Mijn ziekte maakt me gedrevener’

© © PIET GOETHALS

Een film over zieke mensen die niet onmiddellijk naar kotszakjes doet grijpen? Aanstormend talent Hans Van Nuffel bewijst met langspeeldebuut Adem dat het kan. Zonder tenenkrullende clichés en goedkoop sentiment vertelt hij het verhaal van een jongeman met muco, de aandoening waaraan hij zelf ook lijdt. ‘Ik haat meligheid.’

Op het eerste gezicht is Tom, het zeventienjarige hoofdpersonage uit Adem, een doodgewone puber die zijn dagen vult met schoolgaan en rondhangen met stoere makkers zoals automaniak Jimmy. Schone schijn, zo blijkt. Regelmatige ziekenhuisopnames en het besef dat zijn levensverwachting aanzienlijk lager ligt dan gemiddeld drukken een deprimerende stempel op het bestaan van deze mucopatiënt.

Muco – voluit mucoviscidose – is een erfelijke aandoening, waarbij het slijm van de patiënt zo abnormaal taai is dat vooral de ademhaling en de spijsvertering aangetast worden. Hans Van Nuffel, regisseur van Adem en geprezen kortfilms als Het einde van de rit, Fal en Nachtraven, is een van de zowat 1200 mucolijders in België. Toch is zijn verrassend geraffineerde langspeeldebuut niet autobiografisch.

Hans Van Nuffel: Adem gaat niet over mijn strijd tegen mijn ziekte. Ik koos voor het mucomilieu omdat het voor veel mensen totaal onbekend is. Dergelijke verborgen leefwerelden leveren de interessantste verhalen op. Bioscoopbezoekers houden ervan om opgezogen te worden in een alternatieve realiteit en dingen te aanschouwen die ze nog nooit gezien hebben

Zulke films verzanden vaak in hoogdravende boodschapperigheid of makkelijk melodrama.

Van Nuffel: Twee zaken die ik zelf niet kan uitstaan. Ik haat meligheid en gemakkelijk sentiment. Als een film te manipulatief wordt, haak ik af. Dat leidde af en toe tot discussies met producenten Jean-Claude Van Rijckeghem en Dries Phlypo. ‘Geef eens een beetje meer’, maanden ze me aan, terwijl ik net bewust voor die terughoudende aanpak koos.

Ironisch genoeg schreef je het scenario samen met Van Rijckeghem, medeverantwoordelijk voor de niet al te subtiele scripts van ‘Man zkt vrouw’, ‘Aanrijding in Moscou’ en ‘Meisjes’.

Van Nuffel: Ik moest inderdaad soms op de rem gaan staan. Als het aan Jean-Claude had gelegen, was het verhaal veel romantischer en vast ook een tikkeltje naïever geweest. Uiteindelijk hielden onze uiteenlopende visies het project in balans. Ik vulde de donkere kantjes in, hij zorgde voor de lichte toets. Het is best aangenaam om met iemand samen te werken die helemaal anders in elkaar steekt. Je moet je ideeën met hand en tand verdedigen, waardoor je ze zelf ook grondiger gaat bekijken.

Is er zo dan toch niets ingeslopen waar je niet helemaal achter staat?

Van Nuffel: Jean-Claude heeft me van één ding moeten overtuigen: het uitbouwen van een romantische verhaallijn als rode draad, een idee dat ik nota bene zelf had bedacht. Trouwens, het schrijven van het scenario is maar een van de vele stappen in een productieproces. Door de interactie met cast en crew is het verhaal nog sterk geëvolueerd, zeker tijdens het verkennen van de tekst en de repetities. Ook cameraman Ruben Impens heeft voor nieuwe invalshoeken en interessante bedenkingen gezorgd. En tot slot heb ik gekozen voor een mise-en-scène, een kleurenpallet en een score die elk greintje stroperigheid in de kiem smoren.

Over naar een heikelere kwestie: hoe is het met jouw gezondheid gesteld?

Van Nuffel: Ik heb het geluk dat ik een veeleer lichte vorm van de ziekte heb. Het gaat relatief goed met me, mijn waarden zijn al enkele jaren stabiel. De gemiddelde levensverwachting van een mucopatiënt is 24, ik ben er nu 29. Ik mag dus niet klagen. (Wrang lachje) Hoewel mucoviscidose ongelooflijk onvoorspelbaar is, heb ik het gevoel dat ik nog wel enkele jaren meekan.

Weegt dat besef niet op je?

Van Nuffel: De klok tikt voor iedereen. Ik ken een heleboel bijna-dertigers die kerngezond zijn en zich toch steeds bewuster worden van hun sterfelijkheid. Als alles meezit, kan ik nog zo’n tien à vijftien jaar werken. Genoeg tijd dus om nog een heleboel projecten te verwezenlijken. Het klopt wel dat ik door mijn aandoening op professioneel vlak enorm gedreven ben. Ik probeer zo weinig mogelijk compromissen te sluiten. Veel collega’s belanden in de tv- of commercialwereld en bergen hun cinemadromen op of stellen ze uit tot later. Wel, daar heb ik geen tijd voor.

In welke mate tekent muco je dagelijkse leven?

Van Nuffel: Er komt heel wat therapie bij kijken, maar dat ben ik al gewoon. Het is vooral een kwestie van discipline. Veel bewegen en sporten helpt. En je moet uiterst aandachtig naar je lichaam luisteren. Als je voelt dat je ziek wordt, moet je onmiddellijk gas terugnemen.

Geen sinecure als je halverwege de opnames van een film zit.

Van Nuffel: Op zulke momenten produceert je lichaam zoveel adrenaline dat de kans op verzwakking gevoelig afneemt. De filmverzekering had het er wel moeilijk mee. Zij vonden het een enorm risico om een mucoviscidose-patiënt te dekken. En ik kan hen geen ongelijk geven, het was een beetje een sprong in het duister. Na de shoot ben ik maar liefst vijf kilo bijgekomen omdat ik plots veel minder bewoog. Ik mag dan ook van geluk spreken met mijn passie: filmen blijkt veel weg te hebben van sporten op topniveau.

ADEM

Opent op 3/9 het Filmfestival van Oostende.

Vanaf 8/9 in de bioscoop.

Door Steven Tuffin

‘Ik kán mijn dromen niet uitstellen’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content