‘MANNEN ÉN VROUWEN DIE KLAPPEN KRIJGEN, DAT IS PROGRESSIEF’

Acht outlaws, één saloon, tonnen sneeuw, bakken bloed en vers verbaal vitriool. Handen omhoog voor The Hateful Eight, de achtste film van pulpmaestro Quentin Tarantino. ‘Mijn bijdrage tot de western is dat ik de problematiek tussen blank en zwart aankaart met respect voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Dat mocht verdomme wel eens.’

Een warme winterzon zakt langzaam weg in de Hollywood Hills, waar muscle cars en hybridevoertuigen de brede, met palmbomen bezette boulevards vullen, waar junks en yups van hun plek op de Walk of Fame dromen, en waar blanken, zwarten en latino’s soms in harmonie en nog vaker op gespannen voet naast elkaar leven. Het is de broeierige biotoop waar Quentin Tarantino ondertussen al sinds zijn tienerjaren thuis is. En waar hij de inspiratie opsnoof voor Reservoir Dogs (1992) en Pulp Fiction (1994), die pelliculebommen waarmee hij al grijnzend en grimassend een hold-up pleegde op de postmoderne popcultuur en waarmee hij zich rechtstreeks vanuit de videotheken van Sunset Boulevard tot op de Croisette van Cannes en tot dé filmchroniqueur van Generatie X katapulteerde.

Geen enkele Amerikaanse filmmaker wist in de jaren negentig zo zijn in bloed en ironie gedrenkte stempel op de filmbusiness te drukken. En met het leger aan epigonen en copycats die in zijn voetsporen volgde, had QT zelfs een middelgroot land kunnen annexeren. Maar Generatie X werd Y, de new kid on the block een gevestigde waarde en zijn cool geserveerde cocktail van cult en cultuur, van cinefiele citaten en trashy referenties, van verbaal vitriool en cynisch geweld een beproefd recept. Bovendien nam de tijdsgeest, die in de nineties nog zo nihilistisch en laconiek leek, een radicaal tragische wending door 9/11 en de geopolitieke naschokken ervan. En misschien lijken de Hollywood Hills, waar coke en botox in royale dosissen door het kraanwater stromen, wel ver van de normale wereld verwijderd, zelfs tot daar kon je die naschokken voelen.

OOK TARANTINO – die opgroeide op een dieet van pellicule, tv en VHS en naar eigen zeggen de Hills niet verliet voor zijn 25e – kon er niet aan ontsnappen. En hoewel hij in films als Kill Bill (2003) en Death Proof (2007) bij vlagen zijn branie behield, moest zelfs hij vaststellen hoe hij, met de troebele tijden als incentive, commercieel werd voorbijgestoken door superhelden als Spider-Man, Batman en andere Captain America’s. En kritisch door tragici als David Fincher, Paul Thomas Anderson en andere James Grays. De postmoderne party en Tarantino’s popculturele hegemonie leken voorbij, en zelfs in de grote bioscoopcomplexen was het opnieuw tijd voor ernst, lineair vertelde verhalen en helden die zich, ondanks hun ridicule spandexpakjes, niet op een ironische levenshouding lieten betrappen.

‘Bring out the gimp’, moet Tarantino daarom hebben gedacht. Dát, of hij werd ouder en volwassener. Er sloop gaandeweg meer sérieux in zijn werk, zonder dat hij zijn groteske gevoel voor humor of postmoderne pastiche losliet. Hij bleek plots de geschiedenis te hebben ontdekt als vehikel om zijn postpuberale pulpfantasieën op los te laten. Zo liet hij Hitler opblazen in Inglourious Basterds (2009), een wel heel alternatieve lezing van WO II en de Jodenvervolging. In de neowestern Django Unchained (2012) liet hij een zwarte slaaf wraak nemen op slavenhandelaars en bij uitbreiding op de racistische roots van Amerika. Zelfs Tarantino, die ultieme movie geek, leek plots een politiek geweten te hebben gekweekt, en hoewel niet alle critici bereid bleken om in zijn historisch uitgedoste geweldfantasieen mee te gaan, sloot hij opnieuw aan bij de tijdsgeest en kroonde hij zich weer tot indiekoning aan de bioscoopkassa.

