Dinsdag 12/4 22.05 – Canvas
In België stappen elke dag zes mensen bewust uit het leven – goed voor tweeduizend zelfdodingen per jaar. Hoe pijnlijk en moeilijk het ook lijkt om erover te praten, het werkt wel troostend, zo weet ook cineaste Nathalie Basteyns. In de vijfde aflevering van Taboe zoekt zij gezinnen op die met zelfdoding geconfronteerd werden, onder wie ook zwemmer Stefaan Maene, die zijn poging om te sterven overleefde. ‘En daar draait deze film eigenlijk om’, aldus Basteyns. ‘Overleven.’
Een persoonlijke onderwerpkeuze?
Nathalie Basteyns: Ik ben iemand die heel bang is om afscheid te nemen. Als ik iemand graag zie, zou ik die het liefst voor altijd in mijn leven hebben. Natuurlijk heb ik mensen gekend die gestorven zijn, ook aan zelfmoord ja. Het lijkt me zo’n eenzame dood, als je er zelf voor kiest om er niet meer te zijn.
Hoe groot is het taboe rond zelfdoding tegenwoordig nog?
Basteyns: Bij mij gaat het er enerzijds om dat mensen die depressief zijn er niet over durven te spreken en dat ze zo verder wegzakken. Het blijft moeilijk om als iemand je vraagt hoe het gaat ‘niet goed’ te antwoorden. Anderzijds zeggen de nabestaanden dat ze het gevoel hebben dat mensen hen ontwijken. Niemand lijkt het verdriet te willen oprakelen, vandaar dat anderen hen er niet over aanspreken. Maar: als je niet over verloren geliefden spreekt, lijkt het alsof ze er niet geweest zijn.
Was het voor jouw getuigen dan een opluchting om eindelijk vrijuit te spreken?
Basteyns: Voor Stefaan Maene is het zeker belangrijk om erover te spreken. Hij is nu heel blij dat hij nog leeft, en misschien kan dat andere pogingen voorkomen. Ook Veerle, de moeder van Freek, die tien jaar geleden uit het leven stapte, vindt dat het in de openbaarheid moet komen. De ouders van Eva hebben er nog meer moeite mee, voor hen is het amper twee jaar geleden dat ze afscheid moesten nemen. Soms zeggen ze zelfs liever niet dat ze er niet meer is.
Voor Stefaan Maene kan het, als publieke figuur, toch niet gemakkelijk geweest zijn om zo openlijk zijn verhaal te doen?
Basteyns: Ik vond het ongelooflijk dat hij wilde meewerken. Over de redenen van zijn depressie weid ik bewust niet uit, het gaat me om het feit dat hij leeft. Stefaan vertelt erg openhartig, en voor de ouders van Freek en Eva blijkt dat een troost. Bij hen allemaal voel je trouwens de eerlijkheid en sereniteit. Dit zijn mensen van vlees en bloed.
Heeft de documentaire jou veranderd?
Basteyns: Toch wel, ik heb een beetje minder angst om iemand te verliezen – maar toch nog veel. (Lacht) Oorspronkelijk was mijn opzet een film te draaien over verlies en verdriet, maar uit de gesprekken spreekt eigenlijk veeleer moed. Het lijkt me het ergste wat je kan overkomen: je kind verliezen – zeker door zelfdoding. Maar hoe moeilijk het voor de nabestaanden ook is: ze overleven.
Hoop je met de documentaire het taboe te doorbreken?
Basteyns: Misschien klinkt het wat naïef, maar als er door deze documentaire één iemand beslist om niet uit het leven te stappen, zal ik enorm gelukkig zijn. Dat is idealistisch ja, maar geloof me: mijn getuigen denken er net zo over. Trouwens, mijn documentaire zal ook internationaal verdeeld worden. Wie weet kunnen we dan wel twéé mensen van gedacht doen veranderen.
BARBARA DE CONINCK
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
