Laatste werk: Donuts (2006) – 10 februari 2006 in Los Angeles – Leeftijd bij overlijden: 32 jaar – Rapper, producer
JDilla was gedoemd om op de achtergrond te blijven. In zijn zeldzame interviews klapte de hiphoplegende helemaal dicht. In de studio was hij de stille nerd, druk in de weer met het verknippen van beats en het samplen van obscure platen. Was hij genomineerd voor een Grammy Award, dan ging hij niet naar de ceremonie. Voor zijn grootste hit Got ’till it’s gone – in de Janet Jacksonversie – kreeg hij nooit naamsvermelding. En Do For Love van 2Pac drijft op een van zijn beats, maar dat weet geen mens. Doe gerust de test: vraag aan tien bakvissen op een Kanye West-concert wie J Dilla is, en je krijgt geen zinnig antwoord.
Check bij muzikanten naar het gat dat wijlen James Dewitt Yancey liet, en ze vervallen in wollige rouwretoriek. ‘If hip hop is dead, then it happened the day that Dilla died’, rapt Akrobatik in Put Your Stamp on It. ‘Alle creativiteit en geloofwaardigheid waarnaar wij zo hard zoeken, heeft Dilla voor onze neus weggekaapt’, slijmt dj Diplo. ‘J Dilla Changed my Life’ staat op het favoriete T-shirt van artrocker Jack Barnett. Dé beste poll voor een dode hiphopartiest blijft echter whosampled.com. Tik in ‘J Dilla’ en je vindt maar liefst 367 artiesten die hem recycleerden. Linernotefans kunnen meteen doorklikken naar de erelijst artiesten voor wie Dilla beats, productiewerk of remixes leverde. Guru, Erykah Badu, Q-Tip, Busta Rhymes, Common, Bilal, The Roots, Madlib, D’Angelo, De La Soul, Mos Def, Four Tet, Ghostface Killah: de who’s who van de urban music kortom.
Kenners van diezelfde linernotes weten dat J Dilla vanaf 2004 niet zoveel producerwerk meer deed. De reden: de artiest worstelde met twee aandoeningen, de ziekte van Moschcowitz, die problemen met de bloedstolling veroorzaakt, en de bindweefselziekte lupus, waardoor hij meer uren in het hospitaal sleet dan in zijn studio. Teruggetrokken als hij was, kon hij zijn gezondheidstoestand vrij goed geheim houden. Toen er toch roddels over zijn ziekte opdoken, ontkende J Dilla die dapper. Maar in 2005 werd een en ander duidelijk, toen hij enorm vermagerd én in een rolstoel zijn Europese tournee afwerkte.
Zijn bloedziekte had ernstige gevolgen voor zijn marktwaarde en financiën. Voorbarige lijkenpikkers zwierden al zijn instrumentale restjes en drafts gratis online. De misgelopen royalty’s hadden Dilla’s ziekelijk hoge hospitaalkosten kunnen dekken. Opgeven deed hij niet, ook niet toen hij bedlegerig werd, regelmatig flauwviel en zijn spraak verloor. Met de dood op de hielen knutselde hij in het hospitaal voort aan zijn laatste album Donuts. Als zijn vingers door de medicatie te gezwollen waren om zijn sampler of draaitafel te bedienen, kwam zijn moeder ze masseren. J Dilla stierf uiteindelijk aan een hartaanval op 10 februari, drie dagen na zijn verjaardag én de release van Donuts. Dat album verwierf meteen cultstatus, toch als illegale download op hiphopfora.
Pas na zijn dood kreeg Dilla erkenning. In 2007 viel hij in de prijzen als Artist én Record Producer of the Year op de Plug Awards. En plots bleek hij enorm veel vrienden te hebben, die toevallig allemaal nog onuitgegeven materiaal hadden liggen. Dat brandden ze opportunistisch snel op tributealbums en speelden ze wat graag op hommageconcerten. Ook andere lopende projecten, die door Dilla’s ziekte soms al jaren aansleepten, geraakten in een recordtempo ‘afgewerkt’. Het album The Shining van Karriem Riggins kreeg zelfs de sticker ’75 % completed when Dilla died’ mee. Dilla’s dood wierp helaas wel een donkere schaduw op de familie Yansey. Zijn moeder Maureen creëerde een fonds om mensen met lupus te steunen met de opbrengst van officieel uitgegeven bootlegs. Lees: om Dilla’s eigen gigantische ziekenhuisschulden en auteursrechtszaak te kunnen betalen. Tevergeefs. Resultaat: Maureen Yansey leeft nog steeds in bittere armoede en een deurwaarder kwam recent haar huis confisqueren. Erger nog: bijkomende benefietacties, zoals een T-shirtverkoop en online donatiebus, leverden haar bijna niets op. Tot overmaat van ramp kreeg ze dezelfde diagnose als haar zoon: lupus. Dilla’s twee dochters zien intussen een nieuwe schuldenberg op zich afkomen. Monica Whitlow, een van de moeders, vloekte al hardop in de pers: ‘Mijn dochter heeft de afgelopen drie jaar nog geen dollar gezien van die J Dilla Estate. Belachelijk vind ik dat. ‘ Of vrij vertaald: You don’t know what you got ’till it’s gone.
THIJS DEMEULEMEESTER
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
