Ze is Iggy Pop met meer energie, Neil Young met betere poëzie en – misschien nog haar beste omschrijving – Keith Richards in een vrouwenlichaam. Na een leven vol tegenslag heeft Lucinda Williams in Amerika eindelijk de status die ze al meer dan dertig jaar verdient: die van country- én rock-‘n-rollmonument. Nu hier nog.

De naam van vrouwelijke Keith Richards dankt Lucinda Williams (54) vooral aan haar liefde voor de fles. Haar voorkeur voor fout mansvolk, met een reeks stormachtige en vooral rampzalige relaties als gevolg, leverde haar dan weer het koosnaampje ‘de Courtney Love van de country’ op. Maar haar grootste strijd was die om een beetje erkenning: jaren, nee decennia lang moest Williams ploeteren om te kunnen overleven als muzikante. Hoewel ze al op haar zeventiende begon op te treden in de bars van New Orleans en in 1979 haar eerste plaat opnam, moest ze in de jaren 80 als serveerster en platenverkoopster werken om de eindjes aan elkaar te knopen. Toegegeven: hoog lag haar muzikale productie niet. Over haar eerste vier platen deed ze 20 jaar. Al schrijft ze dat vooral toe aan platenbazen die er niets van snapten. ‘Ze zagen geen brood in me omdat ze dachten dat ik te rock-‘n-roll was voor het countrypubliek, en te country voor de rockfans.’ Haar weigering om zichzelf te censureren zat er natuurlijk ook voor iets tussen. Een van de redenen waarom Williams ‘de beste vrouwelijke songschrijver aller tijden wordt genoemd, is haar verrukkelijke mix van poëzie en rauwe seks. In Right Time, het openingsnummer van haar doorbraakplaat Car Wheels uit 1998, ligt ze al meteen op haar rug te kreunen. Een videoclip van het nummer werd afgeblazen toen de platenfirma vernam dat Williams de tekst letterlijk wilde acteren. ‘Dichters censureren zichzelf niet’, zegt ze daarover. En als iemand haar vraagt of ze nooit gêne voelt wanneer ze zichzelf zo blootgeeft: ‘Hell no!’ Haar volharding wierp uiteindelijk vruchten af: vandaag heeft ze drie Grammy’s op zak, wordt ze in één adem genoemd met Bonnie Raitt en Emmylou Harris én op handen gedragen door groten als Tom Petty, Willie Nelson en Neil Young. Williams: ‘Ik heb altijd geweten dat ik alleen maar beter zou worden.’

‘Where Is My Love’, ‘Unsuffer Me’… Het gaat je voor de wind in je carrière maar niet in de liefde, leid ik af uit de songtitels op je nieuwe plaat ‘West’.

Lucinda Williams: Toch wel: vier jaar geleden, toen ik van Nashville naar de Westkust verhuisde, heb ik de man van mijn leven ontmoet, Tom. We zijn verloofd en gaan binnenkort trouwen. Nu is mijn leven ingedeeld in twee delen: vóór Tom, en na Tom.

Dan haal je op ‘West’ onaangename herinneringen aan het verleden op?

Williams: De meeste songs gaan over mijn ex. Ik kende zijn drank- en drugsverleden wel, maar toen ik hem leerde kennen was hij clean. Helaas: hij herviel, ging weer aan de heroïne, werd humeurig, agressief en soms ronduit krankzinnig. Het was de meest gewelddadige relatie die ik ooit heb meegemaakt – sindsdien weet ik wat de term ‘battered woman syndrome’ betekent.

Je zat vast in een relatie die je vernietigde.

Williams: Precies. Ik heb er een tijdje over gedaan om dat te verwerken, maar nu wil ik er openlijk mee naar buiten komen. Relationele mishandeling is een taboe, en ik heb een hekel aan taboes.

Hoe gaat je ex met die openheid om?

Williams: We zijn nog altijd vrienden – de meesten van mijn exen, trouwens – en hij weet ondertussen hoe fout hij geweest is. Hij kan ermee leven.

In ‘Come On’ zet je hem anders zwaar voor schut: ‘Dude, I’m so over you/You don’t even have a clue/ All you did was make me blue/ You didn’t even make me… come… on!’

Williams: Die song gaat niet over hem! Het is een statement over het soort man dat je het bed in lult en er vervolgens niks van terechtbrengt: het ‘slam bam, thank you ma’am’-type’. Het is ook een parodie op de mannelijke rockcultuur uit de jaren 70: macho’s op het podium, mietjes in bed. Ken je dat verhaal niet over Jim Morrison ( zanger van The Doors, nvdr. )? Hij had blijkbaar een seksuele disfunctie. Misschien omdat hij te veel drugs nam, maar daar gaat het niet om: he was a bad lover, punt.

Je noemde ‘Come On’ tijdens een recent optreden ‘female cock rock’…

Williams: ( lacht) Dat is het toch!?

En je zei dat je er trots op bent 54 te zijn.

Williams: Oh, dat doe ik gewoon om de reacties te peilen: er valt even een stilte en dan hoor je het gefluister: ‘ She can’t be!?‘ Het streelt mijn ego ( gniffelt)

Op twee songs neem je afscheid van je moeder, die in 2004 is gestorven: ‘Fancy Funeral’ en ‘Mama You Sweet’. Je bent niet mals voor haar.

Williams: Of ik ben niet mals voor mezelf – het is maar hoe je het bekijkt. Ik vrees dat veel mensen er zich zullen aan storen, maar het kan me niet schelen. Moeders zijn bij leven al heiligen, en als ze sterven worden ze een sacrament. Ik aanvaard dat, maar in mijn geval confronteerde haar dood me vooral met mezelf en waarom ik geworden ben wie ik ben. En haar begrafenis was een hel: ik werd onder druk gezet door haar familie om haar een begrafenis te geven die ze in mijn ogen niet eens had gewild. Ik heb ervoor betaald, maar ik ben er niet naartoe geweest. Ik heb op mijn manier afscheid van haar genomen.

‘West’ bevestigt je imago van vrouw die het ongeluk opzoekt om er goede songs over te schrijven.

Williams: That really freaks me out! Ik wentel me níet in melancholie en ik ben níet zwartgallig. Integendeel: ik ben vrij positief ingesteld, en al mijn songs eindigen op een hoopvolle noot. Maar ik zing wel over het échte leven: dat van mezelf én van anderen. Als ik me slecht voel, krijg ik trouwens geen letter op papier. Dan zit ik zoals iedereen een godganse dag in de sofa naar tv te gapen, of ga ik shoppen.

Je vader is de gerespecteerde dichter Miller Williams. Komt het door hem dat je je zo gemakkelijk blootgeeft?

Williams: Dat denk ik wel. Hij heeft nooit in taboes geloofd. Hij was bevriend met schrijvers als Charles Bukowski en Allen Ginsberg. Dat waren lui die over alles schreven: van een kat die lag te slapen tegen het raam tot de stomende seks waarover ze fantaseerden. Ze censureerden zichzelf niet. Ze geloofden dat alle onderwerpen bespreekbaar waren zolang je maar met een zeker vakmanschap en originaliteit te werk gaat. Dat is ook mijn ambitie.

‘WEST’

Uit op 9/2 bij Universal

Door Steven Tuffin