‘Je moet risico’s blijven nemen’

'SUBMARINO'. 'Donkerder dan voorzien'.

Het feest van Festen twaalf jaar geleden heeft Thomas Vinterberg niet meer weten te evenaren. En eerlijk: de kans dat het pikdonkere Submarino daar verandering in brengt, is klein. De Deense regisseur maalt er toch niet om. ‘Het ergste wat je kunt doen, is jezelf herhalen.’

Emotionele verhalen die de kijker uitdagen en in al hun duisternis toch een gevoel voor humor hebben? Daarvoor zit je goed bij Thomas Vinterberg (41). Festen, zijn illustratie van het Dogme 95-manifest dat hij halverwege jaren 90 mee op papier zette, was het ontstellende schoolvoorbeeld, maar ook zijn nieuwe film Submarino past in het rijtje. In deze verfilming van het gelijknamige snoeiharde boek van zijn landgenoot Jonas T. Bengtssons uit 2007 draait alles rond twee broers die proberen te overleven aan de zelfkant van de maatschappij. Wat de eigenaardige titel betekent, mag Vinterberg zelf uitleggen.

Thomas Vinterberg: ‘Het woord ‘Submarino’ verwijst naar een foltertechniek waarbij je iemands hoofd onder water houdt. Ik zie de titel echter vooral als een metafoor: dit is het verhaal van twee broers die weer boven water trachten te komen. Daarom heb ik de vreemde titel van het boek ook gehouden.’

Wat sprak je aan in de roman?

Vinterberg: In eerste instantie de scène waarin de vader zijn kind voor de televisie achterlaat en in de badkamer drugs gaat spuiten. Ik kon me als ouder geen grotere nachtmerrie voorstellen. Ik was op dat moment pas gescheiden en elke donderdag als mijn kinderen langskwamen, raakte ik enorm gestresseerd. Ik wilde de best mogelijke vader voor hen zijn en ik wist dat de scheiding hen verdrietig had gemaakt. Bengtssons boek deed me beseffen dat die angst universeel is, dat we allemaal zo goed mogelijk willen doen voor onze kinderen. Ik vond het een heel mooi verhaal, zij het in een rauwe en ontstellende verpakking.

‘Submarino’ gaat ook over twee broers die uit elkaar groeien, wat dan weer doet denken aan de gescheiden tweelingbroers uit ‘The Third Lie’, de film die je tien jaar geleden draaide.

Vinterberg: Het is een hedendaags en herkenbaar thema. De broers in Submarino wonen niet ver, maar het leven drijft hen uit elkaar. Dat geldt voor veel moderne gezinnen. Je broers en zussen leven in de buurt en je mist ze, maar toch zoek je ze zelden op. Je collega’s en je squashmakkers zie je vaker dan je familie.

We komen nooit te weten hoe de jongste broer heet. In de film is hij ‘lillebror’, kleine broer.

Vinterberg: Dat is misschien een beetje arty farty van mij. Maar het houdt wel steek. Die man bestaat enkel als Nicks jongere broer of Martins vader. Dat is zijn rol in het leven. Zonder zijn zoon zou hij hoogstwaarschijnlijk dood zijn. Hij is een anonieme kerel in een alledaagse jas in een alledaagse flat. Zo lopen er veel rond.

‘Submarino’ is ondanks zijn donkere verhaal soms verrassend geestig. Heb je die humor er zelf aan toegevoegd?

Vinterberg: Het hangt er natuurlijk van af wat je grappig vindt. Dat de zoon een broodrooster in de plas urine van zijn zatte moeder gooit, vind ik grappig, maar ik weet niet of iedereen het ermee eens zal zijn. (Lachje) Die scène staat trouwens niet in het boek. Humor is altijd belangrijk, maar het viel niet mee om er ruimte voor te vinden. In deze film gaat het vooral om stilte en het gevoel van onderdrukking. Het voelde vreemd om een script te schrijven waarin stilte belangrijker was dan actie.

Ben je niet bang dat je het publiek met zo’n hard verhaal zal afschrikken?

Vinterberg: Dat risico bestaat natuurlijk. Submarino is zelfs iets donkerder dan ik voorzien had. Dus zoek je naar manieren om te communiceren met je publiek, om hen een beetje te openen: met humor en warmte bijvoorbeeld. Aan de andere kant wilde ik alles toch sec houden. We hadden het nog gemakkelijker kunnen maken door er strijkers aan toe te voegen of de twee verhalen door elkaar te monteren, maar dat had ik banaal gevonden. Het idee van de film was om zo dicht mogelijk bij de waarheid te blijven.

En toch begint hij als een sprookje.

Vinterberg: Een stukje hemel. Ik houd van de naïviteit die dat begin uitstraalt. Ik ben voortdurend op zoek naar het gevoel dat ik had toen ik mijn eindwerk Sidste omgang draaide, nog vóór de Dogmebeweging. Alles was toen nieuw en vol belofte. Je bent nieuwsgierig en zoekt je weg. Het ergste wat je als kunstenaar kunt doen, is jezelf herhalen. Je hoeft jezelf niet telkens opnieuw uit te vinden, maar je moet er wel voor zorgen dat je risico’s blijft nemen.

Is dat de reden waarom je met een debuterende cameraman werkt?

Vinterberg: Dat maakt er deel van uit. De Deense televisiezender TV2 liet weten dat ze het project wilden financieren als ik een beroep deed op allerlei mensen zonder ervaring. Ik heb meteen toegehapt. Het leek me een geweldige kans om mijn nek uit te steken.

Genoot je van je status als ervaren en wijze man op de set?

Vinterberg: Neen! (Lacht) Het was vreselijk. Ik deed voortdurend alsof ik een van hen was.

SUBMARINO

Vanaf 17/11 in de bioscoop.

DOOR RUBEN NOLLET

‘Dat de zoon een broodrooster in de plas urine van zijn zatte moeder gooit, vind ik grappig.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content