JAZZ MIDDELHEIM, 14+15+16/8 Pianist Vijay Iyer is dit jaar artist in residence op Jazz Middelheim. Althans, zo klinkt het officieel. De opmerkzame jazzliefhebber weet dat de officieuze residentiële artiest van het festival Teun Verbruggen heet. Vroeger stond hij er in de zandbak, dit jaar op het podium, op drie van de vier festivaldagen.
Je kunt deze schizofrene drummer met maar liefst drie verschillende ensembles aan het werk zien. Tweemaal op het grote podium – met het gloednieuwe en veelbelovende Bruno Vansina Orchestra en natuurlijk tijdens het tienjarige jubileumconcert van het Jef Neve Trio, een van de headliners van dag drie. Op de openingsdag heeft Verbruggen dan al, tussen de concerten van grote meneren als Dave Douglas, Herbie Hancock of Wayne Shorter door, zijn internationaal samengestelde, tegendraadse sextet The Bureau of Atomic Tourism (kortweg BOAT) in zijn vele verschillende gedaantes mogen presenteren. Je zou het dus niet verwachten, maar wanneer we hem voor tekst en uitleg opbellen, is Teun Verbruggen (39), de man die berucht is om zijn overvolle agenda, zowaar met vakantie.
Klopt het dat jij de liefde voor jazz hebt ontdekt op Jazz Middelheim?
TEUN VERBRUGGEN: Ja, daar is iets van. Vroeger namen onze ouders ons wel eens mee naar Middelheim. Ik denk dat kinderen toen nog gratis binnenmochten. Het eerste concert dat ik daar heb meegemaakt, was van drummer Dré Pallemaerts. Niet dat ik me iets van de muziek herinner, hoor. Ik was een jaar of acht, echt nog een kind. We speelden vooral in die grote zandhopen die daar lagen terwijl onze ouders naar de concerten gingen. Veel indruk maakte al die jazz nog niet op me, eerlijk gezegd. Maar mijn vader heeft een heleboel foto’s van mij en van Dré als bewijsmateriaal, vandaar. Ik drumde zelf ook al, maar als tiener was ik helemaal into alternatieve spacerock à la Primus. Heel expressieve muziek, dat wel, waarin ik ook iets van mezelf kwijt kon.
Met mijn uiteindelijke overstap naar de jazz heeft Dré ook iets te maken. Een aantal jaren na dat fameuze concert van hem, dat ik me dus niet meer kan herinneren, volgde ik een jazzstage in Dworp. Dré kwam na afloop op me af: ‘Dat heb jij heel goed gedaan, jongen.’ Je moet je voorstellen; ik was een broekvent van amper zestien, kende geen jota van jazz en dan krijg je zo’n compliment van de grootmeester. Het heeft me echt gestimuleerd om me helemaal in jazz te smijten.
Van dan af ging je met meer aandacht luisteren op Jazz Middelheim?
VERBRUGGEN: Ja, het eerste concert dat me daar écht bijbleef, was dat van drummer Max Roach, begin jaren negentig. Een levende legende, natuurlijk, die gewoon al door zijn aanwezigheid indruk maakte. Hij heeft toen ook een onvergetelijke workshop gegeven. Er was een drumstel klaargezet, en iedereen verwachtte een technisch exposé over allerlei fills en licks. Maar Roach heeft geen seconde achter die drums gezeten. In de plaats zong hij gospels terwijl hij zichzelf begeleidde op de piano. Hij vertelde over de harde geschiedenis van de slavernij in de VS. Over hoe muziek toen voor vele zwarten de enige uitlaatklep was, hun enige vorm van verdoken protest ook. Je voelde in alles wat hij zei dat dat nog steeds heel veel voor hem betekende: jazz was zijn vorm van rebellie – zijn schreeuw om vrijheid en gelijkheid. De sfeer werd zelfs even heel grimmig toen iemand uit de zaal Roach voor de voeten wierp dat die hele racismehistorie toch maar weinig belang meer had voor de hedendaagse jazz. Hij werd toen heel kwaad, weet ik nog. Een heel intense belevenis.
Als je daar naar Max Roach zat te luisteren, had je dan ook al stilletjes de ambitie om zelf ooit op dat grote podium te staan en jouw verhaal te vertellen?
