Hoe onomkeerbaar is het lot, vraagt Steven Spielberg zich af in ‘Minority Report’, een opzienbarend toekomstvisioen waarin moorden tot het verleden behoren.

Door Patrick Duynslaegher

‘Minority Report’, vanaf 2 oktober in de bioscoop

HET RAPPORT VAN STEVEN Op www.focusknack.be hebben wel al onze recensies van Spielbergs vorige films verzameld. Klik en vergelijk.

Hij is zonder enige concurrentie de meest succesrijke regisseur (en uitvoerende producent) aller tijden. Zijn invloed is alomtegenwoordig: op het filmbedrijf (dat hij grondig omwoelde met de introductie van de zomerse blockbuster – Jaws), in tv-series ( ER, Band of Brothers), en tekenfilms, in videogames en pretparken. Is het omdat Steven Spielberg niets meer te bewijzen en te verliezen heeft, dat hij zich als filmmaker blijft vernieuwen?

Zijn twintigste lange speelfilm, Minority Report, is de eerste sciencefictionprent sinds Blade Runner – niet toevallig ook gebaseerd op een kortverhaal van Philip K. Dick (zie portret bladzijde 11) – die in een volstrekt geloofwaardige en unieke toekomstwereld speelt, met een feilloos evenwicht tussen het voorspelbare (ja, zo zal de wereld er in 2054 uitzien) en het verbazende (hemeltje lief, zal het echt zo’n hoge vlucht nemen?).

Tweeënvijftig jaar in de toekomst heeft de VS een waterdicht (?) systeem ontwikkeld om komaf te maken met doodslag. Dankzij een revolutionaire technologie die gebruik maakt van superbegaafde menselijke ‘Pre-Cogs’ die in een melkachtige vloeistof drijven en visioenen hebben van toekomstige moorden, kan een speciale politieafdeling uit Washington accuraat voorspellen wanneer een moord zal worden gepleegd. Nadat ze de op een reusachtig scherm geprojecteerde beelden van de zieners hebben gedecodeerd, worden de leden van het ‘Pre-Crime’ commando er op uitgestuurd om de dader preventief in te rekenen. Bij een passionele moord (niet beraamd maar spontaan) levert dat een spannende race tegen de klok op, zoals in de razende beginscènes met brio wordt gedemonstreerd.

Maar dan komt de verrassende wending die van Minority Report geen ‘whodunit’, wel een ‘willhedoit’ maakt. Teamleider John Anderton (Tom Cruise) wordt zelf door het futuristisch orakel als moordenaar aangeduid: binnen 36 uur zal hij een man ombrengen die hij niet eens kent. Cruise spendeert de rest van de film als de hoofdverdachte in een aangekondigde moord en wordt tijdens zijn vlucht achtervolgd door een vertegenwoordiger van Justitie (Colin Farrell) die twijfelt aan de onfeilbaarheid van de Pre-Cogs. Hebben die zich inderdaad vergist of is Cruise werkelijk de moordenaar? En zo ja, kan hij zijn lotsbestemming veranderen?

Voor deze furieus kinetische achtervolgingsthriller creëerden Spielberg en zijn medewerkers een sombere wereld van ‘futuro noir’, een combinatie van grofkorrelige beelden (het is alsof je de emulsie van de pellicule voelt), afgewassen kleuren, zware schaduwen en occasioneel schril verblindend licht. De film steekt vol clevere gadgets waar Spielberg geen overbodig beeld aan vuil maakt omdat ze gewoon integraal deel uitmaken van de hoogtechnologische neo-expressionistische Big Brother Is Watching You-toekomst. Zelfs de product placement is perfect logisch in een toekomst waarin de consument wordt bestookt met gepersonaliseerde hologramspotjes. Spielberg geeft staaltjes ten beste van zijn duizelingwekkende technische flair (de scène met de pupilscannende robotspinnen die opmarcheren naar een in bad ondergedompelde Tom Cruise is voorbestemd om klassiek te worden) en zijn narratief talent om complexe complotten eerst sluw te verhullen en ze daarna glashelder te ontrafelen. Maar zijn ambitieuze en provocerende film barst ook van de ideeën en ethische dilemma’s die je niet meteen met multiplexsensaties associeert (Spielberg noemt het dan ook een ‘fijnproevers popcorn film’). Er zijn scènes die je nooit van de schepper van E.T. zou hebben verwacht (Tom Cruise die na een akelige oogtransplantatie achter zijn eigen oogballen aanrent!), maar tegelijkertijd besef je dat hij alleen ze zo onvergetelijk in beeld had kunnen zetten.