GEEN WONDER DAT QT (INMIDDELS 52) op dat elan verdergaat in zijn achtste film The Hateful Eight, een tot epische, zeg maar gerust gargantueske proporties gepimpt huis clos vermomd als western. Deze keer keert Tarantino terug naar het Wyoming van kort na de Amerikaanse Burgeroorlog, zo ergens rond 1870, waar acht outlaws in een saloon schuilen voor een sneeuwstorm. Geen van hen blijkt echter wie hij claimt te zijn, en dat er bloed zal vloeien, voel je al van bij de gespannen proloog met muziek van Ennio Morricone. Net als in voorganger Django Unchained lijken de geesten van spaghettiwesternmaestro’s Sergio Leone en vooral Sergio Corbucci nooit veraf, zelfs al speelt de actie zich hoofdzakelijk binnenshuis af en worden er tot aan de onvermijdelijke tarantineske climax meer oneliners dan kogels naar elkaars cowboykop gemikt.

Bovendien weet Tarantino, die The Hateful Eight schoot op 70 millimeter en in het heel breed Ultra Panavision 70-formaat, ook nu een actueel thema mee naar binnen te smokkelen. Veel moeite hoef je niet te doen om het duel tussen de zwarte premiejager en Yankees-veteraan Major Marquis Warren (Tarantino-habitué Samuel L. Jackson) en de blanke General Sandy Smithers (Bruce Dern), een oudgediende van de Confederates, te lezen als een contemporain commentaar op de nog altijd gespannen relaties tussen blank en zwart. Hoewel het de breed uitgesmeerde popcornfun nooit in de weg staat, voel je dat Tarantino duidelijk wil maken dat de recente rassenrellen in Ferguson, Baltimore en elders geworteld zijn in de geschiedenis van Amerika en dat de gelijkheid tussen blank en zwart er nog steeds niet aan de orde van de dag is, zelfs niet onder QT’s favoriete president, Barack Obama.

‘NIET DAT IK MEZELF PLOTS ZIE ALS een politiek filmmaker’, nuanceert Tarantino, die eind oktober nog deining veroorzaakte door in New York mee te stappen in een protestmars tegen politiegeweld en de NYPD daarbij publiekelijk van racisme en moord beschuldigde. ‘Verre van. Alleen ben ik met de jaren wel politiek bewuster geworden. Ik word ouder, alright? Mijn interesses veranderen. Inglourious Basterds was meer een wensdroom dan een politiek statement. Django Unchained was wel expliciet politiek. Ik wilde Amerika een spiegel voorhouden, en vragen stellen over het racisme dat in onze cultuur ingebakken zit. The Hateful Eight is daar een logisch vervolg op. Een antwoord zo je wilt.’

Hoe zie je dat dan concreet?

QUENTIN TARANTINO: Ik hoop dat The Hateful Eight in de eerste plaats een goed verhaal is met kleurrijke personages. Maar de film refereert wel aan het hier en nu. Dat kan ook niet anders want hij is in het hier en nu gemaakt. Ik woon wel in Hollywood, maar ik leef niet onder een stolp, alright? Django Unchained ging over de slavernij en over de blanke suprematie die, zoals de incidenten in Ferguson bewijzen, nog steeds niet tot het verleden behoort. Ook The Hateful Eight gaat daarover. Niet dat ik geprobeerd heb om de film per se politiek relevant te maken, want ik zou dat geeneens willen. En ik was al voor Ferguson aan het script begonnen. Alleen bleken die sociale en raciale thema’s erin te zitten, en door de actualiteit werd de film alsmaar politieker en relevanter. Het is alsof hij in de tijdsgeest ingeplugd was. Hij confronteert je met de huidige raciale spanningen en dwingt je om daarover na te denken.

Je raakt die thema’s wel aan via een historische omweg en via de conventies van de western.

