In het vierde seizoen van Mad Men wordt de wereld van Don Draper op zijn kop gezet, met schitterende gevolgen. Gesprek met bedenker en schrijver Matthew Weiner. ‘Mijn grootste angst is dat ik mezelf begin te herhalen.’
Shut the door. Have a seat. Zo heette de laatste aflevering van het derde seizoen van Mad Men. De titel kan even goed slaan op de manier waarop je Mad Men het best bekijkt, vanuit een gemakkelijke zetel en met de deuren stevig in het slot, zodat je niet gestoord wordt. Dat geldt zeker voor het wederom fantastische vierde seizoen, waarin – stop met lezen als u nog niet door seizoen drie heen bent! – Don Draper in het reine moet komen met zijn stukgelopen huwelijk en tegelijk het nieuwe reclamebureau Sterling Cooper Draper Pryce in de markt moet zetten.
De keuze om de professionele en persoonlijke wereld van Don Draper op het einde van het derde seizoen om te woelen, was een meesterzet van Matthew Weiner, de bedenker van de serie die dankzij Mad Men een van de meest gelauwerde – én best betaalde – tv-schrijvers van het moment is geworden. Enkele weken geleden moest Weiner naast de resem Emmy’s, Golden Globes en andere Bafta’s die al op zijn schoorsteen staan, een plaatsje maken voor een eremedaille van de burgemeester van Parijs. Toen Mad Men begin maart van start ging op Sundance Channel in Frankrijk, kreeg Weiner in het bureau van Bertrand Delanoë namelijk een ‘Grande Médaille de Vermeil de la Ville de Paris’ opgespeld, en vlak voor hij naar de uitreiking ging, konden we de man spreken in een hotel vlak bij het stadhuis.
Phil Abraham, een van de vaste regisseurs van ‘Mad Men’, noemde de start van het vierde seizoen ‘ongelooflijk uitdagend’. Was dat voor jou hetzelfde?
Matthew Weiner: Absoluut: toen ik het scenario voor de eerste aflevering schreef, liep ik echt over van de energie. Enerzijds omdat ik een manier moest vinden om mezelf te bevrijden uit de hoek waarin ik me geschilderd had na het derde seizoen, anderzijds omdat ik iets ging doen wat redelijk onconventioneel op televisie is, namelijk het hele decor van een serie veranderen. Mad Men kreeg sowieso na elk seizoen een boost, omdat we telkens een bepaalde periode overslaan en er dus altijd een beetje mysterie bestaat over wat er tussenin gebeurd is, maar deze verandering was veel dramatischer. Ik had echt het gevoel dat ik aan een nieuwe reeks begon.
Was het moeilijk om te beslissen welke personages naar het nieuwe seizoen mee mochten en wie er geschrapt werd?
Weiner: Het was vooral moeilijk om het de betrokken mensen te vertellen. Die acteurs zijn mijn familie geworden, en Mad Men is voor hen natuurlijk een belangrijke bron van inkomsten. Kiezen welke personages er zouden afvallen, was niet zo lastig, want dat volgde automatisch uit het verhaal. Het enige waarvoor ik bang was, was dat het publiek niet zou pikken dat Betty Draper veel minder in de reeks zat.
Je staat bekend als iemand die alle details op de set in de gaten houdt. Je zult met de bouw van het – schitterende – decor van het nieuwe reclamebureau wel je handen vol hebben gehad?
Weiner: Het was een huzarenstukje, ja, zeker omdat we Sterling Cooper Draper Pryce een heel ander uitzicht wilden geven dan Sterling Cooper. Dat bureau zag er heel klassiek uit, met grote bureaus en veel houtwerk, terwijl het nieuwe decor echt de sfeer van de jaren 60 moest uitademen. Maar ik ben niet de enige die op de details let, hoor: iedereen op de set – de kappers, de designers, de kostuummakers – onderzoekt alles tot in de puntjes. Dat moet ook, want als ik je op een misser of een leugen betrap, dan ziet het er niet goed uit voor jou. (Lacht)
Klopt het dat je ooit een schaal met appels hebt geweigerd omdat die er niet sixties genoeg uitzagen?
