Rainer Werner Fassbinder

Laatste werk: Querelle (1982)

10 juni 1982 in München

Leeftijd bij overlijden: 37

Regisseur, acteur

De ideale dood voor een workaholic als Rainer Fassbinder? Werken tot je erbij neervalt. De Duitse regisseur filmde zoals de Mannschaft voetbalt: dodelijk efficiënt. Op zestien jaar tijd werkte hij aan maar liefst 44 films, en in het gros ervan acteerde hij nog ook. ‘Iedereen moet voor zichzelf uitmaken wat hij verkiest: een snel, maar intens bestaan of een traag en doorsnee leven. Die snelheid zit in mijn natuur. Ik móét constant bezig zijn. Trager werken zou mijn films er niet beter op maken’, beweerde hij.

Van multitasking gesproken: op zijn laatste avond zat Fassbinder thuis in München aan een script te schrijven, terwijl hij tv keek, een boek las, whisky hoosde, slaappillen slikte, met een half oog een videofilm analyseerde en tussendoor coke snoof. Toen zijn partner Juliane Lorenz om halfvier ’s ochtends thuiskwam, hoorde ze de tv nog in zijn kamer. Ze vond Rainer dood voor de buis, met een sigaret in de mond en het onafgewerkte scenario voor Rosa L. in zijn hand.

Kamikaze 1989 – kan het toepasselijker? – was de laatste film waarin hij zelf acteerde. En Querelle – kan het onpasselijker? – was de laatste film die hij regisseerde. De seksuele prent was bedoeld als eerbetoon aan zijn ex-lief Salem, een Marokkaanse berber die zichzelf in 1982 ophing. Off the record: ook zijn volgende ex-lief Armin, een ongeletterde slager, pleegde zelfmoord, uitgerekend op Fassbinders verjaardag.

In 1982 was Querelle dé favoriet op het Filmfestival van Venetië, maar Wim Wenders’ Der Stand der Dinge won de Gouden Leeuw. Dik tegen de zin van juryvoorzitter Marcel Carné, de regisseur van Les enfants du paradis, die spontaan ontslag nam met een donderpreek. ‘Ik ben diep teleurgesteld dat ik mijn collega’s van de jury niet heb kunnen overtuigen om Querelle als winnaar uit te roepen. Om eerlijk te zijn, ik was de enige die de film verdedigde. Maar ik blijf erbij dat Fassbinders laatste film, hoe controversieel ook, op een dag zijn plaats in de filmgeschiedenis zal vinden. Of je dat nu leuk vindt of niet.’

Fassbinder zou het graag horen: hij was zelf erg met zijn oeuvre bezig en hoe het de filmgeschiedenis zou ingaan. ‘Ik hoop dat ik ooit met mijn films een huis kan bouwen’, zei hij met een – euhm – huizenhoog cliché. ‘Sommige vormen de kelder, andere de muren en nog andere de ramen. Uiteindelijk zal ik een compleet huis gebouwd hebben.’ Helaas gooide hij met zijn coke-, pillen- en alcoholverslaving zijn eigen ruiten in.

In hun rouwkolommen typeerden de kranten Fassbinder als ‘een goddelijk monster’: een man die ten onder ging aan zijn eigen contradicties en grillen. ’s Nachts zoop, neukte en snoof hij zich te pletter, maar achter de camera was hij hyperprofessioneel. Hij trouwde twee keer, maar was openlygay. Hij was het grungy kind van een Beierse snobfamilie – papa was arts, mama vertaalster van onder meer Truman Capote, die andere gay kamikaze. Hij was communist, maar trakteerde zijn homovriendje Günther op vier Lamborghini’s die hij in één jaar tijd allemaal in de prak reed. Hij was een seksistische misantroop, maar draaide gevoelige sociale drama’s. Hij was perfectionistisch, maar castte drop-outs zonder acteerervaring of ongetalenteerde vrienden. Tijdens interviews praatte hij perfect Engels, tot hij plots beweerde dat hij geen Engels sprak.

De man was geobsedeerd door Hollywoodcinema, maar een doorbraak in Amerika of Oscarnominatie heeft er nooit ingezeten. Pas dankzij zijn moeder Liselotte en zijn laatste partner Juliane kreeg hij postuum erkenning over de plas: zij richtten in 1986 de Werner Fassbinder Foundation op om zijn archief – waaronder ook toneelstukken, hoorspelen, filmscripts en liedjesteksten – te restaureren en te digitaliseren. Beetje bij beetje lossen ze gerestaureerd materiaal op rondreizende retrospectieves of op dvd. ‘Soms denk ik dat Rainer daarboven in de hemel zit te lachen om al de energie die we nog aan hem spenderen’, lacht Juliane Lorenz. Sorry Juliane, als er al een hemel bestaat, dan is Fassbinder daar nooit binnengeraakt.

THIJS DEMEULEMEESTER

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content