ROOIE MINA

Take Shelter, The Tree of Life, Zero Dark Thirty, Interstellar: het is een straf cv dat Jessica Chastain in enkele jaren bijeen heeft geacteerd. En met het break-updrama The Disappearance of Eleanor Rigby voegt de veelzijdige, roodharige schone daar nu nog een fraaie film aan toe. Of beter: twee films.

Tot vier jaar geleden was Jessica Chastain nog een nobele onbekende – tenzij u haar in een aflevering van Law and Order of op de planken van Broadway had gespot. Zeker naar de huidige normen mag je de inmiddels 37-jarige actrice uit Sacramento, Californië gerust een laatbloeier noemen. Maar laat die nu vaak net het mooist en het langst bloeien.

Chastain viel de voorbije vier jaar nauwelijks van het witte doek weg te branden. En het lijstje van regisseurs die inmiddels een beroep op haar hebben gedaan – Al Pacino, Jeff Nichols, Ralph Fiennes, Terrence Malick, Kathryn Bigelow, Christopher Nolan – moet zelfs Meryl Streep naar de gin-tonic doen grijpen.

Maar zelfs al is ze nog zo hot in Hollywood en daarbuiten, Chastain blijft in de eerste plaats een veelzijdige actrice die niet om een uitdaging verlegen zit. In plaats van haar A-liststatus snel te verzilveren – ze bedankte voor Iron Man 3, Diana en Oblivion – blijft ze resoluut kiezen voor interessante projecten van interessante regisseurs.

Wie daarvan bewijzen wil, komt de komende weken ruim aan zijn trekken. Zo is Chastain vanaf 4 februari te zien in A Most Violent Year, een retromisdaaddrama van J.C. Chandor dat haar alvast een Golden Globenominatie opleverde. En als we de bookies mogen geloven, komt daar straks nog een Oscarnominatie bovenop – na The Help (Tate Taylor, 2011) en Zero Dark Thirty (Kathryn Bigelow, 2012) al haar derde.

In afwachting daarvan loont ook het eerstkomende rendez-vous met Chastain – het romantische drama The Disappearance of Eleanor Rigby van debuterend regisseur Ned Benson – beslist de moeite. Bovendien is dat meteen een double date, twee films van anderhalf uur, die verslag doet van een relatiebreuk vanuit twee verschillende perspectieven. Het eerste deel kreeg de ondertitel Him en toont hoe Conor Ludlow (James McAvoy), een jonge, hippe restauranthouder uit New York, de echtscheiding beleeft. In de tweede film – Her – staat Eleanor Rigby centraal, met Chastain als het naar de Beatlessong genoemde titelpersonage dat na zeven jaar en een mislukte zelfmoordpoging besluit om een punt te zetten achter de relatie.

‘Toen Ned me voor het eerst het script liet lezen, heb ik toch een paar keer moeten huilen’, bekent Chastain, die de diptiek ook mee produceerde. Dat het project haar na aan het hart ligt, heeft niet alleen met het originele vertelconcept te maken. Van 2005 tot 2010 vormden Benson en Chastain zelf een koppel, en in 2003 verloor ze haar jongere zus Juliet door zelfdoding.

Alle films zijn tot op zekere hoogte persoonlijk, maar dat geldt toch duidelijk meer voor The Disappearance of Eleanor Rigby dan voor pakweg Interstellar. Of zie ik dat te eng?

