Bart Cornand
Bart Cornand Redacteur Knack

Stilstaan is vooruitgaan – Richard Williams onderzoekt de culturele erfenis van Miles Davis’ Kind of Blue.

Richard Williams, Faber and Faber, 309 blz., euro12,89

U hebt Miles Davis’ twijfelachtige, maar hilarische autobiografie al? De bio van Ian Carr vol rustige vastheid ook? En zoals elke trainspotter kent u Kind of Blue –The Making of the Miles Davis Masterpiece van Ashley Kahn uit het hoofd? Mooi, dan weet u alles. En toch moet u The Blue Moment van Richard Williams lezen. Williams, een auteur die zich in het verleden toelegde op snelle jongens in snelle wagens als Enzo Ferrari en Ayrton Senna, gaat in The Blue Moment met twee voeten op de rem staan voor een oefening in traagheid – wat tegelijk de synthese is van de aanpak op Kind of Blue, de best verkochte jazzplaat uit de geschiedenis. Williams, moet u weten, is namelijk geen trainspotter. Hij is een nieuwsgierige kunst-liefhebber die bijna argeloos bijzonder veel van jazz afweet. In dit boek onderzoekt hij de culturele omgeving voor, ten tijde van, en na Kind of Blue. Om dat spannend te houden zijn kennis, bescheidenheid en een uitstekende pen nodig – en Williams beschikt over alle drie.

De auteur legt de vinger op treffende tendensen. Is het bijvoorbeeld toeval dat Miles na de frenetieke bebopjaren naar ingekookte verstilling evolueert, net op het moment dat haiku’s in Europa doorbreken, Andy Warhol repetitieve Marilyns maakt en Ludwig Mies van der Rohe de modernistische architectuur definieert? En hoe verhield de nieuwe jazz zich tot Albert Camus, Jack Kerouac en Michelangelo Antonioni?

Natuurlijk staat er ook veel jazz in dit boek. Stap voor stap wijst Williams op Davis’ zoektocht naar statische schoonheid, naar ‘a sound that hung like a cloud’, van de eerste probeersels van Gil Evans via Birth of the Cool en Porgy & Bess tot Kind of Blue. Knap is het hoofdstuk over de soundtrack bij Louis Malles film L’Ascenseur pour l’échafaud. ‘De latere sample- en mixcultuur werd de vervulling van Davis’ werk’, meent Williams. ‘Korte fragmenten die mikten op effect, waarbij die fragmenten even waardevol en veelzeggend zijn als een complete performance.’

Niets dan lof dan? Toch niet. Hier en daar wordt Williams al te wijdlopig (zit u te wachten op een appreciatiegeschiedenis van de kleur blauw, van de Romeinen tot Picasso?), en als het gaat over de invloed van Kind of Blue op Steve Reich, Brian Eno, The Velvet Underground en 12-inch discomixen lijkt de aanpak even speculatief als compulsief. Maar zoals bigbandleider Count Basie zei toen hij Miles’ Birth of the Cool-nonet had gehoord: ‘Het is traag en raar. Maar goed, erg goed.’ Zo ook dit boek.

Bart Cornand

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content