Zondag 10/7, 0.10 – Canvas
‘Een film van Michael Madsen’ staat onder de filmtitel. Maakt de bekende Amerikaanse filmacteur dan ecologisch bewuste en maatschappelijk betrokken documentaires? Toch niet! De regisseur van deze verontrustende documentaire over nucleair afval luistert naar dezelfde naam, maar is een Deen. Wat zijn reportage opmerkelijk maakt, is het feit dat hij ze als een sciencefictionverhaal heeft verpakt. Madsen richt zich tot de bezoeker uit de toekomst, al is zijn film helaas wel degelijk de bittere realiteit.
De bebrilde Deen troont u mee naar een in opbouw zijnde constructie van een ondergrondse opslagplaats voor radioactief afval in Finland, ‘Onkalo’ – oftewel schuilplaats – genaamd. Hij spreekt de toeschouwer toe met een grote lucifer die tussen zijn vingers langzaam opbrandt. Een symbolische geste: ons leven, alsook dat op aarde, brandt uiteindelijk op. En wat rest er dan? Volgens Michael Madsen zal het wereldwijd opgeslagen nucleaire afval, dat vandaag op een slordige 250.000 ton wordt berekend, de enige menselijke erfenis zijn die alle andere artefacten van eeuwen beschaving zal overleven.
De werkzaamheden aan de Finse graftombe voor nucleair afval moeten in de 22e eeuw voltooid zijn. Bedoeling is dat Onkalo de tand des tijds minimum honderdduizend jaar weerstaat – de gemiddelde afbraaktijd van kernafval. Tot nog toe heeft echter niets dat door de mens werd gebouwd zelfs maar een tiende daarvan bestaan. Zo zal Onkalo hoogst waarschijnlijk de oudste restant van onze beschaving worden. Vraag is wat dit bouwwerk aan de archeoloog, schattengraver of avonturier uit de toekomst zal vertellen? Maar vooral: hoe maak je duidelijk dat hier geen schatten te delven vallen, maar enkel de dood? De makers moeten er rekening mee houden dat de mens binnen pakweg vijftigduizend jaar misschien geen Engels meer spreekt of dat hij de waarschuwingen om deze graftombe niet te openen niet kan lezen.
Bij sfeerrijke muziekfragmenten van Kraftwerk, Edgard Varèse, Arvo Pärt, Philip Glass en Jean Sibelius wordt op de verwoestende effecten van radioactieve stralingen gewezen. Daarnaast wordt ook het aftakelingsproces bij de mens in kaart gebracht en worden de desastreuze effecten op het milieu ontleed. De specialisten, politici, filosofen en wetenschapslui ter zake praten alsof ze al in quarantaine zitten. Hun grondige en genuanceerde uitleg heeft bij momenten iets onwezenlijks en zelfs spookachtigs. Madsen mijdt een saaie opeenvolging van talking heads, maar houdt zijn beeldregie steeds dynamisch, geïnspireerd en bij vlagen hallucinant. Goed om te weten: het diepe gangensysteem van Onkalo begraaft enkel het Finse kernafval, wereldwijd is het wegwerken van radioactief afval een nijpend probleem. En dat is dan nog een understatement. Jawel, je begint er wel degelijk van te hallucineren.
PIET GOETHALS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