JESSICA CHASTAIN: Nee. Dit is als het ware een familieproject. Jess Weixler, die mijn zus speelt, is mijn beste vriendin sinds we samen theater studeerden aan de Juilliard School in New York. En Ned ken ik ook al tien jaar. Ik ontmoette hem voor het eerst op een festival waar hij zijn eerste kortfilm presenteerde. We werden vrienden en daarna een koppel. Hij was toen al bezig met het vrouwelijke deel te schrijven, met mij in gedachten. Maar in 2010 gingen we uiteen, net op het moment dat mijn carrière begon te boomen. Aangezien we altijd goede vrienden zijn gebleven, beloofde ik Ned dat ik dat momentum ging gebruiken om dit project gemaakt te krijgen. Niet alleen als vriendendienst, maar ook omdat ik het een prachtig script vond, want veel volwassen en originele films over liefde en relaties zijn er niet. Het heeft twee, drie jaar geduurd vooraleer ik me vrij kon maken en de nodige mensen kon verzamelen, maar eind goed, al goed. Toch in dit geval. (lacht)

Was het niet pijnlijk om een liefdesdrama te maken dat deels op je eigen relatiebreuk is gebaseerd?

CHASTAIN: Iedereen zei me: ‘Ben je gek? Dit is om problemen met je ex vragen.’ Maar ik geloof niet dat echte liefde ooit helemaal sterft. Ze verandert gewoon. En dat bleek ook op de set. Sommige scènes liggen dicht bij wat we zelf hadden meegemaakt. Maar de meeste zijn totaal verzonnen. Eleanor komt ook uit een heel ander milieu dan ik. Zij komt uit de gegoede middenklasse van New York, ik uit een groot gezin zonder geld uit Californië (Chastain heeft twee jongere zussen en twee jongere broers, haar moeder Jerri Chastain is een veganistische chef, haar stiefvader Michael Hastey een brandweerman, haar biologische vader Edward Michael Monasterio een ex-rockster met wie ze geen contact meer had en die in februari 2013 overleed, nvdr. ). Voor de kick weglopen uit een restaurant zonder te betalen, zoals zij in de film doet, zou ik nooit durven. De mensen in een restaurant moeten hard werken voor hun geld, en ik kan het weten want ik ben zes jaar serveuse geweest, van mijn zestiende tot mijn tweeëntwintigste.

En pas daarna ben je voltijds beginnen te acteren?

CHASTAIN:(knikt) Min of meer. Ik kon aan Juilliard studeren dankzij een beurs…

Die betaald werd door Robin Williams, toch?

CHASTAIN: Inderdaad. Ik zat in een programma dat gesponsord werd door Robin Williams, die ik helaas nooit heb mogen ontmoeten. Vreemd, niet? Het blijft een van de belangrijkste mensen in mijn leven. Zonder hem zat ik hier nu niet. Ik ga je wat vertellen dat je niet zult geloven. Zeven jaar geleden zat ik op restaurant in Greenwich Village en ik was net over die beurs aan het vertellen. En raad eens wie binnenkwam en aan de tafel naast ons kwam zitten? Robin Williams. Ik kon het niet geloven. Ik was zo verrast en verlegen dat ik niet meteen op hem af durfde te stappen. Plus: hij was aan het eten. Het zou onbeleefd geweest zijn. Ik heb er een half uur over gedaan om al mijn moed bijeen te rapen, maar net op het moment dat ik wilde opstaan, kwam iemand hem oppikken en plots was hij weg. Dichter ben ik nooit meer gekomen. Toen ik nog op de unief zat, heb ik hem wel een dankbrief geschreven. En ik ondersteun nu zelf ook benefietacties voor de school. Het is mijn manier om hem te bedanken.

Je was aan het vertellen over hoe persoonlijk de film voor je was, tot ik je onderbrak over Robin Williams.

CHASTAIN: Juist. Wel, je moet weten dat acteren altijd een stuk techniek blijft. Op een overtuigende manier doen alsof. Je kunt ontroerd zijn door een scène of een dialoog als je die voor het eerst leest, maar wanneer je op de set komt, ben je zoveel weken later, ken je de dialogen van buiten en staan er meerdere camera- en lichtmensen om je heen. Intiem is dat allemaal niet.

Wat wel intiem blijft, is een film maken met je ex. Over hartzeer en uiteengaan nog wel.

