Rithy Panh boetseert zijn herinneringen aan de gruwel van het Rode Khmer-regime tot het aangrijpende document The Missing Picture.
Rithy Panh was dertien toen de maoïstische Rode Khmer, in 1975, in zijn geboorteland Cambodja de macht grepen en miljoenen mensen – intellectuelen, kapitalisten, stedelingen en politieke tegenstanders – ofwel deden branden in het revolutionaire vuur, ofwel naar heropvoedingskampen op het platteland stuurden, waar ze massaal het lijdend voorwerp werden van foltering, brainwashing, uithongering en slavenarbeid. Verschillende familieleden van Panh zouden dat bloedrode theater van de wreedheid – met broeder nummer één Pol Pot als sociopathische duivelsregisseur – niet overleven, en de uiteindelijk naar Frankrijk uitgeweken filmmaker, die het horrorregime vier jaar lang onderging, hield er een levenslang trauma aan over.
Wat Shoah-maker Claude Lanzmann is voor de Holocaust werd Panh bijgevolg voor de Cambodjaanse genocide: een kunstenaar die zowel eigen als collectieve herinneringen aanboort om getuigenis af te leggen van een huiveringwekkende schandvlek op de geschiedenis. Een orthodoxe documentaire hoef je van The Missing Picture, dat genomineerd werd voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film en in Cannes de Un Certain Regard-prijs won, dan ook niet te verwachten. Wat Panh presenteert, is een fascinerende, langzaam naar de strot grijpende mix van persoonlijke, op de voice-over door acteur Randal Douc ingesproken overpeinzingen, archiefbeelden van voor en tijdens de Khmer-dictatuur en animatiesequensen met kleifiguurtjes die de prota- en antagonisten van weleer moeten verbeelden.
Liet Joshua Oppenheimer de massamoordenaars van de Indonesische genocide hun gruweldaden zelf naspelen in zijn even huiveringwekkende documentaire The Act of Killing (2012), dan reconstrueert Panh de nachtmerrie van de killing fields hier met een morbide poppenkast. De titel refereert daarbij niet aan een of ander specifiek beeld, maar aan het totaal ontbreken van eerlijke, propagandavrije footage uit de Khmerperiode, waardoor Panhs met de hand gekerfde en ruw geboetseerde kleifiguurtjes en zijn miniatuurtableaus stille maar krachtige getuigen worden van een mensonterende werkelijkheid die door Pol Pot en zijn handlangers werd vertekend, verminkt en nagenoeg volledig uitgewist.
‘Film is 24 leugens per seconde ten dienste van de waarheid’, sprak Michael Haneke ooit, een wijsheid die hier door Panh een even pakkende, poëtische als politieke draai krijgt.
THE MISSING PICTURE ****
Rithy Panh
DAVE MESTDACH
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
