AARDolie op doek

Daniel Day-Lewis laat olie en bloed vloeien terwijl kapitalisme en religie een Bijbelse strijd uitvechten, in een woeste bastaard van een familie-epos.

Paul Thomas Anderson met Daniel Day-Lewis, Paul Dano, Dillon Frasier, Ciaran Hinds, Kevin J. Connors

Dat Daniel Day-Lewis een tweede Oscar op zijn schouw heeft staan tegen dat u dit leest, daar durven we bijna een tank benzine op te verwedden. Maar There Will Be Blood, een hypergestileerd familie-epos van P.T. Anderson ( Boogie Nights, Magnolia, Punch-Drunk Love) heeft nog zoveel meer te bieden dan de verpletterende acteerprestatie van Day-Lewis.

Hoewel dit aan de oppervlakte een kostuumepos lijkt, gaat Andersons comebackfilm – tevens zijn eerste uitstap buiten Suburbia – niet in de eerste plaats over de beproevingen van oliepionier Daniel Plainview (Day-Lewis met sardonische grijns en forse knevel) maar wel over de perverse mythes van de Amerikaanse Droom, het gezin als hoeksteen van de samenleving en vooral de hypocriete religieuze moraal waarop die gefundeerd blijken.

Anderson wijkt voortdurend van de platgetreden Hollywoodpaden af; van de woordeloze, dik 20 minuten durende proloog waarin Plainview in een mijnschacht sukkelt en zijn eerste oliebron aanboort, tot de schokkende climax die minstens even bizar is als de Bijbelse kikkerplaag uit Magnolia. Tegen de tijd dat de titel in gotische letters weer op het roetzwarte doek verschijnt – met Brahms op de achtergrond – is de film dan ook gemuteerd van een cynische kijk op vroeg-twintigste-eeuws entrepreneurschap tot een oudtestamentische parabel over eer, hebzucht en misantropie, met beelden, geluiden en citaten die uit de zwartste spleten van de ziel lijken op te wellen.

De referenties liggen voor het grijpen, van Citizen Kane over Days of Heaven tot Treasure of the Sierra Madre. Maar toch blijft Andersons eigenzinnige adaptatie van Upton Sinclairs roman Oil! in de eerste plaats een confronterende karakterstudie, met Daniel Day-Lewis als de visionaire materialist en vereenzaamde misantroop, Paul Dano als de jonge predikant die hem spiritueel op de knieën probeert te krijgen en Dillon Frasier als diens dove ‘zoon’. Een woeste bastaard van een familie-epos en nu al een van de meest bedwelmende pelliculetrips van het jaar.

Dave Mestdach