CHASTAIN: Weet je, ik zag ooit een documentaire over Ingmar Bergman en Liv Ullmann. Ze waren lange tijd getrouwd en hadden ook een kind samen, maar na hun echtscheiding zijn ze altijd innige vrienden gebleven en het was Liv die mee aan Bergmans sterfbed zat. Die dingen ontroeren me enorm. Ik ben een romantische ziel. Ik hoop dat ik en Ned nog altijd vrienden zijn wanneer ze ons in het bejaardentehuis stoppen.

Over Liv Ullmann gesproken: ze heeft je vorig jaar nog geregisseerd in Miss Julie. Was dat ook een romantische ervaring?

CHASTAIN: Wat denk je? Het was een fucking Strindbergadaptatie. (lacht) Over waanzin, overspel, jaloezie en zelfmoordneigingen. Romantisch zou ik dat niet noemen. Het was intens maar leerrijk. Miss Julie is een van de weinige grote rollen die Liv zelf nooit heeft gespeeld, dus ik was zo’n beetje haar instrument, haar alter ego. Dat gaf soms een vreemd gevoel, maar Liv is een geweldige vrouw en een genereuze regisseur. Ze beschermde me, zoals Al Pacino me beschermde toen hij zowel mijn tegenspeler als mijn regisseur was in Salomé.

Het was Pacino die je indertijd ontdekte in het theater en je nummer doorgaf aan Terrence Malick toen die een hoofdrolspeelster zocht voor The Tree of Life. Heb je nog theaterplannen of komt dat er niet meer van?

CHASTAIN: Het is allemaal zo snel gegaan de voorbije jaren. Ik begin me nu pas te realiseren dat ik te oud ben om nog Ophelia uit Hamlet te spelen, nochtans mijn favoriete Shakespearerol. Of de maquilleuse zou serieus overuren moeten kloppen. (lacht) Ach. Het leven draait om keuzes maken en bereid zijn de consequenties van die keuzes te accepteren. Ergens mis ik het theater wel. Maar had je me vijf jaar geleden gezegd dat ik met Liv Ullmann, Terrence Malick, Christopher Nolan, J.C. Chandor en zo zou werken, had ik je gek verklaard. Ik ben beginnen te acteren omdat ik in goede films wilde spelen, en nu is dat werkelijkheid. Je hoort me dus niet klagen. Ik zit nu zelfs in de fase dat ik ‘nee’ moet leren te zeggen. Het is alsof ik in het leven nooit een dessert gekregen heb en er nu plots een tafel vol heerlijke toetjes voor mij wordt gezet, terwijl ik goed weet dat ik misselijk zal worden als ik er te veel van eet. Moeilijk, hoor, zo op de tanden bijten. (lacht)

Wat ook werkelijkheid is, is dat je een bekende ster geworden bent. Dat zal je leven wel ingrijpend hebben veranderd.

CHASTAIN: Klopt, maar roem blijft een restproduct van wat ik doe. Niks meer. Ik ben actrice van beroep. Geen filmster. Ik hou me zo ver mogelijk van feestjes en events. En als het straks weer voorbij is, zal ik me daarbij neerleggen. Gelukkig heb ik niet veel tijd om over die dingen te piekeren. Ik heb het voorbije jaar zo goed als aan één stuk door gewerkt. Aan The Disappearance of Eleonor Rigby, Interstellar, A Most Violent Year en Crimson Peak, de nieuwe film van Guillermo del Toro, die in het najaar uitkomt. Achteraf bekeken, ben ik blij dat ik al de dertig voorbij was toen het allemaal echt voor me begon. Op die leeftijd sta je toch al wat steviger in je schoenen en besef je dat een slechte recensie of een jurk die niet perfect past niet het einde van de wereld is.

Waarom heeft het eigenlijk zo lang geduurd vooraleer je doorbrak?

