De mythische slag bij Thermopylae inspireerde Frank Miller tot een graphic novel; regisseur Zack Snyder bracht de bloedige strijd tussen Perzen en Spartanen nu ook naar het witte doek. ‘300’ werd een van de meest levensechte stripverfilmingen ooit, en geeft nieuwe betekenis aan de term ‘grafisch geweld’. Met dank aan de allernieuwste digitale toverij, die computergegenereerde beelden naadloos met echte verlijmt.

Wil je een duidelijk statement maken dat jouw Spartaanse oorlogsepos nieuw en anders is, stop dan je film vol halfblote soldaten, fetisjistische piercings en semigemuteerde krijgers, en gooi er meteen ook een gepantserde neushoorn tegenaan. O ja, en vergeet niet een speer wellustig door de oogkas van een slechterik te mikken.

Ziedaar enkele taferelen die u mag verwachten in 300, Zack Snyders explosieve verfilming van de bekroonde graphic novel van Frank Miller. De film verschilt evenveel van alle andere titels in het genre als Millers Sin City verschilde van de conventionele film noir. En net als Sin City werd hij gemaakt met een voor een bluescreen acterende cast, waarna de omgeving digitaal werd toegevoegd.

‘Zwaard- en sandalenfilms zullen nooit meer hetzelfde zijn.’ Met die woorden maakte Snyder (bekend van Dawn of the Dead) zijn intenties duidelijk aan de top van Warner Bros., en slaagde hij er zowaar in de studiobonzen te doen vergeten dat Troy en vooral Alexander aan de kassa lelijk waren tegengevallen. Maar veel overredingskracht was er niet meer nodig na het testshot van twee minuten waarin het beroemde Warnerschild werd doorboord door een speer, om vervolgens plaats te maken voor een tollend ballet van extreem geweld.

Frank’s wild world

300 vertelt het verhaal van de mythische slag bij Thermopylae in 480 voor Christus, wanneer een absurd klein Spartaans detachement – amper 300 man sterk – in een geografische val marcheert waar een gigantische Perzische invasiemacht in een hinderlaag ligt. Miller was al gefascineerd door de slag sinds hij als kind The 300 Spartans (1962) had gezien. Het verhaal en zijn sombere einde troffen hem zo diep dat hij zelfs een gecondenseerde versie ervan in een van zijn vroege Sin City-strips smokkelde. ‘Ik ben al sinds mijn zesde in de ban van dit verhaal’, zegt Miller. Hij distilleerde uiteindelijk uit verschillende jaren van schrijven, tekenen en researchen 300 – oorspronkelijk gepubliceerd in een serie strips in 1988. Gezien zijn creatieve en intellectuele investering hoedde Miller zich lang voor een verfilming. ‘Maar door de manier waarop Zack het filmde, voelt het niet meer aan als een oud verhaal. Als de Spartanen tot de actie overgaan, zien ze er als superhelden uit – in de goede betekenis.’

Snyders eerste prioriteit was Millers eigenzinnige beelden te vatten, die niet altijd gehoorzamen aan de wetten van de fysica en de logica. Om het storyboard te tekenen knipte de regisseur – die voor zijn filmcarrière een kunstopleiding als schilder had gevolgd – de graphic novel van Miller in stukken en werkte hij de cruciale tekeningen verder uit. Soms tekende hij de actie die hij net voor of net na een van Millers prenten voor ogen had. In andere gevallen pikte hij er een verticale tekening uit en tekende hij links en rechts in de marge bij om het geheel de verhoudingen van een filmframe te geven. Maar het uiteindelijke doel bleef altijd iets ‘Frank-esks’, zoals hij het zelf omschrijft. De studio had het moeilijk met één scène waarin acteur Gerard Butler, als de Spartaanse koning Leonidas, koudweg een Perzische afgezant in een gapende bron schopt – ook een behoorlijk onwaarschijnlijk gegeven. ‘Ze zeiden: ‘Euh, die boodschapper zou toch nooit zo dicht bij die bron gaan staan?’ Waarop ik: ‘In het ware leven niet. Maar in de wereld van Frank? Natuurlijk wel.”

De kokhalsmeter

Millers beenharde interpretatie van de geschiedenis bracht de filmmakers in een lastig parket: hoe geef je zulke brutale protagonisten toch enige menselijkheid mee? De oplossing: een oestrogeeninjectie in het oorspronkelijke verhaal, meer bepaald de liefdeshistorie tussen Leonidas en zijn koningin, Gorgo (vertolkt door Lena Headey, bekend van The Brothers Grimm). ‘Als je de Spartanen analyseert, kom je al snel uit bij een vergelijking met getikte, moorddadige nazi’s’, zegt Butler. ‘En toch zijn zij de enige helden in het verhaal. Het was niet makkelijk om je hoofdfiguren zo compromisloos en genadeloos slecht te laten zijn, en het publiek toch zo ver te krijgen dat het de Spartanen in de armen zou sluiten.’

Snyder, die intussen in de preproductie van een ander superheldenverhaal zit, Watchmen, heeft geen moment zijn voet van het gaspedaal gehaald tijdens het draaien van 300. (In chatrooms wordt binnenkort ongetwijfeld druk gedebatteerd over welke scène hoger scoort op de kokhalsmeter: de executie van een zombiebaby in Dawn of the Dead, of het lot van een ziek geboren Spartaans kind in 300.) ‘Wanneer iemand in de studio probeerde het script wat meer verteerbaar te maken met commentaar als: ‘Komaan, ze kunnen toch geen baby’s van een rots gooien? Ze moeten íéts menselijker zijn’, luidde mijn repliek: ‘Oké, dan maken we de film gewoon niet.’ De lol van 300 is nu eenmaal dat je als kijker twee uur lang een Spartaan kunt zijn. En harder dan wie dan ook in het echte leven is.’

Door Tom Russo