Neil Gaiman sprokkelt met indrukwekkende regelmaat fantasy- en sciencefictionprijzen voor zijn proza. In stripmiddens is hij al helemaal onaantastbaar sinds zijn literaire comic The Sandman, die na 25 jaar eindelijk in het Nederlands verschijnt. ‘Die reeks lijkt wel ontstaan in een andere wereld.’
Hoe wereldberoemd Neil Gaiman (52) ondertussen ook is, toch vliegt hij min of meer onder de culturele radar. Geen betere illustratie van zijn uitzonderlijke positie in het literaire landschap dan zijn passage in Nederland deze zomer. Voor de promotie van zijn nieuwe roman De oceaan aan het einde van het pad zou hij signeren in een boekhandel in Utrecht. Geïnteresseerden die ter plaatse informeerden hoe ze zich moesten inschrijven voor de handtekeningenjacht, kregen de boodschap gewoon op de aangekondigde dag naar de winkel te komen. Tot het aantal vragen over Gaiman aanzwol tot een vloedgolf. De boekhandel begon inderhaast toch een inschrijvingslijst, die onmiddellijk overvol zat. De meerderheid van de vroege fans bleef boos en zonder handtekening achter.
Gaiman heeft die indrukwekkende fanbase verzameld in verschillende media. Hij begon als stripscenarist, maar verdeelt zijn tijd de laatste jaren tussen romans en kortverhalen, films, kinderboeken en – soms – strips. Zo’n divers oeuvre is niet bevorderlijk voor je literaire prestige. En zijn geliefkoosde genres helpen wat dat betreft evenmin mee. Bijna alles wat uit zijn pen vloeit, kan worden ondergebracht in fantasy en horror. Zelfs De oceaan aan het einde van het pad, dat bedrieglijk begint als een autobiografie over zijn jeugd in landelijk Engeland. Die sprookjesachtige fantasie beschouwt Gaiman als een essentieel deel van zijn identiteit. ‘Mijn fantasie gaat altijd weer met me aan de haal als ik schrijf’, vertelt hij ons. ‘Mensen praten er altijd over alsof ik een keuze heb. Alsof ik evengoed doktersromannetjes had kunnen schrijven. Terwijl zoiets puur van je persoonlijkheid afhangt. Stel: je zet Stephen King, John Grisham en mezelf samen in een hutje bij een prachtig meer en je vraagt ons er een verhaal over te bedenken. Stephen King zou vertellen over een pasgetrouwd stel dat er overnacht.’s Nachts komt het monster uit het meer. John Grisham zou vertellen over een briljante jonge advocaat die ontdekt dat zijn firma geïnfiltreerd is door de maffia. Hij vlucht naar het hutje bij het meer met een koffer vol belangrijke documenten. Bij mij zou het hutje opstaan op kippenpoten en prompt weglopen.’
Dit jaar maakt Gaiman een opvallende terugkeer naar het medium waarin hij zijn eerste successen boekte. Na enkele eigenzinnige beeldverhalen met tekenaar Dave McKean kreeg Gaiman 25 jaar geleden de kans een langlopende stripreeks te maken voor een grote Amerikaanse uitgever. Dat werd The Sandman, die tussen 1988 en 1996 in maandelijkse afleveringen zou verschijnen. Gaiman introduceerde daarin The Endless, een familie verpersoonlijkte ideeën die het leven op aarde bestieren. Van Destiny, een blinde man in monnikspij, tot Delirium, een pubermeisje dat haar gedachten niet kan ordenen. De indrukwekkendste personages waren Dream en Death, die er met hun bleke gezicht, wilde haar en zwarte kleren beiden uitzagen als Robert Smith van The Cure in zijn magere dagen. Dream, het doemdenkende zandmannetje, staat als heerser over het dromenrijk centraal in de reeks. Zijn zusje Death, voor een keer geen skelet met zeis, maar een zachtaardige goth, kreeg later nog eigen spin-offs. De charme van The Sandman kwam van de worstelingen met leven, liefde en dromen van alle personages goden en Endless inbegrepen.
Gaandeweg werd de reeks een fenomeen. Tot de vroege bewonderaars behoorde zangeres Tori Amos, die in haar songteksten subtiel verwees naar Gaiman en The Sandman. De reeks maakte duidelijk dat er in de States een toekomst was voor heel gevarieerde strips voor volwassenen, niet alleen herwerkte superhelden of radicaal alternatief materiaal. In de slipstream van The Sandman richtte uitgever DC Vertigo op, een collectie voor vergelijkbaar materiaal. Daarin verschenen veel andere successen, zoals Fables, 100 Bullets, Preacher of Y the Last Man.
Ter gelegenheid van de 25e verjaardag van de reeks verschijnen het eerste deel van vijf dikke Sandman-bundelingen en de Death-spin-offs eindelijk in het Nederlands. Gaiman zelf viert het jubileum met een nieuwe prequel waarin nog enkele openstaande vragen worden beantwoord: The Sandman: Overture. Terugkeren naar zijn succesvolste strip kost hem geen enkele moeite. ‘Ik heb zelfs niets moeten herlezen. Ik wist het allemaal nog. Het is ook zo’n enorm stuk van mijn leven geweest. TheSandman lijkt wel ontstaan in een andere wereld. In 1988 zou ik nooit geloofd hebben dat de reeks 25 jaar later nog beschikbaar zou zijn. Op het hoogtepunt verkochten we 120.000 exemplaren van de losse comics. Dat voelde niet als veel aan. Maar van de bundels zijn er ondertussen miljoenen verkocht. Die boeken zijn steeds populairder geworden! Dat vind ik nog altijd vreemd. Strips kon je vroeger een jaar na het verschijnen alleen nog in tweedehandsbakken terugvinden. Terwijl Sandman nu nog integraal te verkrijgen is in 20 of 30 talen. Dat vat mooi samen hoe de Amerikaanse stripwereld in die kwarteeuw veranderd is.’
DE OCEAAN AAN HET EINDE VAN HET PAD
Uit bij uitgeverij Boekerij.
ABSOLUTE SANDMAN 1 DEATH
Verschijnen volgende week bij RW (Lion).
THE SANDMAN: OVERTURE 1
Verschijnt volgende week bij DC (Engelstalig).
DOOR GERT MEESTERS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