CHASTAIN: Je moet talent hebben maar ook geluk. Toen ik afstudeerde aan Juillard dacht ik: Hollywood, here I come. Tot ik in auditieruimtes enkel goede, gediplomeerde acteurs tegenkwam en besefte: miljoenen mensen dromen van een acteercarrière. Waarom zouden ze in vredesnaam míj eruit pikken? Ik was ook altijd vreselijk nerveus bij audities. Ik kan mezelf niet in zestig seconden verkopen en dat is net wat je op audities moet kunnen. In het begin kreeg ik van agents soms ook te horen dat ik er vreemd uitzag. Ik ben redelijk groot en spichtig, en ik heb rood haar. Op een gegeven moment zei een van hen zelfs: ‘Je look is te specifiek voor gewone rollen. Je kunt geen serveuse spelen.’ Ik ben het verdorie jaren écht geweest. Op zulke momenten moet je de schouders ophalen en doorbijten. En af en toe bijklussen als serveuse, wat ik ook heb gedaan. Ik heb er wel nog altijd geen gespeeld. (lacht)

Je haar mag dan ontegensprekelijk rood zijn, naar verluidt ga je straks Marilyn Monroe spelen in Blonde, de nieuwe film van Andrew Dominik.

CHASTAIN: Ik ga mijn haar blond verven maar het wordt geen biopic. De film is gebaseerd op Joyce Carol Oates’ gelijknamige roman over het innerlijke leven van Marilyn, dus het wordt een fictief en feministisch verhaal over hoe ze tegen wil en dank het archetype van de blondine wordt en hoe de filmindustrie haar verscheurt. Zo’n verhaal moet dringend worden verteld.

Waarom zeg je dat zo gedecideerd?

CHASTAIN: Ik zou de filmindustrie niet seksistisch noemen, maar feiten blijven feiten. Ken je de bechdeltest, die peilt naar het percentage films waarin er tenminste één scène zit waarin twee vrouwen minstens een minuut lang met elkaar spreken, bij naam worden genoemd en het niet direct over mannen gaat? Ik denk dat slechts twintig procent van de Amerikaanse films slaagt. En hoeveel vrouwelijke scenarioschrijvers en regisseurs zijn er in Hollywood? Vijf procent? De cijfers blijven alarmerend, want er zijn genoeg vrouwen met talent. Kijk maar naar het indiecircuit, waarin je wel meer vrouwen vindt. Daarom vind ik films als Blonde en The Disappearance zo belangrijk. Ze worden verteld vanuit een vrouwelijk standpunt. Vrouwen vormen vijftig procent van de bevolking. Wel, we willen ook vijftig procent van de films. Dat is ons recht. We leven in 2014 en mijn geduld is op. (lacht)

Beschouw je jezelf als een feministe?

CHASTAIN: Zeker. Niet dat ik mensen wil beleren, of per se een boodschap wil verkondigen. Dat doet me trouwens denken aan die quote van Billy Wilder: ‘If I got a message, I put it in the mail.’(lacht) Ik ben een feministe in de zin dat ik voor volledige gendergelijkwaardigheid ben, en dat ik als actrice vrouwen zo goed mogelijk tracht te vertegenwoordigen. Ik wil volwaardige, complexe personages spelen. Goed of slecht. Rood of blond. Bijrol of hoofdrol. Maakt niet uit. Zolang het maar geen marionetten zijn, geen vage verzinsels die enkel in de hoofden van mannen bestaan.

Een superheldin spelen: is dat iets voor jou?

CHASTAIN: Een superheldenfilm staat op mijn todolijstje. Als ik een goed script tegenkom en het past in mijn planning: heel graag. Alleen wil ik niet het ‘vriendinnetje van’ zijn. Ik wil een litteken en een cool pak. En ik wil schurken te lijf gaan. (lacht)

THE DISAPPEARANCE OF ELEANOR RIGBY

Him en Her beide vanaf 7/1 in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH

Jessica Chastain

‘IK KREEG VAAK TE HOREN DAT IK ER VREEMD UITZAG, DAT IK GEEN GEWONE ROLLEN ZOALS EEN SERVEERSTER KAN SPELEN. IK BEN VERDORIE JAREN SERVEERSTER GEWEEST.’