Nadat haar lesbische relatie met de vrouw van een leraar lekte, is k.d. lang niet meer uit de schijnwerpers geraakt. Nu schijnen ze weer op hun hardst bij de release van haar coveralbum en ode aan thuisland Canada, ‘Hymns of the 49th Parallel’. Door Peter Van Dyck

k.d. lang – voluit Kathy Dawn Lang (43) – bezit een van de subtielste stemmen van de popwereld. Voor de artieste, die stamt uit een muzikale familie, is het orgaan waarmee ze vele mensen ontroert een geschenk van de natuur. ‘Ik ben de oudste van vier kinderen’, vertelt ze ons vanuit haar woonplaats Los Angeles. ‘Muziek was een onlosmakelijk deel van onze opvoeding, en alle vier studeerden we klassieke piano. Ik heb mezelf altijd als een zangeres beschouwd. Zingen is voor mij iets heel natuurlijks – ik heb het op geen enkel moment in vraag gesteld.’

Lang heeft aardig wat Grammy’s in haar kast staan, en dat dankt ze vooral aan haar vocale kracht. Ze munt uit in het interpreteren van andermans liedjes, getuige haar kersverse cd Hymns of the 49th Parallel, een hommage aan haar Canadese wortels. ‘Als je geëmigreerd bent, ga je je geboorteland vanuit een ander perspectief bekijken, zoals je doet met een ex-lief nadat je ermee gebroken hebt. De beslissing van de Canadese regering om niet mee in de oorlog tegen Irak te stappen, heeft me veel deugd gedaan en was een belangrijke reden om deze plaat te maken.’

Zoals ze er nooit aan getwijfeld heeft dat ze op aarde was gezet om te zingen, zo vanzelfsprekend was het voor haar om zich aangetrokken te voelen tot iemand van dezelfde sekse. Ze was dertien toen ze haar eerste relatie had… met de vrouw van een leraar. ‘Ik pende niet toevallig in die periode mijn eerste song – het ene feit hield verband met het andere. Hoping All my Dreams Come True heette het nummer veelzeggend.’ De romance veroorzaakte een schokgolf in Consort, een landelijk stadje met amper 650 inwoners. Kathy Dawn en haar veel oudere geliefde waren er niet in geslaagd hun affaire geheim te houden. ‘Iedereen wist alles van iedereen. Dat je niets kon verborgen houden, was overigens niet noodzakelijk negatief. Het heeft van mij een sterker en meer open mens gemaakt. Je krijgt in zo’n onooglijk stadje uiteraard niet zoveel impulsen als in een metropool. Daardoor werd ik net heel dorstig naar ervaringen. Ik was als een leeg doek dat niet kon wachten om volgeklad te worden. Ik denk trouwens dat daar de sleutel lag voor mijn artistieke aspiraties: ik wilde vooruit in het leven.’

Haar jeugd is een goede leerschool geweest voor haar latere publieke leven. ‘Als ik vanavond op restaurant ga en het aan de stok krijg met de kelner, zal je daar morgenochtend op het internet over kunnen lezen. Wat ik ook doe, niets gaat onopgemerkt voorbij. Omdat ik in een provinciestadje ben opgegroeid, ben ik zoiets gewend – ik werd al van jongs af blootgesteld aan een gebrek aan privacy en aan de daaruit voortvloeiende kwetsbaarheid.’ Nadat ze, beïnvloed door Patsy Cline, in de tweede helft van de jaren tachtig een frisse wind door Nashville had doen waaien, keerde ze in 1992 de country de rug toe. Met Ingenue ontwikkelde ze niet enkel haar eigen stijl, k.d. brak met die plaat ook commercieel door. ‘Aan de top staan, is natuurlijk prachtig. Maar van zo hoog weer naar beneden tuimelen, is iets minder leuk. (lacht) Succes is als een drug. Het is nogal moeilijk om je erbij neer te leggen dat niet élke plaat zo’n schot in de roos is. Anderzijds, de exposure kan best zwaar gaan wegen. Sommige collega’s dríjven op hun bekendheid – ík ben daar te veel een eenzaat voor. Ik heb het liever rustig.’

Omdat ze in die topjaren openlijk over haar seksuele geaardheid praatte, werd k.d. lang tot lesbische icoon gebombardeerd. Dat werkte ze uiteraard zelf in de hand door als een vorm van steun bijvoorbeeld aan de zijde van haar goede vriendin Ellen DeGeneres te staan toen die in 1997 in haar eigen tv-serie haar coming-out deed. ‘Ik ben er fier op dat de lesbische beweging me op handen draagt, hoor. Op zich stoort het mij niet dat er veel over mijn homoseksualiteit gesproken en geschreven werd. Maar op een bepaald moment ging alle aandacht enkel dáár naartoe en werd mijn muziek over het hoofd gezien. Best frustrerend. Dat mijn platen nu terug gespreksstof kunnen opleveren, is dus allerminst iets om rouwig om te zijn.’ Lang zet zich daarnaast ook in voor het milieu en de strijd tegen aids, en promoot het veganisme. Haar sociaal engagement was voelbaar op Drag. Dit album uit ’97 becommentarieerde de vele verslavingen in onze samenleving. Ze was toen erg aangegrepen door de dood van haar maatje Jonathan Melvoin, toetsenman en percussionist bij Smashing Pumpkins. Hij bezweek aan een heroïneoverdosis. ‘Zijn dood maakte me niet kwaad, maar triest. Het is alsof we niets geleerd hebben van de rocktragedies in de jaren zestig.’

Hymns of the 49th Parallel is net als Drag een coverplaat met een duidelijk concept. Op haar nieuwe telg eert ze haar nationale helden. De heilige drievuldigheid van de Canadese songtraditie – Leonard Cohen, Joni Mitchell en Neil Young – mocht er natuurlijk niet op ontbreken. ‘Ik denk dat op het vlak van introspectieve songs niemand in de hele wereld aan Joni kan tippen. Leonard is dan weer de beste observator van de condition humaine en de beste chroniqueur van de strijd tussen lust en spiritualiteit. En Neil is een toonbeeld van integriteit en compromisloosheid. Met die rolmodellen ben ik opgegroeid. Ik maak mezelf geen illusies: nooit zal ik hun niveau bereiken. Maar toch is het gezond dat de lat zo hoog ligt.’

Peter Van Dyck

‘In mijn onooglijk

geboortestadje

was ik als

een leeg doek

dat niet kon

wachten

om volgeklad

te worden.’