Museum Kunst Palast, Ehrenhof 4-5 in Düsseldorf, tot 4/5. tel. + 49 211-892 42 42 en www.museum-kunst-palast.de

De Britse Chapman-broertjes hebben een merkwaardig probleem. Ze doen hun uiterste best om te provoceren, maar weinig bezoekers van hun tentoonstellingen keren echt geschrokken huiswaarts. Enjoy More, de met swastika’s overladen expositie in Düsseldorf, probeert de bezoeker tot een vorm van gêne aan te zetten, maar het publiek dat naar de Chapmans afzakt, weet waaraan zich te verwachten. En dus schrikt het niet van een resem nazi-symbolen links of een stapel afgehakte miniatuurhoofden rechts. Typisch een knelpunt in de hedendaagse kunst. Dan spannen kunstenaars zich in om kijkers te beroeren, blijkt dat die hoogstens geamuseerd zijn of te goed geïnformeerd om zich op te winden. Voor hun eerste grote tentoonstelling in Duitsland hadden Jake en Dinos zichtbaar een cliché voor ogen: dat van de Duitse medemens die geen zin voor humor heeft en zich nog steeds schuldig voelt om Hitlers wandaden. Drie lange, felrode wimpels met smiley’s in plaats van swastika’s zijn op dat punt al meer dan suggestief. Tegenover de vlaggen staat Hell, een reeks van negen vitrinekasten in de vorm van een hakenkruis. In de kasten voeren duizenden speelgoedsoldaatjes alle mogelijke martelingen uit. Er liggen ontelbare minihoofdjes opgestapeld, er worden buitengewoon veel ledemaatjes afgehakt, je kunt eindeloos blijven kijken naar de zorgvuldig aangebrachte plasjes bloed en naar de onuitputtelijke, van verbeelding druipende variaties op het thema ‘Folteren’. Alle soldaatjes dragen nazi-uniformen. En dat in Duitsland nog wel! Maar opschudding veroorzaken, doet de installatie nauwelijks, al krijg je de indruk dat de Chapmans daar toch echt op hadden gehoopt. Bijna struikel je te midden van de marteltaferelen over Fuckface, een kleuter met een neus als een penis en een mond als een aars. Het beeld is de voorbode van de nog veel ingewikkelder Siamese tweelingen waaraan de Chapmans hun faam te danken hebben. Museum Kunst Palast reserveerde ook een volledige zaal voor een nieuwe serie kitschbeelden, getailleerd naar het voorbeeld van de etnische kunst, maar opgesmukt met McDonalds-symbolen. Zo zie je primitieve figuren met een zakje friet in de hand of met een hoofd in de vorm van een hamburger. Als commentaar op de globalisatie blijven de beelden overeind, maar in vergelijking met de genetische en oorlogszuchtige mokerslagen zijn de sculpturen veel te braaf. Daarenboven is het McDonalds-embleem al zo versleten dat het gebruik ervan lijkt op een wanhoopsdaad. Niettemin verveelt Enjoy More geen seconde en heb je voortdurend het gevoel oog in oog te staan met werk van een uitzonderlijk kaliber. Dat ligt voor een deel aan de typisch Chapman-achtige kruising van ernst met lef, maar ook aan een verbluffend oog voor detail waarmee de broers hun gruwelijke en hilarische vondsten blijven demonstreren.

door Els Fiers