TARANTINO: Een: ik zou gráág een film maken die zich in het hier en het nu afspeelt. Maar dat is er de voorbije jaren gewoon niet van gekomen. En twee: een western maken is fun, alright? Als producenten wisten hoevéél fun, ze zouden regisseurs zelfs nooit betalen. (lacht) De western is ook altijd een dankbaar genre geweest om hedendaagse problemen mee te behandelen. De westerns van de jaren vijftig reflecteerden het Amerika onder Eisenhower. In de sixties had je hippiewesterns en de westerns van de jaren zeventig waren donker en anti-heroïsch omdat ze onderhuids vaak over Vietnam of Watergate gingen. In de eighties had je yuppiewesterns als Silverado, die het Reagan-tijdperk weerspiegelden. Maar nogmaals: The Hateful Eight is geen boodschapfilm. Critici en kijkers moeten maar uitmaken wat hij zegt over het Amerika van vandaag. Ik stel alleen vast dat hij thema’s aanraakt die in de lucht hangen, waar overal over gesproken wordt, en dat maakt het spannend. Ik ben reuzebenieuwd naar de reacties.

De vraag blijft of het grote bioscooppubliek wel over rassenkwesties wil nadenken. Bovendien zijn westerns zelden hits.

TARANTINO: Kijk naar Django Unchained. Dat was een western, right? Hij ging over slavernij, right? Hij had een zwarte held in de hoofdrol, right? Wel, dat zijn drie dingen waarmee je zogezegd niet kunt scoren, en toch bleek het de grootste hit uit mijn carrière (met een wereldwijde opbrengst van 425 miljoen dollar, nvdr.). Django heeft het dubbele van Pulp Fiction opgebracht. Ik geloof dus niet in die marketeerbullshit. Ik denk dat kijkers slimmer zijn dan dat.

Je stelt hen wel op de proef. The Hateful Eight duurt drie uur en bouwt langzaam op naar een gewelddadige climax waarin…

TARANTINO:(vult zelf aan)… de hel losbarst? En je dat typische, heerlijke Tarantino-geweld in je gezicht krijgt? (schatert)Reservoir Dogs – ook met acht vreemden in een kamer – had min of meer dezelfde structuur. Dezelfde toon ook. Een van de dingen die ik van Reservoir Dogs heb geleerd, is dat geweld ook iets kan zijn dat door het hele verhaal loopt, dat boven de hoofden van de personages hangt, als een zwaard van Damocles. Je weet niet wannéér het zal losbarsten, maar je weet dát het zal losbarsten. In The Hateful Eight probeer ik dat tot in het extreme door te trekken. Het is een schaakspel. Ik zet mijn pionnen op het bord, en pas wanneer ze helemaal goed staan, kunnen ze mekaar afmaken. Schaak ik goed, dan houd ik je drie uur in spanning. Als ik een verkeerde zet doe, denk je: ‘Hoelang duurt dit nog? Kom op met die wapens!’

Er zijn twee versies van The Hateful Eight: een gewone bioscoopversie van twee uur en zevenenveertig minuten en een speciale roadshowversie van ruim drie uur, met een ouverture en een intermissie, met originele filmmuziek van Ennio Morricone. Waarom dat concept?

TARANTINO: Ik wilde dat het voelde alsof je anno 1965 naar een grote film zou gaan kijken, toen je nog epossen had als How the West Was Won of Lawrence of Arabia. Die hadden ook een ouverture en een intermissie. Ik heb wel lang getwijfeld, omdat ik het muzikale hoofdthema niet op voorhand wilde weggeven. Ik heb nooit eerder met een filmcomponist gewerkt. Ik heb altijd bestaande muziek gebruikt. Ik wist dus niet dat filmcomponisten eerst vier, vijf stukken aanleveren, en dat de music editor daarop varianten maakt die bij de verschillende scènes passen. Uiteindelijk heb ik een van die variaties gebruikt voor de ouverture. Zo krijg je een idee van wat er zal gebeuren, maar zonder het hoofdthema expliciet te gebruiken, en door eerder de sfeer van een horror- of een giallofilm dan van een western op te roepen. Dat vond ik een perfect begin.

Vond Morricone dat ook? Indertijd was hij niet erg gelukkig met de manier waarop je zijn muziek in Django Unchained had gebruikt.

