SPACE, THE FINAL FRONTIER. HET MUSEUM BOIJMANS VAN BEUNINGEN LAAT VIER KUNSTENAARS DE RUIMTE AFTASTEN.

MUSEUM BOIJMANS VAN BEUNINGEN

Museumpark 18-20 in Rotterdam, tot 1 augustus. www.boijmans.nl

Perception of Space

Voor Perception of Space had curator Jaap Guldemond aanvankelijk een installatie met nevel in gedachten, maar wat bleek: het goedje dreigde zich via het ventilatiesysteem door het museum te verspreiden. De kans op schade was niet ondenkbaar, dus werd de uitvergrote versie van de mistcontainer Blue, Red and Yellow (Ann Veronica Janssens) afgevoerd en vervangen door een supersnelle kleurenprojectie. Ook goed, want samen met drie andere kunstenaars zorgt Janssens in het Boijmans voor een indringende ruimtelijke sensatie. In tegenstelling tot het klassiekere concept – het tonen van een afgelijnd werk in een zaal – legt het viertal zich toe op een zintuiglijke, visuele, auditieve of tactiele beleving van de ruimte. De bijdragen zijn aan mekaar gewaagd, al heeft de Braziliaan Ernesto Neto een extra troef in handen met zijn geestige, meedeinende tentenkamp in nylon. Je mag het werk enkel binnen zonder schoenen en ‘op eigen risico’, waarna je belandt in wat lijkt op een reusachtige, lichtgroene panty met compartimenten en een groot roze hart in het midden. De input van het publiek is niet onbelangrijk: pas wanneer de mensen met opgetrokken knieën door het labyrint waden, komt de ware aard van Neto’s werk aan het licht. Zijn surrealistische rek-kunstvorm doet je voorzichtig trappelen om in evenwicht te blijven. De constructie heeft eenzelfde destabiliserend effect als het op- en afrollen van golven, wat zowel grappig als een tikje gevaarlijk is, zacht maar ook glibberig en daardoor verrassend intens. Ook het kleurenbombardement van Ann Ve- ronica Janssens neemt de controle weg. De Belgische laat kleurensalvo’s los op de smalle wand van een zaal. De felle rechthoeken lijken je naar die diepte te zuigen, maar tegelijk ligt het tempo veel te hoog om bijvoorbeeld een patroon te herkennen. De projectie overtuigt als een hectisch verschijnsel dat zich niet wil laten vangen en dat liever overdondert dan rust uitstraalt.

Dergelijke tempo-installaties met licht zijn dezer dagen trouwens niet ongewoon. Dikwijls wekken ze een alarmerend gevoel op, als een soort intensivering van de hedendaagse, zenuwachtige beeldcultuur. Ook de Amerikaan Mark Bain bedient zich van lichtflitsen. Aan de hand van hypergevoelige apparatuur vangt hij real time- geluiden uit het museum op. Het geroezemoes wordt versterkt en doorgestuurd naar een bank die onder invloed van de klank begint te trillen, en naar een laserstraal die het geluid in beeld omzet. Dat lijkt heel wat, maar in de praktijk ligt de hocus-pocusfactor iets te hoog. Eigenlijk zie je bij Bain nauwelijks nog dat het om een kunstwerk gaat en daarbovenop is de ervaring niet denderend. Want op een trillende bank zitten, tja, dat doet een mens tenslotte ook wanneer de tram voorbijrijdt. Vergeleken bij het technische vernuft van Bain is het witte, oneindige kamertje van Massimo Barto-lini veel indrukwekkender. De Italiaan plamuurde alle hoeken weg en schiep zo een ruimte waarin je elke houvast verliest. In Bartolini’s installatie mag telkens maar een kijker binnen die dan Matrixgewijs uitkomt in een spectaculaire leegte. Klein maar trefzeker, en als het op de perceptie van de ruimte aankomt, het bewijs dat het ook lukt zonder zware techneut-artillerie.

Els Fiers