Lofzhang – Jia Zhang-ke steekt Bresson en Angelopoulos naar de kroon, maar zijn films zijn verboden in China. Profiteer van uw vrijheid in dit democratische landje.

Films: *tot *Extra’s: *(Cinéart / Twin Pics)

Jia Zhang-ke behoort, samen met onder meer Zhang Yuan en Wang Xiaoshuai, tot de ‘Zesde Generatie’ Chinese filmmakers. Door onderwerpen aan te snijden zoals drugs, homoseksualiteit (officieel onbestaand in China), aids (niet in China!), bureaucratie, werkloosheid en prostitutie (sinds mensenheugenis verboden in China) passeert het merendeel van de Zesde Generatieproducties niet de Chinese keuringscommissie en blijven de films onvertoond in China. Hoewel de Volksrepubliek zijn rol in de wereldeconomie ziet exploderen, leeft het gros van de staatsburgers nog steeds in erbarmelijke omstandigheden. Jia Zhang-ke’s visie op het hedendaagse China is dan ook mistroostig, al zou je dat zijn personages niet altijd nageven. De hoop op een betere wereld brandt als een heilig vuur in hun binnenste. Met Pickpocket (1997), Platform (2000), Unknown Pleasures (2002) en The World (2004) ontpopt Jia Zhang-ke zich als een briljante chroniqueur van de Chinese samenleving. Maar zijn thema’s zijn universeel herkenbaar en zijn visie op de mens en de maatschappij belangt ons allen aan.

In Pickpocket, niet te verwarren met de classic van Robert Bresson (in interviews zegt Jia beïnvloed te zijn door Bresson, Jean-Luc Godard, Federico Fellini, Vittorio De Sica, Hou Hsiao-hsien en Ozu), hanteert Jia een realistische, documentair aandoende vertelstijl, die poëtische bezinningen verzoent met rauwe werkelijkheid. De film start als een milieuschets en eindigt als een meeslepende karakterstudie, en bevat de kiemen voor het imposante Platform, waarin Jia aan de hand van een rondzwervend theatergezelschap tien jaar politieke, sociale en culturele omwentelingen overloopt. Qua concept doet de film denken aan O Thiassos van Theo Angelopoulos: in de manier waarop hij individuele beslommeringen situeert binnen een globale en collectieve context, toont Jia zich bijna de gelijke van de Griekse meester. In lang aangehouden sequenties en een postneorealistische vertelstijl portretteert Jia la condition humaine in het narevolutionaire China. Het bont getekende theatergezelschap hoopt op een betere toekomst. Hun naïviteit en ontgoochelingen vertederen en roepen een melancholische sfeer op.

Droefenis tekent ook de personages uit Unknown Pleasures en The World. Hoewel ze algemeen rustig van toon zijn, spreekt uit beide films een nerveuze urgentie en een allesverterende energie. De indringende sequentieshots worden in The World afgewisseld met animatiestukjes vol kleur en muziek, niet toevallig steeds gelinkt aan een telecommunicatiemiddel: alsof gsm’s en computers een doorbraak naar een andere wereld moeten bewerkstelligen. Iets wat voor velen, niet alleen de personages uit The World, een realiteit is. Ook in Unknown Pleasures worden de protagonisten bedwelmd door de aantrekkingskracht van de massamedia. Hun jacht naar lege, hersendode bevrediging uit zich in een hectische en soms agressieve beeldtaal. In Unknown Pleasures krijgt het woord ‘repetitief’ alvast een nieuwe definitie.

Extra’s: De docu Made in China biedt zowel een inzicht in de manier van filmmaken in het huidige China als de werkwijze van Jia Zhang-ke binnen de Chinese filmindustrie. In The world according to Jia Zhang-ke overloopt de regisseur zijn carrière en zijn films in interviewvorm.

Piet Goethals