VERBRUGGEN: Goh, ik droomde er natuurlijk wel van, maar mijn ambitie reikte nooit verder dan muziek maken die ik zelf leuk vond. In 2003 stond ik voor het eerst op Middelheim, met Flat Earth Society en Toots Thielemans als special guest. Dat is voor mij nog steeds een van de hoogtepunten uit mijn carrière. Ik stond op voorhand in de backstage – eerlijk waar – te bibberen op mijn benen. Maar achteraf was de ontlading enorm. Zo’n waardering krijgen van je eigen publiek, fantastisch was dat!
En nu speel je maar liefst drie keer in Park Den Brandt. Het meest in het oog springend is natuurlijk het tienjarige jubileumconcert van het Jef Neve Trio. Wordt dat een best of?
VERBRUGGEN: We gaan zeker een aantal oude composities opduikelen. Veel van die stukken hebben we al zo lang niet meer gebracht dat het weer lijkt alsof we ze voor het eerst spelen. Eigenlijk hoop ik dat we het hele concert zullen spelen alsof het onze eerste keer is.
Hoe kijk je terug op die jaren met het trio?
VERBRUGGEN: Toen we net begonnen, kwam ik zelf pas kijken. Ik heb toen heel erg veel geleerd, zowel van bassist Piet Verbist als van Jef. We hebben zoveel samen getoerd en gespeeld. Ik ben superdankbaar dat ik dat allemaal heb mogen meemaken, want het was uniek, en dat is het nog steeds. Jefke en de hele entourage van het trio zijn ondertussen echt familie van me geworden.
Er is nochtans veel veranderd: nieuw management, andere platenfirma, een aantal nieuwe bassisten. De enige constante ben jij. Jef heeft me ooit verteld dat hij jou beschouwt als zijn belangrijkste klankbord.
VERBRUGGEN: Jef en ik koesteren een heel hechte vriendschap. We zijn elkaars spiegel, in die zin dat ik zijn stoorzender ben. Ik speel niet wat hij van me verwacht. Ik durf soms tegen hem in te gaan en ben niet bang om hem rechtuit te zeggen wat ik denk. Er zijn tegenwoordig heel veel mensen rond hem die het allemaal fantastisch vinden wat hij doet, dus ik geloof dat hij af en toe wel wat weerwerk apprecieert.
Heel veel mensen die niets van jazz kennen, komen toch naar jullie concerten en vinden het nog fantastisch ook. Wat is het geheim van jullie succes?
VERBRUGGEN: Jef heeft, ondanks zijn beperkingen, veel zeggingskracht op de piano. Hij maakt toegankelijke muziek, op mensenmaat. Hij is ook gewoon een supersociale gast die graag onder de mensen is. Ik heb het bij interviews al meegemaakt dat journalisten met een brede smile op hun gezicht naar huis gingen, alsof ze de avond van hun leven hadden beleefd. Dat effect heeft hij nu eenmaal. Plus, hij is met zoveel verschillende projecten bezig dat het altijd spannend, nieuw en fris blijft. Ik besef zelf maar al te goed hoe moeilijk het is om een balans te vinden tussen muziek maken, organiseren, promoten en op al die vlakken nog slagen ook. Hij is een echte workaholic, en dat allemaal zonder ook maar enige artistieke toegeving te doen of voor het goedkope succes te gaan. Je kunt daar alleen maar respect voor hebben. En we hadden natuurlijk ook een dosis geluk: het juiste moment, de juiste plek… Dat was zeker zo in de beginjaren. We vulden toen een leemte op in de Belgische jazz. Ik denk soms dat mochten we nu beginnen het wel eens heel anders zou kunnen lopen.
Je eigen muziek staat mijlenver van Neves biotoop: jij houdt van jazz met stekels.
VERBRUGGEN: Ach, ik heb al zo vaak moeten verdedigen waarom ik in dat trio speel. Want, geloof me, er komt veel commentaar op Jef Neve vanuit de hoek van de zelfverklaarde jazzkenners. Ik moet toegeven dat dat een tijdlang echt moeilijk voor mij is geweest. Ik werd er bijna schizofreen van. Er zijn zo veel mensen die er vastgeroeste ideeën op na houden, ik houd me daar het liefst zo ver mogelijk van. Ik snap wel waarom sommige jazzmuzikanten en -critici niet van Jefs muziek houden, maar jazz is hét genre bij uitstek van openheid, gretigheid en ontdekking. Daar horen geen starre opinies in thuis, vind ik.
