REVENGE OF THE NERD

ANDREW GARFIELD, JOSEPH MAZZELLO, JESSE EISENBERG en PATRICK MAPEL. 'THE SOCIAL NETWORK' is niet het proces van Facebook.'

In The Social Network neemt David Fincher de ontstaansgeschiedenis van Facebook onder de loep, met een misantropische parabel over hebzucht, hoogmoed en verraad als verrassend kritisch gevolg. ‘Vind ik leuk.’

e werkelijkheid doet er niet toe’, zei Cicero ooit. ‘Je moet proberen een overtuigende schijn te creëren want het volk wil bedrogen worden.’ Niet dat hij het over Facebook had, maar 2000 jaar later gelden die woorden toch als een van

de voornaamste verklaringen voor het hypersucces van voornoemde sociaalnetwerksite, waar je een geïdealiseerd profiel van jezelf kunt aanmaken en een virtuele vriendenkring uitbouwen. Zes jaar na zijn lancering telt het oorspronkelijk voor studenten bedoelde Facebook dik 500 miljoen ‘vrienden’ en heeft het als viraal verspreid cultureel fenomeen onze ontmenselijkte en gekapitaliseerde manier van commu-niceren nog versterkt.

Een film over de genese van Facebook, volgens criticasters de plek waar voyeurs, narcisten en exhibitionisten elkaar ontmoeten, kon niet uitblijven. Tenslotte bevat dit 21e-eeuwse succesverhaal álle ingrediënten van een tijdloze vertelling over hybris, hebzucht en de virtualisering van onze maatschappij. Plus: de hoge dosis zweet en testosteron biedt perspectieven voor een energieke adolescentenkroniek over enkele geniale computernerds die al tijdens hun universitaire studies de status van multimiljonair weten te bereiken.

Spilfiguur is Mark Zuckerberg, de nog altijd maar 26-jarige CEO en oprichter van Facebook, wiens kapitaal op meerdere miljarden dollars wordt geraamd. De manier waarop hij dat fortuin vergaarde, blijkt echter niet altijd even netjes. Een korte impressie: de jongeman ‘leent’ het idee voor zijn netwerksite van twee medestudenten aan Harvard University, de tweelingbroers Winklevoss. Vervolgens ontwikkelt hij Facebook met de steun en wat dollars van zijn buddy Eduardo Saverin, die hij nadien koudweg buiten- bonjourt. Als Zuckerberg zich door de exclusieve eliteclubs binnen Harvard aan de universiteit al buitengesloten voelde, zullen de miljoenenprocessen die zowel de Winklevossen als Saverin tegen hem aanspannen, niet geholpen hebben. En jawel, dat krijg je allemaal te zien in The Social Network, een klinisch precies, maar tegelijk hoogst entertainend dossierdrama van David Fincher, de koele stilist achter Se7en, Fight Club, Zodiac en The Curious Case of Benjamin Button.

Het script was in handen van The West Wing-bedenker Aaron Sorkin, die zich door Ben Mezrichs non-fictiebestseller The Accidental Billionaires tot een messcherpe Rashomon-achtige vertelling over de opkomst van Facebook liet inspireren. ‘Die Rashomon-vergelijking hoef je niet letterlijk te nemen’, nuanceert Fincher. ‘Het is niet dat we telkens op hetzelfde verhaalpunt terugkomen vanuit een ander perspectief. Wat The Social Network wel met Kurosawa’s klassieker gemeen heeft, zijn de flashbacks en de verschillende vertellers met hun uiteenlopende waarheden. We tonen hoe zowel Mark Zuckerberg als Eduardo Saverin en de broers Winklevoss hun rol speelden in de ontwikkeling van Facebook en hoe zij die hebben beleefd. Het is dus een complexe menselijke tragedie en geen promospot over een internetapplicatie zoals sommigen vreesden.’ (Lacht)

Een Zuckerbergbiopic kun je The Social Network alvast niet noemen, en een beaat bewonderend from zero to hero-verhaaltje nog minder. Zo wordt de Facebook-CEO niet alleen neergezet als een wiz kid die voortdurend snedige one-liners afvuurt om zijn onzekerheden te maskeren, maar ook als een opportunist die er niet voor terugdeinst om zijn Face-bookvrienden een loer te draaien. Bij momenten zie je hem als een arrogante misantroop, ‘die misschien niet echt een klootzak is’, zoals het in de film klinkt, ‘maar toch hard zijn best doet om een klootzak te zijn’.

