijtanken, bij manier van spreken.
Op de aftiteling staat: ‘In memoriam Didier Schaub.’ Prinses Marilyns levenspartner heeft de filmopnames niet overleefd?
VAN DEN BRIL: Hij is kort na de opnames overleden aan kanker. Een groot verlies. Didier en Marilyn vormden een onwaarschijnlijk straf koppel. Zij is ontwikkelingseconome van opleiding en ze was de producer van Doual’art, hij was de kunsthistoricus die altijd kunstenaars ging opzoeken. Mijn documentaire is voor een stuk ook een eerbetoon aan hem geworden.
De documentaire werd ingesproken door Jan Decleir, ook een monument, zij het van een heel andere orde. Was het moeilijk om hem te overhalen?
VAN DEN BRIL: Helemaal niet. Jan is een echte kunstliefhebber. En een grote fan van het werk van Philip. En dan die stem van hem. Hij is voor mij de natuurlijke verteller.
Théâtre Source is met heel weinig middelen gemaakt. Je hebt alles zelf geschreven, geregisseerd, geproduceerd en zelfs de camera gehanteerd…
VAN DEN BRIL: Klopt, het is echt een lowbudgetproductie. Ik werk al lang bij de VRT-nieuwsdienst als regisseur-reportagebegeleider. Maar dit is mijn eerste film. Natuurlijk ben ik op allerlei deuren gaan kloppen, maar ik heb nooit reactie gekregen. Ik heb ook geen subsidies gekregen van het VAF. Dat is zeer jammer, maar ik heb doorgezet. Ik dacht: ‘Foert, dan doe ik het wel allemaal in mijn eentje.’ Ik heb alles met een Canon 5D opgenomen, een professioneel fototoestel dat veel wordt gebruikt bij publiciteitsfilms. De lenzen zijn superieur, wat maakt dat je met wat aanpassingen al een bijzonder kwalitatief videobeeld krijgt. En ik heb ook wel wat hulp gekregen van mijn zoon. Omdat ik op een gegeven moment iemand nodig had om de interviews te doen. (lacht) Het is dus een beetje een vader-zoonproject geworden. Ik ben tevreden met het resultaat en krijg steeds meer feedback. Ik ben ook heel blij dat Docville de film heeft opgepikt, natuurlijk: daardoor is de bal aan het rollen gegaan en heeft Canvas hem aangekocht. Hoe bizar dat ook moge klinken. (lacht)
Wat hoop je in de nabije toekomst nog met de documentaire te bereiken?
VAN DEN BRIL: Ik wil vooral een podium geven aan Philip en zijn kunst mee op de kaart zetten. Hij heeft geen agent, doet het allemaal zelf. En hij combineert dat nog met de begeleiding van eindwerken op de academie. Een echte Antwerpenaar, hoor. Noest maar niet stil. En toch te bescheiden in zijn promowerk. Soms fantaseren we erover om nog een epiloog aan Théâtre Source te breien. Er zijn stevige havenconnecties tussen Antwerpen en Douala en we zijn op zoek naar een kapitaalkrachtige havenbaron die zo zot is om een evenement te sponsoren waarbij een keur van Antwerpse acteurs en muzikanten in het Théâtre Source komt optreden. Om de relatie tussen de twee havensteden te bezegelen. En dat op televisie, zou dat niet fantastisch zijn? (lacht)
THÉÀTRE SOURCE
Op 8/5 op Docville. Alle info: docville.be
DOOR ANDREAS ILEGEMS
Koen Van den Bril- ‘ANTWERPSE ACTEURS EN MUZIKANTEN HIER IN DOUALA, DAT ZOU FANTASTISCH ZIJN, NIET?’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