Weiner:(Lacht) Ja, maar om mezelf te verdedigen: het was een soort die in de jaren 60 écht nog niet bestond en ze waren een stuk groter dan de appels uit die tijd. Het fruit dat we vandaag eten is enorm in vergelijking met dat van toen, vanwege de betere teelt- en selectiemethodes, en de appels die ze mij brachten, waren gigantisch. (Lacht) Ik denk dat je zulke appels in de sixties enkel op kermissen of jaarbeurzen had gevonden.
Fouten zoeken in ‘Mad Men’ is op het internet bijna een sport geworden. Doet het pijn als iemand ontdekt dat er iets niet klopt?
Weiner: Ik haat het. Toen in het eerste seizoen Joan Holloway de zin ‘The medium is the message’ van Marshall McLuhan gebruikte en mensen me erop wezen dat het boek van McLuhan waarin die zin staat pas jaren nadien uitgekomen is, heb ik daar letterlijk van wakker gelegen. Nu goed, als sommige mensen hun plezier uit de serie halen door naar fouten te zoeken, dan ben ik blij dat we ze af en toe eens iets kunnen geven. (Grijnst)
Je hebt jarenlang meegeschreven aan ‘The Sopranos’: wat is het belangrijkste dat je daar geleerd hebt?
Weiner: Dat als ik geïnteresseerd ben in het verhaal er een grote kans is dat ook het publiek geïnteresseerd zal zijn. Het klinkt eenvoudig, maar voor ik David (Chase, bedenker van ‘The Sopranos’; nvdr.) leerde kennen, had ik dat nog nooit eerder iemand horen zeggen. Maar David geloofde erin en hij heeft ook bewezen dat het klopt. Je hoeft niet alles uit te leggen en in woorden te gieten: zolang je het interessant houdt, zullen de kijkers wel volgen.
‘Mad Men’ zit niet op een betaalzender als HBO, maar op AMC, een commerciële omroep die van reclame leeft. Ik vind het opvallend dat als je de reeks op dvd bekijkt, je niet kunt zeggen waar de reclameblokken oorspronkelijk zaten, wat bij de meeste Amerikaanse series wel het geval is. Heb je daar een trucje voor?
Weiner: Neen, behalve dan dat ik geen rekening houd met de reclame. (Lacht) De meeste Amerikaanse series lassen vlak voor een onderbreking een cliffhanger in, zo van: Ta-daa! Blijf zeker zitten tot na de reclame! Ik besteed daar gewoon geen aandacht aan.
Ik kan me voorstellen dat je het niet eens bent met iemand als David Simon van ‘The Wire’, die zegt dat kwaliteitsdrama op tv pas mogelijk werd toen schrijvers dankzij HBO niet meer verplicht waren om rond reclameblokken te schrijven?
Weiner: Hij heeft gelijk én ongelijk. HBO heeft een erg belangrijke rol gespeeld, omdat men daar bewezen heeft dat series die zich op een nichepubliek richten ook winstgevend kunnen zijn en omdat dankzij The Sopranos, The Wire en de rest mensen gewoon zijn geraakt aan trage, meanderende vervolgverhalen op tv. Wij hoeven nu niet meer te denken: waar houdt de massa van? Maar wel: waar houden wij van? Daardoor kun je veel persoonlijkere verhalen vertellen die uit de band springen.
Aan de andere kant hoeven kwaliteitstelevisie en reclame elkaar niet per se in de weg te staan, zolang je als schrijver voldoende vrijheid krijgt. Ik heb nog nooit rond reclameblokken geschreven, maar men heeft mij ook nooit gevraagd om dat te doen. De commercials zijn nooit het probleem geweest, wel het feit dat de grote zenders de schrijvers verplichten om hun verhaal op die onderbrekingen af te stemmen. Kijk, een aflevering van Mad Men is 47 à 48 minuten lang, terwijl een aflevering van een dramaserie op een van de grote commerciële zenders hoogstens 42 minuten duurt. En daarvan wordt dan zeker 5 minuten verspild aan die cliffhangers vlak voor de reclameblokken en een korte samenvatting van wat er al gebeurd is erna. Dat heb je niet in Mad Men, en met die gewonnen tijd kun je je verhaal veel beter vertellen.
