Na Frankfurt, Berlijn en Melbourne is de epische expositie over Stanley Kubrick vanaf volgende week ook te bewonderen in het Caermersklooster in Gent.

Voor alle info over de Stanley Kubricktentoonstelling in het Gentse Caermersklooster en de Kubrickhommage op het Filmfestival van Gent, zie pagina 66.

Stanley Kubrickfans kunnen alleen maar betreuren dat de grote regisseur over een periode van 48 jaar maar dertien films heeft gemaakt. Maar wie door de Stanley Kubricktentoonstelling in het Caermersklooster wandelt, zal verbaasd zijn dat de in 1999 overleden cineast er hoe dan ook in slaagde om dat magistrale oeuvre bij elkaar te krijgen. Want elke film – zo blijkt uit documenten, schetsen, schaalmodellen, studiomemo’s, scriptversies, geannoteerde draaiboeken, briefwisseling, storyboards, opnameschema’s, decorstukken, kostuums en rekwisieten – was het resultaat van een monumentale research, een maniakale voorbereiding, een grootschalige planning en een totale controle over elke fase van het filmproces, tot en met de marketing en de releasecampagne.

Kubricks perfectionistische methode leek wel een militaire operatie, te vergelijken met de historische veldslagen die de regisseur van Spartacus en Barry Lyndon zo overrompelend wist te ensceneren. Voor elk nieuw project dompelde Kubrick zich jarenlang onder in de wereld die hij voor de lens wou toveren, telkens een totaal tegengesteld universum, telkens in een ander genre, dat hij steevast naar zijn hand zette en met welhaast fanatieke bezetenheid tot een puur Kubrickobject wist te kneden.

Elke film krijgt een apart zaaltje, zodat je ook als toeschouwer telkens een nieuwe wereld betreedt. Je kunt binnenwandelen in het brein van HAL 9000, de picturale invloeden van Barry Lyndon bewonderen (waarvoor Kubrick door Zeiss nieuwe lenzen liet ontwerpen die gevoelig waren voor kaarslicht, vaak de enige lichtbron van de 18e-eeuwse interieurs) , de levensgrote naakte mannequins strelen van de futuristische milk bar uit A Clockwork Orange, of geduldig Kubricks correspondentie met Vladimir Nabokov bestuderen over zijn bewerking van Lolita.

Mede door de zorgvuldig gekozen fragmenten maakt deze expositie overduidelijk hoe sterk Kubricks conceptuele filmkunst beheerst wordt door almaar terugkerende visuele motieven. Zo is er zijn obsessie met geometrische patronen. Dat gaat van de strenge tracking shots door de loopgraven van Paths of Glory via de gigantische War Room in Dr. Strangelove (een van de meesterstukjes van Ken Adam, beroemd voor zijn James Bonddecors), tot het majestueuze reuzenrad in 2001: A Space Odyssey. Een ander favoriet Kubrickmotief dat deze tentoonstelling concreet belicht, is hoe een overheersend decor ook een mentale constructie is, zoals het ingesneeuwde labyrint in de finale van het kille horrorepos The Shining.

Het meest onthullend en indrukwekkend zijn de zalen gewijd aan de niet gerealiseerde projecten. Het gaat hier niet zomaar om vage wensdromen, maar om echte spookfilms die in de expositieruimte bijkans tot leven komen. Zo had The Aryan Papers Kubricks grote film over de Holocaust moeten worden; al vanaf de jaren zeventig zocht hij naar een geschikt filmscenario over de vernietiging van de Europese Joden. Helaas werd dit project op het allerlaatste moment afgeblazen omdat Kubrick zich ingehaald voelde door het thematisch verwante Schindler’s List van Steven Spielberg .

De Kubrickkenner wist al dat de regisseur vele jaren had geïnvesteerd in zijn afgesprongen Napoleon-film met Jack Nicholson, maar als je al zijn voorbereidend werk geëtaleerd ziet (van een grote kast volgestouwd met boeken over keizer Bonaparte en een ladekast met duizenden steekkaarten waarop de cineast alle mogelijke biografische gegevens noteerde van tijdgenoten van Napoleon, tot het definitieve draaischema, verspreid over het Europese continent), is het alsof Kubrick deze superproductie met 35.000 figuranten wel degelijk heeft gemaakt. In zijn hoofd althans. Zodat deze expositie niet alleen een fascinerende reis door de filmografie van deze filmreus wordt, maar ook door het brein van een van de grootste beeldenmakers van de vorige eeuw.

Patrick Duynslaegher

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content