TARANTINO: Die rel werd buiten proportie opgeblazen. Ik heb nooit problemen gehad met Ennio en hij niet met mij. Waarom zouden we anders nu hebben samengewerkt? Hij heeft gezegd dat ik muziek soms op een incoherente manier gebruik. Wel: hij mag dat zeggen. Hij heeft zich daar on the record ook voor verontschuldigd, wat hij geeneens had moeten doen. Het waren journalisten die de boel probeerden op te stoken. Ik ben heel tevreden met zijn muziek, en trots dat ik met een grootheid als Morricone mocht werken.

Je bent een notoire filmveelvraat. Waren er bepaalde referentiepunten voor The Hateful Eight?

TARANTINO: Critici lezen vaak allerlei citaten in mijn films. Soms terecht, maar soms noemen ze ook dingen die ik er nooit ingestopt heb. Of films die ik zelfs nooit gezien heb. Voor de opnames vroeg ik aan Samuel L. Jackson: ‘Wat is je favoriete deel van de film?’ Hij antwoordde: ‘Het deel waarin ik het mysterie begin te snappen en ik plots Hercule Negro word.’ (schatert) Nochtans had ik geen mysteriefilms in gedachten, hoewel het een soort van detectiveverhaal met cowboys is. Ik ben een grote Sergio Corbucci-fan, dus diens invloed zit erin, zeker wat de personages betreft. Maar als ik twee referentiepunten moet noemen, dan zijn dat John Carpenters The Thing, die ook een grote inspiratie was voor Reservoir Dogs, en The Iceman Cometh van John Frankenheimer. Ik heb deze keer in elk geval niet aan andere westerns gedacht.

Zeker niet aan die van John Ford, de ultieme westernregisseur, die je in het verleden openlijk hebt bekritiseerd.

TARANTINO: Ik ben geen fan. Noch van zijn films, noch van zijn politieke visie. Ford is een Amerikaans instituut en daar mag je volgens sommigen niet aan raken, maar ik vind dat er grotere westernregisseurs zijn. Sommige van zijn films zijn fantastisch en blijven fris, zoals Stagecoach. Andere zijn gedateerd en racistisch. Denk maar aan de karikaturale manier waarop hij de native Americans heeft geportretteerd in The Searchers.

Is The Hateful Eight dan een antwoord op Fords blanke kijk op het verleden van de VS?

TARANTINO: Niet zoals Django Unchained dat was. Django was vooral een antwoord op D.W. Griffiths Birth of a Nation, een oerklassieker en een epos dat Hollywood mee heeft grootgemaakt, maar ook een schaamteloos racistische reclamespot voor de Ku-Klux-Klan. Ik vond dat die zaken wel eens mochten worden rechtgezet. Als ik iets aan het westerngenre toevoeg, dan is het dat ik de problematiek tussen blank en zwart aankaart met respect voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Dat mocht wel eens. We zijn 2015 verdomme.

Net als je vorige films bevat The Hateful Eight veel expliciet geweld, deze keer ook ten opzichte van vrouwen. Verwacht je extra kritiek vanuit feministische hoek?

TARANTINO: Er zullen wel een paar artikels over geschreven worden en ik ben er benieuwd naar. Ik aanvaard dat niet iedereen dat geweld zal accepteren als onderdeel van het verhaal, en dat sommigen het zullen lezen als een misogyn statement. Maar daar ben ik het uiteraard niet mee eens. Vrouwen krijgen klappen in de film, dat klopt. Maar mannen evengoed. Het punt is net dat iedereen op gelijk welk moment het slachtoffer van geweld kan worden. Mannen en vrouwen worden op dezelfde manier behandeld. Ik vind dat net progressief.

Je bent een van de invloedrijkste filmmakers van je generatie. Is er iemand waar jij op jouw beurt bijzonder naar opkijkt?

TARANTINO: Er zijn er zo veel. Neem nu Stanley Kubrick. Vooral het feit dat hij zo vaak van genre wisselde en toch telkens een volbloed Kubrick-film wist te maken, vind ik inspirerend. Dat probeer ik ook te doen. Ik heb met Kill Bill geleerd om martialartsfilms te maken, en daarna heb ik er nooit meer een gemaakt. Ik heb met Death Proof geleerd om een achtervolgingsfilm te maken, en daarna er nooit meer een gemaakt. En ik heb met Inglourious Basterds geleerd om oorlogsfilms te maken en heb er daarna nooit meer een gemaakt. Je zou kunnen zeggen dat The Hateful Eight, net als Django Unchained, een western is, maar westerns zijn te veel fun om het bij één te laten. Bovendien is het geen pure western, maar meer een mix van western, mysteriefilm en thriller. Daarnaast had ik het gevoel dat ik niet klaar was met het genre, alright? Ik wilde ook eens een western maken die niet expliciet over een groot, beladen politiek thema ging, die meer met de genreconventies speelde, maar dan zonder vrijblijvend of irrelevant te zijn.