Goed, voor mij als creatieveling zijn die reclameblokken natuurlijk hinderlijk, en er zijn afleveringen geweest die verpest werden door de onderbrekingen, maar uiteindelijk betalen de adverteerders wel de rekening. Een beperking is pas een beperking als je ze ook zo ervaart. Omdat Mad Men op AMC zit, mag er niet gevloekt worden en kan ik geen naakt tonen. Je kunt dat ergerlijk vinden, maar tegelijk is het een stimulans voor je creativiteit. Neem nu seks: Mad Men is een heel sexy serie, net omdat we de daad zelf niet tonen.
Je hebt in een interview gezegd dat ‘Mad Men’ niet langer dan zeven seizoenen zal lopen: klopt dat?
Weiner: Dat heb ik nooit gezegd. De journalist in kwestie vroeg me alleen hoelang een tv-serie in het algemeen zou moeten meegaan, en de series waarvan ik houd, zijn na zes of zeven seizoenen geëindigd. Dat is alles: zeven is voor mij een mooi cijfer, maar ik wil me er niet op vastpinnen. Ik wil er in ieder geval mee stoppen voor ik mezelf begin te herhalen. Mijn grootste angst in de eerste drie seizoenen was dat Mad Men een formule zou worden, dat we dingen zouden doen die we al gedaan hadden. Door de omgeving te veranderen werd dat risico natuurlijk meteen een stuk kleiner, maar ik blijf toch op mijn hoede. Ik wil echter ook vermijden dat ik in een ‘binaire’ manier van schrijven terechtkom, waarbij je uit vrees jezelf te herhalen telkens net het omgekeerde doet van wat je al gedaan hebt. Hoelang dat duurt, weet ik niet. Eigenlijk is het simpel: ik wil me niet vervelen met Mad Men. Mijn eigen korte aandachtsspanne houdt de reeks interessant. (Lacht)
Weet je al hoe ‘Mad Men’ zal eindigen?
Weiner: Ik heb een idee voor de finale, ja, dat bij me is op gekomen toen ik me realiseerde dat Mad Men langer dan twaalf afleveringen zou duren. (Lacht) Het is de enige verhaallijn waarvan ik, als ze opgeworpen wordt in de schrijverskamer, zeg: ‘Neen, dat gaan we nu nog niet doen, we bewaren het voor het einde.’
Tot slot: ‘Mad Men’ heeft de afgelopen jaren talloze onderscheidingen gekregen, wordt uitgebreid bewierookt in de pers, beïnvloedt de modewereld… Wat doet er jou het meeste plezier?
Weiner:(Blaast) Goh, dat is een lastige vraag. Ik sta zelf namelijk nog altijd te kijken van de weerklank die Mad Men krijgt. Het eerste waaraan ik denk, zijn de Mad Men-feestjes, waarbij mensen zich als de personages verkleden en bij elkaar komen om samen naar een nieuwe aflevering te kijken. Het is echt niet in woorden te vatten hoe goed het voelt als je hoort dat zulke dingen voor jouw serie georganiseerd worden. Ik vind het ook altijd fijn als iemand me komt vragen wat er in de reeks nog zal gebeuren. Ik laat natuurlijk niets los, maar het feit dat ze zo nieuwsgierig zijn, bewijst dat ik iets goed doe. Er is toch niets mooiers dan een vervolgverhaal waarbij je maanden- of zelfs jarenlang de aandacht van je publiek moet vasthouden? Ik wil dat Mad Men verslavend is, dat je na een aflevering nauwelijks kunt wachten op de volgende, en telkens als iemand mij vraagt hoe het verhaal voortgaat, weet ik dat ik daarin tenminste geslaagd ben.
MAD MEN – SEIZOEN VIER
Uit op 25/5 (A-Film). Het vierde seizoen wordt in het najaar uitgezonden op Acht.
DOOR STEFAAN WERBROUCK
‘Het is echt niet in woorden te vatten hoe goed het voelt als je hoort dat er rond jouw serie ’theme party’s’ worden georganiseerd.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
