Emmanuel Guibert tekent – onder meer met De oorlog van Alan – al zestien jaar aan het levensverhaal van zijn overleden vriend Alan Cope. ‘De hele tijd luisteren naar een dode kan morbide zijn.’
De trilogie De oorlog van Alan is een ode aan een bijzondere vriendschap. Californiër Alan Cope (°1925) was in WO II met het Amerikaanse leger in Europa aangespoeld, Fransman Emmanuel Guibert (°1964) werd bijna twintig jaar na die oorlog geboren. ‘Ik heb Alan heel toevallig leren kennen. In 1994 ging ik voor het eerst naar Île de Ré, een eiland voor de Franse kust, bij La Rochelle. Ik wandelde daar door Saint-Martin, een mooi stadje met een vesting van Vauban. De zon scheen. Onderweg zag ik een oudere man hout zagen voor zijn keukendeur. Het huisje had een charmante gevel waarop een druivenrank groeide. Heel pittoresk. Ik was de weg kwijt en heb aan die man – Alan, bleek later – de weg gevraagd. Zo kon ik ook het huisje wat beter bekijken. We hebben toen amper een kwartiertje gesproken. Het klikte, dat hadden we allebei al snel begrepen. Onze wederzijdse sympathie is uitgegroeid tot een intense vriendschap die helaas maar vijf jaar heeft geduurd, omdat hij toen overleden is aan kanker.’
Guibert raakte gefascineerd door de verhalen van de zeventiger. ‘Vanaf het begin vertelde hij over de oorlog. Zíjn oorlog, wel te verstaan. Ik begreep direct dat het geen typisch heldenverhaal was over een soldaat die in de vuurlinie levens heeft gered. De oorlog was voor hem een grote reis door exotische gebieden. Een ervaring waar hij veel van had opgestoken. Alan hield van leren, van kennis doorgeven.
‘Hij was naar de oorlog vertrokken zonder er al te veel bij na te denken. Eigenlijk had hij deel moeten uitmaken van de landing in Normandië. Maar toevallig was hij heel goed in radiotransmissie en hebben zijn oversten hem gevraagd enkele maanden langer in de VS te blijven, om les te geven. Daardoor arriveerde hij pas in Europa begin 1945, waar de wapens en voertuigen van zijn eenheid zoek bleken. Twee maanden zat hij vast in Normandië. Hij leerde er calvados te drinken en ’s nachts in de bossen te wandelen. En zo ging het van het ene onverwachte oponthoud naar het volgende.’
Al snel groeide het idee om Copes kleurrijke herinneringen om te zetten in een strip. Hun gesprekken werden lange interviewsessies, die Guibert nauwgezet opnam en later structureerde voor de boeken. ‘Door Alan heb ik ontdekt dat ik mijn werk als stripauteur kan laten aansluiten bij wat me het meest boeit in ons leven: de relaties tussen mensen. Samen een boek maken was een andere manier om onze vriendschap te beleven. Voor zo’n project moet je heel veel tijd samen doorbrengen. Naar het einde toe werd het erg intensief, omdat hij vocht tegen een ziekte die zijn dood zou betekenen. En toen was ik hem opeens kwijt… Alan was de eerste persoon die ik heb begeleid tot aan zijn dood. Ik wist niet hoe het nadien zou gaan. Zou ik de kracht hebben om het werk voort te zetten? Het kan morbide of escapistisch zijn om de hele tijd te luisteren naar een persoon die gestorven is. Al doende heb ik toch een methode gevonden om ermee voort te doen. Ik wissel boeken over Alan af met andere boeken.’
In dat andere werk hanteert hij soms wel dezelfde methode als bij De oorlog van Alan. Tussen deel twee en deel drie van de trilogie zette Guibert de belevenissen van een andere vriend om in een strip: het bekroonde De fotograaf. Daarin toont hij zijn vriend Didier Lefèvre op reportage in Afghanistan in de jaren tachtig. Lefèvres foto’s maken integraal deel uit van de strip. Lefèvre overleed in 2007 onverwacht op 49-jarige leeftijd, enkele dagen nadat het laatste deel van De fotograaf op het festival van Angoulême in de prijzen was gevallen. Zijn verhaal was al opgetekend, maar dat van Cope is nog lang niet af. ‘Mijn verhalen over Alan gaan vooral over het effect van tijd in een mensenleven. Daarom vind ik het wel gepast om te denken dat ik het eeuwige leven zal hebben en al mijn projecten nog zal kunnen afwerken. Zelfs als ik geen boek over Alan maak, denk ik aan hem of reis ik hem achterna. Later wil ik nog strips maken over wat zijn levensverhaal voor mijn eigen leven heeft betekend, welke ongelooflijke ontmoetingen ik eraan heb overgehouden. Maar eerst wil ik zijn eigen getuigenis afwerken. Een boek over zijn kindertijd, L’Enfance d’Alan, is net uit in het Frans en de adolescentie moet nog volgen.’
Guibert tekent zo trefzeker dat veel collega’s hem beschouwen als een onontdekt wereldwonder. De precisie van zijn lijnvoering verraadt een grote aandacht voor detail. Gaandeweg is documentatie door foto’s en door reizen belangrijker geworden in De oorlog van Alan. ‘Documentatie mag nooit overheersen. Dat neemt niet weg dat ik er erg ver in ga. Soms wil ik precies weten welke winkel er in die tijd op de hoek van een straat was, omdat ik zo heel dicht kom bij wat Alan heeft meegemaakt. Als je de gebeurtenissen in het leven van een ander tekent, stop je er onvermijdelijk ook veel eigen interpretatie in. Meestal is er een afstand tussen wat ik afbeeld en wat mijn vrienden echt hebben meegemaakt. Ik teken bijvoorbeeld een klein dikkerdje, terwijl de persoon over wie het ging eigenlijk lang en smal was. Daarnaast waren er ook altijd scènes waarbij mijn vrienden – zowel Alan als Didier – zich afvroegen of ze iets zo in detail hadden beschreven, omdat ik het helemaal afgebeeld had zoals het er echt uitzag. Die ervaringen zijn prachtig. Zo’n boekproject begint met één persoon die het verhaal vertelt en een andere die het vormgeeft. Je praat met elkaar en je luistert naar elkaar. Op de duur ontstaat er een harmonie tussen twee mensen. Dan maakt het niet meer uit wie nu eigenlijk de verteller is. Ze vallen samen, alsof ze maar één persoon zijn.’PREVIEW
Het eerste hoofdstuk van De oorlog van Alan 3 leest u op knackfocus.be
DE OORLOG VAN ALAN 3
Verschijnt bij Silvester. Emmanuel Guibert signeert op 8/11 op de Boekenbeurs, om 14 uur is hij te gast op Knack Focus Uur van de Literatuur, in de Rode Zaal.
FOCUS TRAKTEERT
WWW.KNACKFOCUS.BE
Win 3 x de drie delen van De oorlog van Alan.
Zie pagina 8.
DOOR GERT MEESTERS
‘Alan was de eerste persoon die ik heb begeleid tot aan zijn dood. Zelfs als ik geen boek over hem maak, denk ik aan hem of reis ik hem achterna.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
