SCHRIJVERS BEZOCHT VANUIT ZIJN boeiend niet-westerse oogpunt, bestudeert V. S. Naipaul de culturele ijkpunten van onze westerse literaire iconen.

V. S. Naipaul

Picador, 203 blz., a 18,80

Literary Occasions

Nobelprijswinnaar Nai- paul was een echte laatbloeier. Hij wou weliswaar al schrijver worden op zijn elfde, maar begon er pas veel later mee. Hij las de klassiekers, en vond dat de moderne roman doordrongen was van een Europees kosmopolitisch idioom waarin hij moeilijk zijn draai vond. Want zelfs de westerse reisschrijvers die over andere samenlevingen berichtten (D.H. Law- rence, Aldous Huxley) waren steeds stadsmensen die vanuit een kolonialistische reflex schreven. Tegelijk besefte Naipaul dat het gevaar bestond dat zijn romans als een exotisch curiosum zouden ontvangen worden door westerse ogen. Hij was zelf kind van Indische migranten die in het Caraïbische Trinidad waren aangespoeld. Pas nadat hij Joseph Conrads Heart of Darkness herlas, slaagde hij erin zijn unieke, sceptische en vrijdenkende oogpunt te ontwikkelen. Het voordeel van zijn literaire vorming is dat hij zich nauwelijks bewust was van literaire scholen of trends en steeds zijn eigen mannetje is blijven staan. Zijn oeuvre is vaak semi-autobiografisch, en legt een sterke nadruk op de wijze waarop zijn culturele identiteit een soort van fictie is – een verduiveld interessante en geloofwaardige fictie. Deze elf essays over de mysteries van het schrijverschap bevatten een schat aan informatie over Naipauls visie op de machinaties van de literaire fictie. In het essay Conrad’s Darkness and Mine tracht hij te beschrijven waarom Conrad hem in eerste instantie helemaal niet kon boeien. In een gelijkaardig essay doorgrondt hij wat het fenomeen Rudyard Kipling (bekend van The Jungle Book) voor hem betekende. Naipauls blik op de westerse literatuur veroorzaakt meer dan eens een verfrissende cultuurshock. Zo bevat het boek een hilarische analyse van het werk van een zekere Chaudhuri, een oude Indische brompot die zich beschouwde als de laatste Ariër. In plaats van te wandelen als de Indiërs, die langzaam stappen ‘als gewortelde bomen die waaien in de wind’, wandelde hij door de straten van Calcutta ‘als een Europeaan, snel en met een doel voor ogen’. Oudere mensen riepen hem na met ‘Links! Rechts! Links! Rechts!’ De kinderen plaagden hem met ‘Johnnie Walker!’ Chaudhuri verafschuwde bovenal de hippies die in India de zogenaamde superieure seksuele kennis van de Hindoes kwamen opzoeken en ‘het laatste greintje seksuele gezondheid dat we nog bezitten trachten te vernietigen’. Geef toe, een westerling had het niet kunnen verzinnen. Olivier Braet

Olivier Braet