KLOPT HET HART VAN RADIOHEAD NOG ?

Vlnr.: COLIN GREENWOOD bas, synths JONNY GREENWOOD gitaar THOM YORKE zang PHIL SELWAY drums ED O'BRIEN gitaar

Het is weer zover: grote muzikale naam lost nieuwe plaat via internet, stijl ‘donderslag bij heldere hemel’. Geeuw, gekrab aan de onderrug, argwaan ook. Gelukkig is de nieuwe Radiohead effectief goed.

Kaartjes met een tekstflard in de brievenbus van fans. Een dagenlange onzichtbaarheid online. Dan op 3 mei het schot voor de boeg genaamd Burn the Witch, voorzien van een animatievideo die zinspeelde op de vluchtelingencrisis en de stigmatisering van moslims. Drie dagen daarna een tweede song, Daydreaming, visueel geschraagd door een clip van regisseur Paul Thomas Anderson (die zelf een beroep deed op gitarist Jonny Greenwood voor muziek bij zijn films There Will Be Blood, The Master en Inherent Vice). En toen de verlossende boodschap: op zondagavond 8 mei zou Radioheads nieuwe plaat A Moon Shaped Pool digitale vrijheid krijgen, gevolgd door een tastbare release op 17 juni.

Dat vindt u misschien aanstellerij. Maar dat popartiesten eerst rook blazen om alleman erop te wijzen dat ze een nieuw vuurtje hebben gestookt, is volkomen natuurlijk. Platen die als een vrijwel totale verrassing aan de economie worden prijsgegeven zijn zowat maandelijkse kost. Alleen al dit jaar knepen Rihanna, Kanye West, Beyoncé en James Blake de tube met datzelfde marketingglijmiddel fijn.

Mag allemaal, zolang die fratsen de muziek maar niet overschaduwen. Maar na de triomfbogen The Bends (1995), OK Computer (1997) en Kid A (2000), en voorts het uitgezaaide moois op Amnesiac (2001) en Hail to The Thief (2003), waren me van Radiohead de laatste jaren bovenal die extramuzikale statements bijgebleven. Het ‘betaal wat u wil’-verhaal rondom In Rainbows (2007). De publiekelijke vervloeking van Spotify als gatlikker van de grote platenlabels. Thom Yorkes tweede soloplaat Tomorrow’s Modern Boxes (2014), die als BitTorrent-bundel verscheen.

De overwegingen waren nobel, daar niet van. Sinds de beëindiging van het contract met Parlophone/EMI kon Radiohead volop brainstormen over nieuwe distributiemodellen. Met één constante: het internet als een gezwinde, onbelemmerde manier om het geïnteresseerde volk te bereiken. Alleen geeft het te denken over de nonchalance waarmee zelfs goedbedoelende bands vandaag over commerciële implicaties heen stappen wanneer de nieuwsgierige muziekliefhebber ter vrijblijvende kennismaking met A Moon Shaped Pool zijn/haar gegevens moet achterlaten bij iTunes of Tidal.

Laat ik er maar even glad voor uitkomen: de vorige plaat van Radiohead – het formalistische The King of Limbs uit 2011 – had een drukkende moeheid ten aanzien van deze kliek over mijn schouders gedrapeerd. Opveren toen A Moon Shaped Pool die zondagavond aan de goegemeente werd geschonken, deed ik dus niet. Maar hoe vaker ik er sindsdien naar geluisterd heb, hoe rechter ik ben gaan zitten. Ik ben er nu zelfs vrij zeker van: A Moon Shaped Pool, plaat negen, behoort tot Radioheads beste vijf.

Veel elementen frapperen tegelijk. Op het sonische vlak: meer strijkers dan ooit, met dank aan Jonny Greenwoods soundtrackervaring, zijn eerdere samenwerking met de haast psychologisch denkende Poolse componist Krzysztof Penderecki, maar ook zijn hechte band met het London Contemporary Orchestra van dirigent Hugh Brunt, dat hier menig arrangement op huiveringwekkende wijze naar zich toe trekt. Qua sfeer: alles tussen zachte schemer en akelig ritselende duisternis, heel vaak elektronisch verwekt, doorspekt met akoestische en bucolische verlichting. En wat Thom Yorke betreft: hij mag de semigoddelijke status die zijn volgelingen hem toebedelen dan graag gebruiken om zijn politieke of ecologische gedacht te verkondigen, ook hij is nietig en menselijk wanneer de liefde zich van hem afkeert.

Sinds augustus vorig jaar zijn Yorke en vriendin Rachel Owen namelijk geen eenheid meer, na drieëntwintig lentes en twee kinderen samen. Over zowat de hele plaat lijken de referenties daaraan uitgestrooid, gewikkeld in spijt, angst, aanvaarding, maar ook verlossing. In de coda van Daydreaming zingt Yorke – achterstevoren en door een zware effectenbank gehaald – de woorden ‘half of my life’ (bij de breuk met Owen was hij zesenveertig). Andere toepasselijke zinsneden: ‘I feel this love turn cold’(Glass Eyes), ‘Have you had enough of me?’ (Decks Dark), ‘Broken hearts make it rain’ (Identikit) enzovoort.

Het lijken stuk voor stuk flagrante toespelingen. Opmerkelijk dus dat zeven van de elf songs op A Moon Shaped Pool al veel langer in een of andere vorm meedraaien. Ful Stop (hún spelling), The Numbers (dat eerst Silent Spring heette) en Identikit speelt de groep al jaren live. Het oudst is True Love Waits, dat dateert van midden jaren negentig en een nogal zeurderig einde verleende aan de live-ep I Might Be Wrong (2001). De versie die hier helemaal achteraan staat, heeft pakken meer reliëf: minimalistische pianolijnen – de ene bedachtzaam, de andere geagiteerd – klotsen tegen elkaar op terwijl in Yorkes klaagzang nu die ene beklemmende smeekbede opvalt: ‘Just don’t leave.’

Die intimiteit schenkt de plaat haar ware hartenklop. Na het frenetieke experiment op The King of Limbs mag Radioheads muziek, hoe spookachtig ook de mist waarin ze baadt, weer gewoon mooi zijn zonder dat een groepslid daar een stekelige intellectualistische vraag bij moet stellen. Wel moet ik voortdurend, met een onbehaaglijk voorgevoel, aan Pixies’ toenmalige zwanenzang Trompe le Monde (1991) denken: óók een plaat vol jarenlang meegesleepte songs die alsnog, voor het helemaal te laat was, hun plaats moesten krijgen.

Voorlopig doet het er niet toe. Meer dan een verademing is A Moon Shaped Pool een glinsterend, roerend prachtwerk van een band waarvan de bandleden – hoewel zelfs de drummer al solo is gegaan – nog altijd aan hetzelfde zeel trekken. Afwachten hoe lang het hart van Radiohead nog zal kloppen.

RADIOHEAD ****

A Moon Shaped Pool

rock/electronica

XL Recordings

DOOR KURT BLONDEEL

OOK THOM YORKE IS NIETIG WANNEER DE LIEFDE ZICH VAN HEM AFKEERT.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content