Pleidooi tegen enthousiasme

Eerste zin Op een middag in de kerstvakantie, tijdens het slaapje van de jongste, vertelden we aan de twee oudsten dat we gingen scheiden.

Het nieuws van de nakende scheiding van hun ouders veroorzaakte bij de kinderen van Coen Simon en zijn vrouw mateloos veel verdriet. Zo veel verdriet dat Simon er zelf van schrok en het probeerde te stelpen met rooskleurige toekomstverhalen. Natuurlijk zou hun leven anders worden, maar zou het daarom ook meteen slechter zijn? Misschien werden ze wel allemaal gelukkiger van dit nieuwe begin? Naast het stapelbed van zijn dochter staand slaagde hij er zelfs in haar laatste traantjes te laten verdwijnen in een glimlach. En hij ging ook zelf in zijn enthousiaste verhaal geloven, tot de realiteit hem weer met beide voeten op de grond dwong. Enthousiasme mag dan misschien een leidraad zijn in onze maatschappij – en de emotie die je hele dagen op tv ziet -, besefte hij, veel heb je er in feite niet aan, want ‘als enthousiasme de grote zingever is in het leven, dan wordt stuurloosheid ons kompas’.

Coen Simon, auteur van publieksfilosofieboeken als Oordeel zelf en Filosoferen is makkelijker als je denkt brengt in Pleidooi tegen enthousiasme precies wat de titel belooft: een betoog dat het hedendaagse enthousiasme ontmaskert als hol en als het perfecte antwoord op onze verwarrende tijd. Simon duidt waar het schoentje wringt aan de hand van twee films: in het uit 1998 daterende The Truman Show zag de kijker nog precies het verschil tussen de nepwereld waarin Truman figureerde en de realiteit erbuiten, in het twintig jaar later uitgebrachte Vox Lux is alles gewoon nep en kan hoofdpersonage Celeste enthousiast schreeuwen: ‘Ik geloofde in God en nu nog alleen in mezelf.’

Pleidooi tegen enthousiasme is een bijzonder gecondenseerd boek waarin geen woord of voorbeeld te veel staat en heel veel ideeën en denkers met elkaar in verband worden gebracht. En het brengt een waarschuwing voor onze tijd. Geestdrift durft nogal eens om te slaan in drift, schrijft Simon, waarbij mensen opperen dat het hele systeem op de schop moet. Waar dat toe kan leiden, hebben we in het verleden al meermaals gezien. En dus pleit hij voor nuchterheid, zoeken naar overeenkomsten en sociale evolutie in plaats van revolutie.