Of Zuckerberg al Facebookfan geworden is van het in de States enthousiast onthaalde The Social Network, valt daarom sterk te betwijfelen, al neemt Fincher zijn gefictionaliseerde subject graag in bescherming. ‘Dit is geen film voor of tegen Facebook, en het proces van Mark Zuckerberg is hij al helemaal niet. Wij hebben een personage gecreëerd, op basis van eerdere artikels, juridische verslagen, gelekte e-mails en tv-interviews. Ik weet dat hij een privéscreening van de film heeft georganiseerd voor de Facebookmedewerkers, die de film alvast prima hebben onthaald. ‘

Niettemin zat Zuckerberg op de sofa van talkshowkoningin Oprah Winfrey al maanden van tevoren te jammeren dat hij liever geen film over hem of zijn geesteskind had gezien zolang hij zelf nog in leven was. Het lijkt dan ook geen toeval dat ’s werelds jongste miljardair in de aanloop naar de release aan een heus charmeoffensief begonnen is, met aan de Facebookgebruikers onder meer de belofte van meer controle over hun account en privacygegevens. In navolging van die andere, steenrijke computergoeroe Bill Gates gaat Zuckerberg – die ooit de slogan ‘I’m CEO, bitch’ op zijn visitekaartje zette – nu ook de filantropische toer op. Zo schonk hij twee weken geleden nog honderd miljoen dollar aan het publieke onderwijs van New Jersey.

Een welgemeende gift of slimme pr? Feit is dat Zuckerberg inmiddels liet weten dat hij gemengde gevoelens heeft bij de film en dat ‘er in het echt heel wat meer gewerkt en minder gefuifd werd’. Toch kan hij in geen geval ontevreden zijn over zijn vertolker Jesse Eisenberg, de relatief onbekende acteur die eerder te zien was in The Squid and the Whale en Zombieland. Die spuwt Sorkins razendsnelle dialogen niet alleen uit met een zelden gezien naturel, hij geeft Zuckerberg zelfs in zijn meest perfide momenten het herkenbare gelaat van een student die zijn handigheid met algoritmes en softwareprogramma’s inzet om meisjes te scoren en populair te worden.

‘Elke Hollywoodacteur wilde graag Zuckerberg spelen. Zelfs Sharon Stone’, grapt Fincher. ‘We hebben tientallen audities gedaan. Alleen bleken er maar twee mensen Aaron Sorkins dialogen perfect te beheersen: Sorkin zelf én Jesse Eisenberg. Vijf weken voor de shoot dreigden we de opnames nog te moeten uitstellen, maar toen ik Jesse zag en hoorde, wist ik: ‘Dit is hem. Dit is de Dustin Hoffman van zijn generatie.’

Naast Eisenberg is er ook een prima rol voor Spider-Man in spe Andrew Garfield, die als Facebook-CFO Eduardo Saverin nog het dichtst in de buurt komt van wat je in deze buitengewoon koele milieuschets een sympathiek personage zou kunnen noemen. Voorts zet ook superster Justin Timberlake een verrassend vitale prestatie neer als Napsteroprichter en Facebookinvesteerder Sean Parker. ‘Velen vonden Timberlake nochtans te bekend voor wat eigenlijk maar een bijrol is’, legt Fincher uit. ‘Maar zijn persona van hippe, zelfverzekerde mentor bleek perfect bij die van Sean Parker te passen. Bovendien wist ik dat hij de balans tussen de acteurs niet zou verstoren.’

De titel The Social Network is niet alleen olympisch in zijn directheid, hij blijkt tegelijk ook doordrongen van subtiele ironie. Bij de term denken mensen niet langer aan een reëel netwerk van menselijke relaties en hiërarchieën, maar wel aan websites als Facebook. En die zijn – als we de film mogen geloven – ironisch genoeg ontsproten uit een hypercompetitieve, materialistische en asociale jungle bevolkt door alfanerds. ‘Zelf zit ik niet op Facebook’, geeft Fincher toe. ‘Maar ik ben er ook niet tegen. Als mensen graag de narcist uithangen of zich daardoor minder eenzaam voelen: wie ben ik dan om hen met de vinger te wijzen?’

Toch toont Fincher zich tegelijk bezorgd om de mogelijk orwelliaanse con-sequenties van Facebook en de eroderende impact op het echte sociale netwerk. ‘Ik heb met tientallen kids gepraat en wat me opviel, is dat velen geen graten zien in de privacyissues. Integendeel zelfs. Door zelf hun meest persoonlijke of gênante momenten op het net te zetten, krijgen ze controle over hun publieke gezicht en democratiseren ze hun schaamte. Velen zitten ook op Facebook omdat hun vrienden erop zitten en ze niet uit het clubje willen worden verstoten. Voor jongeren, die hun persoonlijkheid nog moeten vormen en soms onzeker zijn over zichzelf, blijkt dat van cruciaal belang. Zelf zie ik er het nut niet van in. Oude vrienden en schoolmakkers terugvinden? Mijn echte vrienden bel ik wel, en als ik bepaalde schoolmakkers in geen jaren gezien heb, is daar een grondige reden voor. (Lacht)‘ THE SOCIAL NETWORK

Vanaf 27/10 in de bioscoop.

Door Dave Mestdach

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content