Margaret Atwood besluit met MaddAddam de dystopische trilogie waar ze in 2003 met Oryx en Crake aan begon. Een klap op de vuurpijl is het echter niet geworden.

Aan sciencefiction, of misschien beter, met een term van wijlen Anthony Burgess, aan futfic (‘future fiction’) heeft Atwood zich eerder gewaagd. Met Het verhaal van de dienstmaagd (1985), over een Noord-Amerikaanse nabije toekomst van theocratische totalitaire dictatuur, leverde ze meteen ook een geweldig boek af. De MaddAddam-trilogie echter boeit minder, althans zeker dit slotdeel.

Oryx en Crake had nog de verdienste weer een nieuwe wereld op te roepen – aan verbeeldingskracht heeft het Atwood nooit ontbroken. Maar daar is het verrassende, zeker na deel twee, Het jaar van de vloed (2009), nu dus echt wel af. De reuzels (levensgevaarlijke vleesetende reuzenvarkens met menselijk hersenweefsel), de MooiHairs (een soort schapen met mensenhaar) en de overige genetisch ‘gesplicete’ nieuwe diersoorten (de vertaalster is af en toe nogal gemakzuchtig): die kennen we ondertussen wel, net zoals de ontmenselijkte Painballers, het zeer gewelddadige soortement SA’ers die voor de spanning in het verhaal moeten zorgen. Af en toe is er ook wel humor, die je bijvoorbeeld onweerstaanbaar aan Shrek doet denken (‘Hou alsjeblieft op met zingen’), maar, tja, het houdt toch niet echt over.

De voorgeschiedenis, heel kort: Crake, een geniale wetenschapper, ontwikkelde een virus waarmee hij geprobeerd heeft de hele mensheid weg te vagen. Hij had al in vervanging voorzien: de Crakers, een door hem gebio-engineerde transhumane soort. Deze volstrekt vredelievende, niet-carnivore, niet door seksuele jaloezie bezwaarde (en ook, al was dát niet de bedoeling, met een heel bijzonder, onwelluidend zangtalent toegeruste), een beetje dommige wezens moeten de bloedbevlekte geschiedenis van homo sapiens sapiens doen vergeten. Overigens zijn er van die laatste toch her en der nog enkelen in leven gebleven.

Een van hen, Toby, een van de hoofdpersonages van deel twee, mag ook dit derde deel openen. Zij behoort tot de Hoveniers van de Heer, een goedaardige sekte van ecoreligieuzen, gesticht door iemand die zich Adam Een liet noemen. Die sekte had zich al jaren voor de door Crake ontketende apo- calyps teruggetrokken uit een verloederde wereld waarin ook rechtspraak en wetshandhaving geprivatiseerd waren en die totaal beheerst werd door biotechgiganten, de ‘Corporaties’, die in hun labs nieuwe ziekten lieten ontwikkelen, zodat ze daar weer pillen tegen konden verkopen – u dacht nu toch niet aan Monsanto, of zo? Maar eigenlijk is MaddAddam vooral het verhaal van Adam Eens broer Zeb, die behoort tot de MaddAddamieten, een kleine groep die in het actieve verzet tegen de ‘Corps’ is gegaan. In dat verhaal is de schurkenrol weggelegd voor zijn vader, de Dominee, een machtswellustige goorlap die de een tijdlang zeer winstgevende Kerk van PetrOleum had opgericht en die –

Enzovoort. Het slot is misschien hoopvol, misschien ook niet (willen wij als soort werkelijk worden ‘opgevolgd’ door enigszins schaapachtige creaturen als de Crakers?). Maar al is het verhaal een stuk minder drammerig dan dit zeer korte aperçu ervan onvermijdelijk wel moet lijken: alleen Atwoods vurigste fans zullen dit boek werkelijk zeer geboeid uitlezen, lijkt me.

MADDADDAM **

Margaret Atwood, Prometheus, (originele titel MaddAddam), 445 blz., ? 19,95.

HERMAN JACOBS

SLEUTELZINNEN

Misschien is dat wel wat Crake voor ogen had, denkt Toby. Misschien wilde hij ons puur maken.