Jezelf heruitvinden en ontdekken kun je volop bij BOAT, misschien wel je meest ambitieuze project tot nog toe.
VERBRUGGEN: BOAT is een band die een drietal jaar geleden ontstaan is uit een carte blanche op het Follow the Sound-festival. Er was budget voor een trio, en daarvoor had ik saxofonist Andrew D’Angelo en bassist Trevor Dunn gevraagd. Maar ik wilde er absoluut ook toetsenist Jozef Dumoulin bij. Jozef is voor mij wat ik voor Jef ben: in de eerste plaats een heel erg goede vriend, maar ook iemand die me altijd weer pusht, die me wakker houdt en me voortdurend inspireert. Hij doet met de Fender Rhodes wat Bill Frisell met de gitaar doet. Hij vindt het instrument gewoonweg opnieuw uit. Volgens mij is Jozef een van de interessantste muzikanten van het moment. En als ik dan toch de groep was aan het uitbreiden, heb ik er ook nog maar een gitarist, Marc Ducret, en de fantastische trompettist Nate Wooley bij gehaald. Eerlijk, ik ben erg content met deze band en met het feit dat we nu al bijna drie jaar samen zijn blijven spelen. Want stuk voor stuk zijn die muzikanten echte klasbakken, hoor. Ik moet telkens weer mijn allerbeste spel uit de kast halen. Als jeugdige snotter tussen een stel kerels die zo’n tien jaar ouder zijn, ben ik dan ook nog eens de baas. Door alle praktische beslommeringen die zo’n internationale line-up meebrengt, zijn er ondertussen hier en daar wat personeelswissels geweest. Die sturen telkens de muziek een andere kant op. Vrije improvisatie is een belangrijk ingrediënt van wat we doen, maar de laatste tijd kunnen we met Hilmar Jensson op gitaar ook heel strak spelen. Voor Middelheim laat ik de muzikanten van BOAT in verschillende combinaties spelen. Zo kunnen we van een kleine naar een grote bezetting evolueren. Want ik besef ook wel dat het geen goed idee is om het publiek telkens opnieuw onder te dompelen in de soms schroeiende intensiteit van het sextet. Het is per slot van rekening niet voor iedereen even verteerbare muziek.
Ik kijk zelf ook uit naar het Bruno Vansina Orchestra. Het was een tijdje geleden dat we nog van Vansina hadden gehoord.
VERBRUGGEN: Ik ken Bruno al heel lang. We woonden tijdens onze studies in hetzelfde huis en speelden toen elke dag samen in duo. Hij heeft een aantal moeilijke jaren achter rug, waarin hij wat op zoek was naar zijn eigen stem. Ik ben blij dat hij die met deze heel aparte bigband nu heeft gevonden. En hoe! Ik ben ervan overtuigd dat dit concert heel veel mensen aangenaam zal verrassen. Het is echt straf wat hij heeft klaargespeeld. Verwacht je aan een combinatie van donkere ballads en Afrikaanse feestmuziek op het kruispunt van heel diverse stijlen, met bovendien een aantal waanzinnige solisten en knappe arrangementen van Dree Peremans. Ik heb hard moeten studeren op de partituren tijdens de repetities, maar ik ben heel trots op het resultaat. Ja, dat wordt een echt feestje op Middelheim.
THE BUREAU OF ATOMIC TOURISM
Club Stage, 14/8, 16.50, 18.50, 20.50, 23 uur.
BRUNO VANSINA ORCHESTRA
Main Stage, 15/8, 15.30 uur.
JEF NEVE TRIO
Main Stage, 16/8, 19.30 uur.
DOOR FREDERIK GOOSSENS
Teun Verbruggen ‘JEF NEVE HEEFT TEGENWOORDIG HEEL VEEL MENSEN ROND HEM DIE HET ALLEMAAL FANTASTISCH VINDEN WAT HIJ DOET. IK BEN ZIJN STOORZENDER: IK SPEEL NIET WAT HIJ VAN ME VERWACHT EN IK BEN NIET BANG OM HEM RECHTUIT TE ZEGGEN WAT IK DENK.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