Vorig jaar kondigde je aan dat je het na tien films voor bekeken wilt houden. The Hateful Eight is je achtste. Blijf je bij dat voornemen?

TARANTINO: Absoluut. Omdat ik vind dat films urgentie moeten hebben. Je maakt films omdat je ze móét maken, niet omdat ze je kúnt maken. Het mag geen nine-to-five job worden. Vrijblijvende prullen zijn er al genoeg. Praat met eender welke regisseur op eender moment in zijn carrière en hij denkt dat hij nog minstens vier, vijf films voor de boeg heeft. Dat maakt je lui en zelfgenoegzaam. Wereldvreemd ook. Want één: je wordt ouder en je visie verandert. Twee: de filmbusiness verandert. En drie: je geluk kan snel keren. Maak twee flops op een rij en je kunt het schudden. Als je jezelf op voorhand een limiet oplegt, dwing je jezelf om weloverwogen keuzes te maken. Het houdt je scherp en alert, en daar vloeien betere films uit voort. Daar ben ik van overtuigd. Er moet ook een rode draad in zitten, van Reservoir Dogs tot de allerlaatste. Ze moeten een geheel vormen. Tien films moeten voldoende zijn om te zeggen wat ik te zeggen heb.

Net als Paul Thomas Andersons The Master is The Hateful Eight op 70mm-film gedraaid. Toch zullen bijna alle bioscopen hem gewoon digitaal projecteren en veel mensen zullen hem zelfs op hun laptop bekijken. Stoort je dat?

TARANTINO: Ik bekijk nooit films op laptops. Nooit. Ik heb het een paar keer geprobeerd en ik kan het niet. Het heeft met generaties te maken. Ik haal mijn nieuws ook niet op het internet. Ik lees kranten en kijk tv. Films op tv bekijken lukt wel, ik doe dat al mijn hele leven. Telkens wanneer ik mezelf opwind over de teloorgang van de bioscoopcultuur, denk ik aan al die geweldige films die ik alleen op tv heb gezien. Met fucking commercials ertussenin. Het heeft me er nooit van weerhouden om ervan te genieten, maar uiteraard gaat niks boven een bioscoopervaring. Alleen in een cinema kun je de beelden echt voelen en de geluidmix ten volle ervaren. Je moet onderworpen worden aan beeld en geluid. Dat is de essentie van film. Dat onderscheidt cinema van tv. En zo heb ik The Hateful Eight ook geconcipieerd. Als iets groots en episch, als iets om ook fysiek naar op te kijken. Dat wil niet zeggen dat je de film niet op tv kunt bekijken. De ideale test voor een film is en blijft: maak een pan and scan-versie op VHS, trek daar vier kopijen van, bekijk de vierde kopij op een gewoon tv-scherm en als je dan nog mee bent met het verhaal en ervan geniet, dan is het een fucking goede film, alright?

Heb je die test al gedaan met The Hateful Eight?

TARANTINO: Nee. Maar ik ben er zeker van dat hij de test zou doorstaan. Misschien is het zelfs mijn beste.

THE HATEFUL EIGHT

Vanaf 6/1 in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH

Quentin Tarantino: ‘EEN WESTERN MAKEN IS FUN, ALRIGHT? ALS PRODUCENTEN WISTEN HOEVÉÉL FUN, ZE ZOUDEN REGISSEURS ZELFS NOOIT BETALEN.’

Quentin Tarantino: ‘IK BLIJF BIJ MIJN VOORNEMEN OM TE STOPPEN NA MIJN TIENDE FILM. HET MAG GEEN NINE-TO-FIVE JOB WORDEN. VRIJBLIJVENDE PRULLEN ZIJN ER AL GENOEG.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content