Film: *** Extra’s: **** (20th Century Fox Home Entertainment)

Anno 1970 was M*A*S*H (afkorting van Mobile Army Surgical Hospital) een monument van anti-establishment ‘cool’. Donald Sutherland, Elliott Gould en Tom Skerritt zijn drie jonge chirurgen die tijdens de oorlog in Korea de talloze zwaargewonden moeten oplappen. De omstandigheden waarin ze moeten opereren zijn erbarmelijk, het bloed spat langs alle kanten, maar dat kan zeker hun cynische pret en gevoel voor smaakloze en seksistische ‘practical jokes’ niet drukken. Niet alleen het leger maar elke vorm van autoriteit moet het ontgelden in de allereerste Hollywoodproductie waarin ook het geloof in God openlijk belachelijk wordt gemaakt. Altman gooide er directe verwijzingen naar de oorlog in Korea zo veel mogelijk uit, om de aandacht te vestigen op een andere oorlog – Vietnam, -die toen nog taboe was in de Amerikaanse cinema.

M*A*S*H lijkt vaak op een aaneenrijging van half geïmproviseerde antimilitaristische sketches – ook dat viel in de protestjaren erg in de smaak. Maar make no mistake: de nonchalante stijl is slechts schijn, al vanaf zijn doorbraakfilm toont Robert Altman zich een meester van de panoramische mise-en-scène, de overlappende dialoog en de zinvolle telelensfotografie.

In zijn anekdotische regisseurscommentaar (helaas doorbroken met te veel stiltes) vertelt Altman hoe hij deze film bijna in ’t geniep draaide op het studioterrein van 20th Century Fox en hoe de top van Fox hem liet begaan zo lang hij maar onder het budget bleef – ze hadden immers de handen vol met de productie van twee andere oorlogsfilms ( Patton en Tora! Tora! Tora! ) waar ze wél in geloofden. Dit goedkoop, in de achtertuin gedraaid vluggertje groeide echter uit tot een fenomeen, won de Gouden Palm op het filmfestival van Cannes, lanceerde de carrières van laatbloeier Altman (toen al 45), Gould en Sutherland en bracht een hoogst populaire tv-serie voort met Alan Alda (waarover Altman zich overigens denigrerend uitlaat: ‘quite a racist thing’).

Deze Special Edition bevat ook maar liefst drie documentaires (samen goed voor bijna twee uur) waarin het verschijnsel M*A*S*H vanuit alle mogelijke hoeken wordt belicht en waarin studiobazen, die in de regisseurscommentaar een veeg uit de pan krijgen, retrospectief hun aandeel in het succes opeisen.